Fictiebegrippen les 4 perspectieven, thema en moraal + Lezen 5

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Herhaling vorige les personages

Hoofdpersoon

Bijpersoon

Kenmerken

Heeft een dienende rol

Karakter is nauwelijks uitgewerkt

Flat character

Round character

Compleet en geloofwaardig

Uitgewerkt karakter

Pak je mindmap

EN SCHRIJF MEE MET DE UITLEG.

Perspectief

Vanuit wiens oogpunt wordt het verhaal verteld?
3 soorten perspectief:

• Ik-perspectief
• Hij/zij-perspectief
• Auctoriaal perspectief (alwetende verteller)

Let op: de verteller hoeft NIET de schrijver te zijn

Ik-perspectief

Verhaal wordt verteld vanuit een ik-figuur

2 soorten:

• Vertellende ik  (de 'ik' vertelt achteraf wat er gebeurde)
  
• Belevende ik (de belevenissen van de 'ik' spelen zich op dit moment af en zo wordt het ook verteld.
  

• Vaak onbetrouwbaar!  Onbetrouwbare verteller

Je weet als lezer alleen wat de ik denkt en voelt. De anderen leer je kennen door de ogen van de ik.

Hij/zij perspectief

Muller was hinderlijk keurig. Hij zag er altijd uit of hij zojuist van de stomerij kwam, broek vlekkeloos in de plooi, regenjas opgesteven, blauwe blazer ongekreukt en zijn lippen in een glimlach geperst. Niemand mocht zich aan hem storen. Hij wilde een onberispelijke indruk maken.

Muller was beleefd, hij knikte altijd begrijpend als een ander wat betoogde, ja als het ja moest zijn, soms nee. Een vertegenwoordiger mag nooit opvallen, vond hij. Vaak wisten de mensen met wie hij onderweg te maken had, niet eens of hij komen moest of al was langs geweest. Zo was het ook bij het wegrestaurant waar hij twee keer in de week at, op maandag- en donderdagavond, tussen zeven en acht, als zijn vrouw naar cursus was. Hij nam altijd de dagschotel. Vandaag was het spaghetti bolognaise. Hij had een drukke dag achter de rug, veel klanten, veel meningen, veel bestellingen. Lekker spaghetti, dacht hij, als het maar veel is.

Hij/zij perspectief

• Je kijkt mee met een hij/zij figuur 
• Door zijn ogen maak je de gebeurtenissen mee
•  Je weet als lezer alleen wat de hij/zij denkt en voelt.
  
  
• Kan ook onbetrouwbaar zijn

Alwetende verteller

• Verhaal wordt verteld door iemand die geen deel uitmaakt van de handelingen
• De verteller geeft wel commentaar op de gebeurtenissen
• De verteller kent de gedachtes, gevoelens, etc. van meerdere personages.

Soms maakt de verteller zich bekend: auctoriale verteller

Je docent leest een verhaalfragment voor uit Droomfabriek van Gerwin van der werf blz. 24, 25. In welk perspectief is dit geschreven? Kies uit: ik-perspectief, hij/zij-perspectief, alwetende verteller, wisselend perspectief.

Vanuit welk perspectief wordt de serie Bridgerton verteld? Ik-, hij/zij perspectief of alwetende verteller?

Welkom 3V!

Leg je laptop, schrift, etui en leesboek vast klaar

Laptop blijft nog dicht

We gaan nu 10 minuten lezen

Wat gaan we (o.a.) behandelen deze periode?

Tijd:
historische tijd, vertelde tijd, verteltijd, chronologisch/niet-chronologisch, flashback, terugwijzing, vooruitwijzing, tijdverdichting, tijdsprong
Opbouw:
ab ovo, in medias res, post rem, open of gesloten einde
Personages
round character/flat character, hoofdpersoon, bijfiguren, types, karaktereigenschappen, normen en waarden van karakters.
Spanning
open plekken, informatievoorsprong, cliffhanger, onverwachte (plot)wending,
vertelperspectieven
ik-vertelperspectief, hij-/ zij-vertelperspectief, alwetende verteller, wisselend
perspectief, meerdere verhaallijnen
Thema
thema, motief, moraal.

