NOVA H5.3 les 6 alkanolen, alkaanaminen en alkaanzuren

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

H5.3 Karakteristieke groepen

LES 6 alkanolen, alkaanaminen en alkaanzuren

HAVO4

NOVA H5 Koolstof als basis

Deze les

• Wat weet je nog over de systematische naamgeving van alkanen, alkenen en halogeenalkanen (H5.2 + H5.3)
• Bespreken HW opgaven
• Uitleg karakteristieke groepen alkanolen + alkaanaminen + alkaanzuren (H5.3)
• Aan de slag 

Geef de juiste systematische naam

Wat is naam van dit molecuul?

1. 4-ethylpentaan
2. 2-ethylpentaan
3. 3-methylhexaan
4. 4-methylhexaan

Geef de juiste systematische naam

Wat is de naam
van deze verbinding?

1. penteen
2. pent-1-een
3. pent-2-een
4. pent-3-een

Geef de juiste systematische naam

Wat is de naam van dit molecuul?

1. tetrafluorethaan
2. pentafluorethaan
3. pentafluoretheen
4. tetrafluoretheen

Binas T 66C - voorvoegsels
--> gebruiken bij zijtakken/-groepen
        2,2-dimethylbutaan
        tetrafluoretheen
       

--> vanaf 5 gebruiken voor C-keten

        pentaan          C5H12
        hexaan            C6H14

        heptaan          C7H16

        tetradecaan   C14H30  

Binas T 66D - naamgeving .......

--> gebruiken voor C-keten
        aantal C             stam
              1                      meth
              2                      eth

              3                      prop

              4                      but

              5                      pent

              6                      hex

Is deze verbinding verzadigd of onverzadigd?

1. verzadigd
2. onverzadigd

Is deze verbinding verzadigd of onverzadigd?

1. verzadigd
2. onverzadigd

Leerdoel

1. Je leert een aantal karakteristieke groepen herkennen die in koolstofverbindingen voorkomen.
2. Je kunt de systematische naam geven aan een koolstofverbinding met een karakteristieke groep.
3. Je kunt de structuurformule met een karakteristieke groep tekenen bij een gegeven systematische naam

koolstofverbindingen

koolwaterstoffen

alkanen

alkenen

alkaanzuren

alkaanaminen

halogeenalkanen

alcoholen

alkanolen

CnH2n

C=C

CnH2n+2

koolwaterstoffen bestaan alleen uit C- en H-atomen

andere koolstofverbindingen hebben O-, N- of halogeenatomen in het molecuul.

hierdoor worden zij ingedeeld in andere groepen van koolstofverbindingen

-OH

F,Cl,Br,I

alkanen

• C_nH_2n+2

alkenen

• CnH2n

alkanolen

• CnH2n+1OH

ethanol

systematische naam: ethanol

triviale naam: alcohol

Dorstvlegel is een bier met 6 volume % alcohol.

Bier is een helder mengsel, dus ethanol lost goed op in water.

oplosbaarheid in water

(herhaling hoofdstuk 3)

Macro: oplossing = helder mengsel

Micro:

water

moleculen

ethanol

molecuul

oplosbaarheid in water

(herhaling hoofdstuk 3)

Macro: oplossing = helder mengsel

Micro:

• een ethanolmolecuul heeft een OH-groep
• en kan dus H-bruggen vormen met
• watermoleculen

water

moleculen

ethanol

molecuul

LET OP:

Micro:

• alléén de -OH groep vormt H-bruggen met water
• C - H is geen polaire atoombinding, dus tussen (delen van) moleculen met CH komt alleen vanderWaalsbinding voor!!

vanderWaals

binding

H-bruggen

koolstofverbindingen

koolwaterstoffen

alkanen

alkenen

alkaanzuren

alkaanaminen

halogeenalkanen

alcoholen

alkanolen

alkaanaminen

alkaanaminen

Als in een alkaan één H-atoom is vervangen door
een NH2-groep krijg je een alkaanamine.

- NH2 is een aminogroep

systematische naamgeving alkaanaminen

• langste keten: 3 C-atomen
  dus stamnaam is propaan 
• karakteristieke groep: - NH2
  dus propaanamine
• karakteristieke groep krijgt een zo laag mogelijk plaatsnummer
  structuur 1:  propaan-1-amine
  structuur2:  propaan-2-amine

structuur 1

structuur 2

oplosbaarheid in water

Macro: oplossing = helder mengsel

Micro:

• een methaanaminemolecuul heeft een NH-groepen
• en kan dus H-bruggen vormen met
• watermoleculen

alkanen

• C_nH_2n+2

alkenen

• CnH2n

alkanolen

• CnH2n+1OH

alkaanaminen

• CnH2n+1NH2

wat zijn de namen van deze moleculen?

uitwerking

propaan

koolstofverbindingen

koolwaterstoffen

alkanen

alkenen

alkaanzuren

alkaanaminen

halogeenalkanen

carbonzuren

alkaanzuren

alkaanzuren

alkaanzuren

Als in een alkaan één H-atoom is vervangen door
een COOH-groep                               of krijg je een alkaanzuur.

                       is een carbonzuurgroep

systematische naamgeving alkaanzuren

structuur 1:

• langste keten: 2 C-atomen
  dus stamnaam is ethaan 
• karakteristieke groep: - COOH
  dus ethaanzuur
  
  

structuur 2:

• langste keten: 4 C-atomen
  dus stamnaam is butaan
• karakteristieke groep: - COOH
  
• dus butaanzuur

structuur 1

structuur 2

LET OP: de C van de COOH telt mee in de langste keten

oplosbaarheid in water

Macro: oplossing = helder mengsel

Micro:

• een methaanaminemolecuul heeft een NH-groepen
• en kan dus H-bruggen vormen met
• watermoleculen

mierenzuur

azijnzuur

propionzuur

boterzuur

propionzuur: in zweet

boterzuur: in zweet, sterk ruikende kaas,
                     slechte kwaliteit kuilgras

alkanen

• C_nH_2n+2

alkenen

• CnH2n

alkanolen

• CnH2n+1OH

alkaanaminen

• CnH2n+1NH2

alkaanzuren

• CnH2n+1COOH

karakteristieke groepen:

onthoud: deze karakteristieke groep bepaalt de uitgang van de stof en heeft ALTIJD het LAAGSTE plaatsnummer

• C=C           > alkeen
• -OH           > alkanol
• -NH2        >  alkaanamine
• -COOH     >  alkaanzuur (altijd op nr 1, dit nummer laat je weg)

Eigen werk

• goed bestuderen H5.3 (helemaal)
• maken + nakijken opgaven 23 tm 27 + 29
  

koolstofverbindingen

koolwaterstoffen

alkanen

alkenen

alkaanzuren

alkaanaminen

halogeenalkanen

alcoholen

alkanolen

CnH2n

C=C

CnH2n+2

koolwaterstoffen bestaan alleen uit C- en H-atomen

andere koolstofverbindingen hebben O-, N- of halogeenatomen in het molecuul.

hierdoor worden zij ingedeeld in andere groepen van koolstofverbindingen

-OH

F,Cl,Br,I

-COOH

-NH₂