De Verlichting 3

• geschiedenis
• Secundair onderwijs

• klik om de introductie te beluisteren
• laat je werkbladen voorlopig maar even aan de kant
• volg de les en vul de online oefeningen in
• de les zal aangeven wanneer je best je werkbladen aanvult
  

Introductie les 3: de Verlichting

invloed op de politiek

Een paar vragen om je geheugen op te frissen.

Hoe was de macht in de meeste westerse landen verdeeld in de nieuwe tijd?

We blikken terug op Frankrijk.

Vraag 1:
Hoe noemde Lodewijk XIV zichzelf ook wel?

1. De Maankoning
2. De Absolutist
3. De Marskoning
4. De Zonnekoning

Vraag 2:
Maar waarom noemde Lodewijk XIV zichzelf zo?

1. Hij zag zichzelf als het zonnetje in huis.
2. Hij zag zichzelf als het middelpunt van de wereld.
3. Hij noemde zich zo, omdat hij altijd gele kleding droeg.
4. Hij noemde zichzelf zo, omdat hij verliefd was op de zon.

Vraag 3:
Welke soort macht heeft Lodewijk XIV en wat houdt dit in?

1. Oligarchische macht. Wat inhoudt dat hij en een aantal van zijn ministers alle macht in handen hebben.
2. Democratische macht. Wat inhoudt dat hij alle macht in het land gekregen heeft van het volk, door van verkiezingen.
3. De absolute macht. Wat inhoudt dat hij met niemand rekening hoeft te houden bij het maken van beslissingen over het land.
4. geen van deze antwoorden

Vraag 4:
Waarom woonden er zoveel edelen in het paleis van Lodewijk XIV?

1. Koning Lodewijk XIV vond zoveel mensen in het paleis gezellig.
2. Koning Lodewijk XIV dacht: “Er is toch ruimte zat op het paleis. Waarom dan ook niet?”
3. Koning Lodewijk XIV kon ze op deze manier in de gaten houden
4. Koning Lodewijk XIV deed dat om aan te tonen hoeveel mensen hij wel kon onderhouden(dus voor status).

Vraag 5:
Hoe ging het in die tijd met de “gewone"mensen in Frankrijk? Hoe kwam dat?

1. Goed, de “gewone mensen” in Frankrijk konden zelfs op het paleis komen eten als ze in of rond Parijs woonden.
2. Slecht, de “gewone mensen” in Frankrijk kregen wel een uitkering van Lodewijk XIV, maar het was lang niet genoeg om alles te betalen.
3. Goed, de “gewone mensen” in Frankrijk hadden genoeg te eten en hadden een redelijk huis om in te wonen.
4. Slecht, de “gewone mensen” in Frankrijk moesten hoge belastingen betalen en een hoge pacht om het land waarop ze leefden te mogen bewerken.

Alles ingevuld?

Overloop nu de antwoorden

Lodewijk XIV ->de Zonnekoning.

-> zijn hoofd in de vorm van een zon

Lodewijk XIV vond dat, net zoals de aarde om de zon heen draait,  de wereld ook om hem draaide.

R.A Houasse (1674)

Lodewijk XIV -> 

absolutische vorst

Dit houdt in dat niets in het land besloten kan worden zonder de toestemming van  Lodewijk XIV. Lodewijk XIV had dus absoluut alle macht in handen. 

Portret door Rigaud

Er woonden zoveel edelen in het paleis van de koning, omdat Lodewijk XIV de edelen op deze manier goed in de gaten kon houden.

Hij wist namelijk dat als hij even niet zou opletten de edelen de macht naar zich toe zouden trekken. (denk aan de Fronde)

Door de edelen op zijn kasteel te laten wonen hoopte hij een opstand tegen hem te voorkomen.

De "gewone mensen"(derde stand) hadden het heel erg slecht:

-> door de hoge pacht van het land waar ze op woonden of die ze bewerkten

-> door de hoge belasting die ze aan de koning van Frankrijk moesten betalen.

Gevolg:

De derde stand leefde grotendeels in armoede en leed honger. Lodewijk XIV deed niets aan deze armoede. Hij bleef maar dure feesten organiseren en hele dure oorlogen voeren. Hij trok Frankrijk daarmee bijna in een faillissement.

derde stand loopt gebukt onder het gewicht van adel en geestelijkheid

Vraag 6:
Wat wordt er bedoeld met
de 'Wetenschappelijke Revolutie' ?

1. Een periode in de geschiedenis waarin er ontzettend veel nieuwe wetenschappelijke uitvindingen worden gedaan aan de hand van rationeel denken.
2. Een periode in de geschiedenis waarin wetenschap wordt omarmd door de kerk en de paus.
3. Een periode in de geschiedenis waarin de mensen een revolutie beginnen om de wetenschap te stoppen.
4. Een periode waarin alleen wetenschappelijk kennis als waar wordt erkend.

Oké, geheugen opgefrist?

Onze vraag was:

Zal de Verlichting ook invloed hebben op de politiek?

1667 Wetenschappelijke academie

Neem je werkbladen

We vermoeden dat het rationalisme wel invloed zal hebben op de politiek.
Als je verstandig nadenkt over het absolutisme, kan je daar toch wel enkele kritische bedenkingen bij maken.
Noteer minimum drie bedenkingen op de  linkerpagina van je werkbladen.

