6 Vwo Economie par. 15.2 en 15.4

15.4
Consumptie C bevindt zich in ...

1. afnemende laagconjunctuur
2. afnemende hoogconjunctuur
3. toenemende laagconjunctuur
4. toenemende hoogconjunctuur

15.5bc
De inflatie is veroorzaakt door ...

1. de bestedingen
2. het consumentenvertrouwen
3. beide

15.5d
De werkloosheid is ...

1. gedaald met 3%
2. gedaald met 2%
3. gestegen met 2%
4. gestegen met 3%

6 Vwo Economie par. 15.2 en 15.4

John Maynard Keynes:

The General Theory of Employment, Interest and Money

Economische activiteit wordt op korte termijn bepaald door de omvang van de bestedingen ( conjunctuurbeweging )

Effectieve Vraag: de vraag naar goederen en diensten vanuit de bestedingen van huishoudens, ondernemingen, overheid en per saldo uit het buitenland

EV = C + I + O + E - M

Vereenvoudigde versie model zonder buitenland

EV = C + I + O

Hoeveel heeft een Nederlands gezin nodig per maand om alle noodzakelijke goederen te kunnen kopen? ( afronden op € 100,- )

Hoeveel procent belasting betaalt de Nederlander gemiddeld? ( afronden op 5% )

Hoeveel procent van het netto inkomen geeft de Nederlander gemiddeld uit? ( afronden op 5% )

C

Co = Autonome consumptie

( Y - B ) = Besteedbaar inkomen

c = Marginale consumptiequote

C = c x ( Y - B ) + Co

B

B is een saldo grootheid. 

Belasting en premies van huishoudens naar collectieve sector

Uitkeringen en toeslagen van collectieve huishoudens naar huishoudens

B = b x Y

C = c x ( Y - bY ) + Co

S

Y = C + B + S

Na aftrek belastingen nog 2 mogelijkheden:

consumeren en sparen

c + s = 1

S = s x ( Y - B ) - Co

I en O

I = Io

O = Oo

Y

Y = c x ( Y - B ) + Co + Io + Oo

Y = c x ( Y - bY ) + Co + Io + Oo

bijv.:

Y = 0,75 x ( Y - 0,2Y ) + 100 + 80 + 140

Y

Keynesiaans kruis

Y = EV

45 graden lijn

Y = EV 

levert evenwichtsinkomen

Y

bijv.:

Y = 0,75 x ( Y - 0,2Y ) + 100 + 80 + 140

Y = 0,75Y - 0,15Y + 320

Y = 0,6Y + 320

0,4Y = 320

Y = 800

In tijden van laagconjunctuur betekent anticyclisch begrotingsbeleid dat de overheid de belastingen zal gaan ...(1) en de overheidsbestedingen zal gaan ...(2)

1. 1 verlagen 2 verlagen
2. 1 verlagen 2 verhogen
3. 1 verhogen 2 verlagen
4. 1 verhogen 2 verhogen

Extra bouwproject wegen overheid ( 40 miljoen )

---> Meer werknemers bouwsector

---> Extra inkomen bouwsector

---> Extra bestedingen in winkels / horeca / etc.

---> Meer werknemers in winkels / horeca / etc.

---> Extra bestedingen

---> Toename Y met ...?

Oo stijgt --> Y stijgt --> C stijgt --> Y stijgt --> C stijgt ....

Multipliereffect

Dit effect gaat niet oneindig door

Deel extra inkomen gaat naar belastingen en sparen

Belastinglek en Spaarlek

Hoe hoger de marginale belastingquote, hoe ... het multipliereffect

1. kleiner
2. groter

Multiplier

Y = 0,75 x ( Y - 0,2Y ) + 100 + 80 + 140

Y = 0,75Y - 0,15Y + 320

Y = 0,6Y + 320

0,4Y = 320

Y = 1/0,4 x 320

Y = 2,5 x 320 = 800

Multiplier = 1/0,4 = 2,5

Y = 0,75 x ( Y - 0,2Y ) + 100 + 80 + 140

Y = 0,75Y - 0,15Y + 320

Y = 0,6Y + 320

0,4Y = 320

Y = 1/0,4 x 320

Y = 2,5 x 320 = 800

Multiplier = 1/0,4 = 2,5

Stel O stijgt met 40

Y = 0,75 x ( Y - 0,2Y ) + 100 + 80 + 180

Y = 0,75Y - 0,15Y + 360

Y = 0,6Y + 360

0,4Y = 360

Y = 1/0,4 x 360

Y = 2,5 x 360 = 900

Multiplier = 1/0,4 = 2,5

Multiplier

Y = c x ( Y - bY ) + Co + Io + Oo

Y = cY - cbY + Co + Io + Oo

Y = ( c - cb ) Y + ( Co + Io + Oo )

( 1 - c + cb ) Y = ( Co + Io + Oo )

Y = 1 / ( 1 - c + cb ) x ( Co + Io + Oo )

Multiplier = 1 / ( 1 - c + cb )

Multiplier

bijv.:

Y = 0,75 x ( Y - 0,2Y ) + 100 + 80 + 140

c = 0,75 en b = 0,2

Multiplier = 1 / ( 1 - 0,75 + 0,75 x 0,2 )

= 1 / ( 1 - 0,75 + 0,15 )

= 1 / 0,4 = 2,5

In een situatie van onderbesteding geldt ...(1).
Het grote nadeel van deze situatie is ...(2)

1. 1> EV < Y* 2> inflatie
2. 1> EV < Y* 2> werkloosheid
3. 1> EV > Y* 2> inflatie
4. 1> EV > Y* 2> werkloosheid

In een situatie van onderbesteding zou de overheid kunnen overwegen om de belastingen te ...(1) of om de eigen overheidsbestedingen te ...(2)

1. 1 verlagen 2 verlagen
2. 1 verlagen 2 verhogen
3. 1 verhogen 2 verlagen
4. 1 verhogen 2 verhogen

Beleid overheid bij bijvoorbeeld onderbesteding:

anti-cyclisch begrotingsbeleid

- belastingen verlagen

- overheidsbestedingen verhogen

let op: - multiplierwerking

- openheid economie

Automatische stabilisatoren

Bij meer werkloosheid dalen de inkomens niet naar 0 door de sociale zekerheid. Bestedingen dalen minder snel

Bij ruime arbeidsmarkt kunnen de lonen niet onder het minimumloon dalen. Bestedingen dalen minder snel

Bij krappe arbeidsmarkt stijgen de lonen, maar ook het gemiddeld belastingpercentage. Bestedingen stijgen minder snel

Inverdieneffect

Begrotingsbeleid heeft invloed op begrotingssaldo overheid

Stimulans via hogere overheidsbestedingen leidt tot een groter begrotingstekort.

Maar Oo stijgt ---> Y stijgt ---> B stijgt

Dus deel hogere bestedingen wordt terugverdiend via hogere B

Uitverdieneffect

Begrotingsbeleid heeft invloed op begrotingssaldo overheid

Afremmen via lagere overheidsbestedingen leidt tot een beter begrotingssaldo.

Maar Oo daalt ---> Y daalt ---> B daalt

Dus deel lagere bestedingen wordt tenietgedaan via lagere B

In de praktijk werkt de overheid vaak procyclisch.

Bijvoorbeeld als de economie heel goed draait en er veel belastingen binnenkomen, kan de overheid eindelijk de salarissen in de zorg verhogen

Hw.

Opgaven 15.8 en 15.9