ZORG VOOR VOLDOENDE RUIMTE!

Lesdoelen

Aan het eind van de les ken je de fictiebegrippen spanning,  thema, motief en moraal.

Je kunt deze begrippen toepassen op je eigen gelezen boek.

Thema

• Thema is iets anders dan genre!
• Thema: diepere bedoeling van een tekst
• Een zo kort mogelijke omschrijving van waar het over gaat.

Liefde, dood, Omgaan met rouw, Op zoek naar de eigen identiteit. Wantrouwen.

Motief

= betekenisvol verhaalelement dat steeds terugkeert. 

De motieven ondersteunen het thema.

Verhaalmotieven

abstracte motieven

• liefde, vriendschap, oorlog

leidmotieven: concrete motieven

• tastbaar
• dobbelsteen (toeval), steen (oorlog), huis (familiebanden)

klassieke motieven (van oudsher in verhalen)

• assepoester, oeidipus 

tip

Probeer eerst eens de titel van je boek te verklaren.

Vaak vind je hierin een verwijzing naar het thema van je boek

Ruimte

• Waar speelt het verhaal zich allemaal af?
• Sfeer oproepen
• Thema ondersteunen
• Opbouw van het verhaal

Moraal 

• Moraal is een wijze les: een boodschap over wat goed en slecht is. 
• Wat is de moraal van het verhaal ? Wat kun je er van leren?
  

moraal

Moraal

Moraal - een wijze les ontdekken.                                                                  De schrijver wil jou door het verhaal iets leren, hij heeft een boodschap over hoe je zou moeten leven. 

Een voorbeeld van een moraal is: als je problemen hebt, moet je hulp zoeken.

Bespreek met je buurman / buurvrouw en werk uit op de voorkant van je mindmap:

• Hoe de schrijver gebruik maakt van de ruimte in het verhaal;
• Wat het thema is van jouw boek;
• Welke motieven jouw boek bevat.
• Wat de moraal is van jouw verhaal.

Lezen 5                              Les 2

Groepsindeling Les 2, Lezen 5

Opdracht

In je groepje van 3 verdelen jullie de drie hoofdstukken uit het boek De gelukvinder van Edward van de Vendel en Anoush Elman.

De kopietjes hebben jullie gekregen van de docent.

Ga het hoofdstuk lezen dat je hebt gekozen.

Klaar met lezen:

 Ga naar Plot Lezen 5 les 2 en maak individueel opdracht 1.

Opdracht 2

Vertel alle drie kort wat er in jouw hoofdstuk is gebeurd en lees een alinea voor. Voer nu een gesprek over jullie teksten. Het gesprek kan gaan over bijvoorbeeld:

• Wat is het verhaal in deze drie hoofdstukken?
  
• Waarom heb je gekozen voor deze alinea?
  
• Welke vragen heeft dit hoofdstuk bij jou opgeroepen?
  
• Wat vind je van de schrijfstijl van de schrijver?
  
• Zou je dit boek willen lezen? Waarom wel/niet?
• Hoe verwacht je dat het afloopt?
• Welk vertelperspectief heeft de schrijver gekozen en wat doet dat met het verhaal?
• Waar speelt het verhaal zich af? Wat kun je vertellen over de ruimte (sfeer bv?)?
• Welk verhaaldeel is het spannendst? Waarom?
  

Je gaat hierna het gesprek nog eens voeren voor een andere groep, of voor de hele klas.

Je krijgt hiermee tips die je kunt gebruiken voor de eindopdracht het boekengesprek  (weging 2x)

Tijd over?

Mindmap literaire begrippen of lezen in je boek

Opdracht 3: 

Gesprek van een ander

Je kijkt en luistert naar een gesprek van een ander groepje.

Kijk en luister goed.