Door deze LU zelfstandig door te werken herhaal je de systematische naamgeving van koolstofverbindingen met karakteristieke groepen zoals je die geleerd hebt in havo 4 (hoofdstuk 3)
Maak tijdens deze les aantekeningen op het stencil "overzicht koolstofverbindingen havo4"
Na afloop van deze les controleer je of je voldoende voorkennis hebt om te starten met H9 door het maken van de voorkennistoets (blz 142 in je boek)
Slide 2 - Slide
Maak tijdens deze les aantekeningen op dit stencil
Met de opdracht in de laatste kolom controleer je of je de regels van de systematische naamgeving kunt toepassen
Slide 3 - Slide
koolstofverbindingen
koolwaterstoffen
alkanen
alkenen
halogeenalkanen
alcoholen
alkanol
alkaanzuur
carbonzuren
aminen
alkaan
amine
Overzicht van alle koolstofverbindingen (havo5) met karakteristieke groepen. Op de volgende dia's worden alle groepen (havo4) één voor één herhaald. De reacties (additie,condensatie) herhalen we bij H9.2
esters
amiden
condensatiereactie
condensatiereactie
additiereactie
Slide 4 - Slide
alkanen
CnH2n+2
alkenen
CnH2n
alkanolen
CnH2n+1OH
alkaanaminen
CnH2n+1NH2
alkaanzuren
CnH2n+1COOH
Overzicht karakteristieke groepen havo4
Slide 5 - Slide
systematische naamgeving
De lengte van koolstofketens geef je aan met een stamnaam.
Leer deze stamnamen uit je hoofd! (ben je ze even vergeten? --> Binas tabel 66D)
Slide 6 - Slide
Alkanen
Slide 7 - Slide
Alkanen
Achtervoegsel: - aan
- bestaan uit C-atomen en H-atomen
- hebben alleen enkele bindingen
het is een verzadigde koolwaterstof (maximaal aantal H-atomen gebonden aan C)
molecuulformule:
CnH2n+2
Slide 8 - Slide
halogeenalkanen
halogeenalkaan = een H-atoom van de alkaanketen is vervangen door een halogeenatoom
voorvoegsel: broom-, jood-, fluor-, chloor-
Slide 9 - Slide
systematische naamgeving
Als een atoom op verschillende plekken aan de koolstof-keten kan zitten, moet je de plek aangeven met een plaatsnummer. Dit nummer is zo laag mogelijk
2-broompropaan
1-broompropaan
Slide 10 - Slide
Hiernaast zie je:
1-chloorbutaan
en
2-chloorbutaan
dit zijn isomeren met molecuulformule C4H9Cl
Slide 11 - Slide
isomeren
zijn: moleculen met dezelfde molecuulformule maar een andere structuurformule.
door de andere ruimtelijke structuur zijn de stofeigenschappen zoals b.v. kookpunt verschillend.
C4H10
C4H10
NOTEER & LEER
onvertakt vertakt
Slide 12 - Slide
Hiernaast zie je:
butaan
en
methylpropaan
systematische naamgeving:
1. aantal C-atomen langste keten = stamnaam
+ achtervoegsel "-aan"
2. aantal C-atomen van de zijtak = stamnaam + "-yl". Noteer deze groep als voorvoegsel
1xC --> dus "meth"
zijgroep --> dus "yl" wordt dus --> methyl-
4xC's dus butaan
3xC's dus propaan
Slide 13 - Slide
Slide 14 - Slide
Wat is de juiste systematische naam?
A
butaan
B
1,3-dimethylpentaan
C
3-methylhexaan
D
heptaan
Slide 15 - Quiz
Wat is de juiste systematische naam?