“Jullie weten aan het einde van de les aan de hand de ideeën van 4 filosofen en/of wetenschappers uit te leggen wat er zich heeft afgespeeld tijdens de Verlichting.”

Je kent al:

Nu gaan we kennismaken met nog twee bekende Verlichte filosofen:

Rousseau

Voltaire

Adam Smith

Charles de Monstesquieu

John Locke

John Locke:

John Locke (1632-1704) 

• vindt het absolutisme onacceptabel
• ieder mens heeft bij de geboorte      gelijke rechten

• maakt de koning slechte wetten en streeft hij niet de belangen van het volk na               het volk mag in opstand komen.  

     (=volkssoevereiniteit)

 Charles de Montesquieu :

• Charles de Secondat(1689-1755)=  baron van Montesquieu
• was van adel
• had kritiek op de absolute    macht koning
• dacht na over goede verdeling van de macht

- Ontwierp daarna de leer van de"Trias Politica" of "scheiding der machten" .

Drie machten:

1. Wetgevende macht: Deze macht heeft het recht om wetten in te voeren of af te keuren. (parlement)

2. Uitvoerende macht: Deze macht zorgt ervoor dat wetten worden uitgevoerd

(premier  en de regering).

3. Rechtsprekende macht: Deze macht controleert of de wetten worden nageleefd. (de gerechtshoven)

- De drie machten mogen nooit in handen van één persoon komen.

Wie mag de macht krijgen volgens Montesquieu

1. de koning
2. de adel
3. het volk
4. er is geen juist antwoord

 Rousseau:

• Jean- Jacques Rousseau(1712-1778)
• kritiek op Montesquieu
• het volk mag niet aan de politiek deelnemen via vertegenwoordigers
• landen moeten rechtstreeks bestuurd worden door het volk  (= directe democratie)
• Iedereen is gelijk(gelijke rechten)

invloed op de economie

• boek "The wealth of nations"-> econ. liberalisme

• zegt dat de overheid zich zo min mogelijk met de handel en nijverheid moet bemoeien, anders wordt het mechanisme van vraag en aanbod verstoord
• Je moet vrijheid hebben om met je verstand te kunnen beslissen over je eigen belangen in de economie."
• Overheid moet de markt zijn werk laten doen
  (= het "Laissez Faire")
• Een “onzichtbare hand” houdt namelijk alles in de    economie in evenwicht. 

Adam Smith (1723-1790)

Ken je deze mannen ?

Sleep op de volgende slide de naam naar het hoofd van de filosoof.


 

Voltaire

Montesquieu

Rousseau

Locke

A. Smith

Sleep op de volgende slide de tekst naar de afbeelding van de persoon die het gezegd zou kunnen hebben.

"De overheid mag zich niet met de  economie bemoeien, want je moet vrijheid  hebben om met je verstand te kunnen beslissen over je eigen belangen in de economie."

"Er moet een gemeensch-appelijke karakter van de staat komen, die doormiddel van een “sociaal contract” tussen het volk en de bestuurder(s) georganiseerd moet worden."

Mensen zijn van nature goed, maar moeten wel goed worden opgevoed en onderwezen tot “redelijkheid”, dan zullen veel mistan-den verdwijnen." T

"In de politiek zijn er drie machten aanwezig( de rechtelijke, de uitvoerende en wetgevende macht) die gescheiden van elkaar moeten worden uitgevoerd om zo machts-misbruik te voorkomen.

"God is een horlogemaker die de wereld in gang heeft gezet en zich daarna niet meer met de aarde bemoeit."

Neem nu je werkbladen

vul punt d en e aan met informatie over:

• Locke
• Montesquieu
• Rousseau
• Adam Smith
  

Beluister en neem nota bij 'Verlicht despotisme'

toelichting bij deze politieke evolutie

invloed op de rechtspraak

• boek  "Dei delitti e delle penne""

• lees het fragment in je werkbladen en beantwoord de vragen (f)

C. Beccaria

invloed op de kunst

• rationalisme -> nieuwe stijl
• neo-classicisme -> je herkent de klassieke elementen
• maak de oefening in je werkbladen
  

Madeleinekerk , Parijs

verspreiding van de Verlichting

werkbladen punt 4

• Salons: vervul de opdracht in je werkboek
  

verspreiding van de Verlichting

• encyclopedie
  

Denis Diderot & Jean le Rond d'Alembert

• Beginnen in 1751 met het schrijven van de Encyclopedie om onwetenheid en domheid te bestrijden. 
• Onderwerpen waren bijvoorbeeld politiek, godsdienst en techniek. 

verspreiding van de Verlichting

• boeken: zoek op waarover de boeken van Defoe en Swift gaan
• vul je werkblad aan
• kranten... dankzij?
  

Zullen de ideeën van de Verlichting de maatschappij veranderen?

klik op de spinner, check of je bij elke term uitleg kan geven

Alle termen in de spinner moeten zeker in je begrippenlijst

Zullen de ideeën van de Verlichting de maatschappij fundamenteel veranderen?
Noteer je eigen mening.

bekijk het videofragment

SLOTVRAAG

Zijn er nog vragen?

Stel ze op het forum .