A
2,3-broompropaan
B
2,3-tribroompropaan
C
2,2,3-tribroompropaan
D
1,2,2-tribroompropaan
Slide 16 - Quiz
Alkenen
Slide 17 - Slide
alkanen
CnH2n+2
verzadigde koolwaterstoffen
alleen C - C bindingen
alkenen
CnH2n
onverzadigde koolwaterstoffen
bevat één C =C binding
ethaan
etheen
Slide 18 - Slide
systematische naamgeving alkenen
langste keten: 4 C-atomen met daarin een C = C dus stamnaam is buteen
de C = C krijgt een zo laag mogelijk plaatsnummer: dus but-1-een
zijketen is een methylgroep op het 3e C-atoom dus 3-methylbut-1-een
Slide 19 - Slide
plaatsnummer C = C
ONTHOUD: deze karakteristieke groep bepaalt de uitgang van de stof (-een) en heeft ALTIJD het LAAGSTE plaatsnummer
Slide 20 - Slide
Alkaan
Alkeen
Sleep de woorden naar het juiste vak
onverzadigd
verzadigd
C6H12
C18H38
C4H10
C23H46
propaan
etheen
Slide 21 - Drag question
Geef de systematische naam:
Slide 22 - Open question
Alcoholen
Slide 23 - Slide
alkaan
alkanol
Alkanolen
karakteristieke groep: - OH
(hydroxylgroep)
uitgang: - ol
De OH-groep heeft altijd het laagste plaatsnummer
Slide 24 - Slide
Wat is de juiste naam?
A
hexanol
B
hexaan-5-ol
C
hexaan-1-ol
D
hexaan-2-ol
Slide 25 - Quiz
Wat is de juiste naam?
A
butanol
B
butaandiol
C
butaan-1,1-diol
D
butaan-1,4-diol
Slide 26 - Quiz
alkaanzuren
Slide 27 - Slide
alkaan
alkaanzuur
Alkaanzuren
karakteristieke groep:
(carboxylgroep)
uitgang: - zuur
LET OP:
De C van COOH telt mee in de lengte van de hoofdketen!
De COOH-groep zit altijd aan uiteinde = plaatsnummer 1 (nummer weglaten in naam!)
Slide 28 - Slide
systematische naamgeving alkaanzuren
structuur 1:
langste keten: 2 C-atomen dus stamnaam is ethaan
karakteristieke groep: - COOH dus ethaanzuur
structuur 2:
langste keten: 4 C-atomen dus stamnaam is butaan
karakteristieke groep: - COOH
dus butaanzuur
structuur 1
structuur 2
LET OP: de C van de COOH telt mee in de langste keten
Slide 29 - Slide
de zuurgroep heeft altijd plaatsnummer 1 en de C van COOH telt mee in de langste C-keten. De juiste naam is dus
4,4,4-tribroombutaanzuur
Slide 30 - Slide
Geef de juiste naam
A
ethaanzuur
B
propanol
C
hydroxypropaan
D
propaanzuur
Slide 31 - Quiz
Wat is de juiste naam?
A
propaandizuur
B
methaandizuur
C
1,3-propaandiol
D
propaan-1,3-diol
Slide 32 - Quiz
alkaanaminen
Slide 33 - Slide
alkaan
alkaanamine
Alkaanaminen
karakteristieke groep: - NH2
(aminogroep)
uitgang: - amine
De NH2-groep heeft altijd het laagste plaatsnummer
Slide 34 - Slide
NAAMGEVING
De naam van een alkaanamine krijg je door achter de stamnaam het achtervoegsel -amine te zetten
methaanamine
Slide 35 - Slide
Wat is de juiste naam?
A
1-propaanamine
B
propaan-1-amine
C
3-propaanamine
D
propaan-3-amine
Slide 36 - Quiz
karakteristieke groepen:
onthoud: de karakteristieke groep bepaalt de uitgang van de stof en heeft ALTIJD het LAAGSTE plaatsnummer
C=C > alkeen
-OH > alkanol
-NH2> alkaanamine
-COOH > alkaanzuur (altijd op nr 1, dit nummer laat je weg)
Slide 37 - Slide
Goed gewerkt!
Maak nu de voorkennistoets van H9 om te controleren of je de systematische naamgeving van koolstofverbindingen voldoende beheerst
de reacties van koolstofverbindingen (additie, condensatie) herhalen we bij H9.2