H 5 De wereld na 1945 (1)4

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo
• Leerjaar 4

De Koude Oorlog

De wereld na 1945

...beschrijven hoe in Europa kort na 1945 een 

Westblok en een Oostblok ontstonden.

...de oorzaken en gevolgen noemen van de Blokkade van Berlijn.

...uitleggen waarom bij mensen in het Oostblok meer onvrede was dan bij mensen in het Westblok, en welke gevolgen dit had.

Aan het einde van de les kan je...

§5.1

De Koude Oorlog

A

Europa raakt verdeelt

Leerdoel:

Je kunt beschrijven hoe in Europa kort na 1945 een Westblok en een Oostblok ontstonden.

Begrippen:

invloedssferen

communisme

Oostblok

satellietstaten

B

Ruzie over Duitsland

Leerdoel:

Je kunt de oorzaken en gevolgen noemen van de Blokkade van Berlijn.

Begrippen:

Blokkade van Berlijn

Warschaupact

C

Verschillen tussen Oost en West

Leerdoel:

Je kunt uitleggen waarom bij mensen in het Oostblok meer onvrede was dan bij mensen in het Westblok, en welke gevolgen dit had.

Begrippen:

Marshallplan

containmentpolitiek

Berlijnse muur

kapitalisme

Westblok

IJzeren Gordijn

Koude Oorlog

Na de Tweede Wereldoorlog waren de Europese landen (GB, FR, DU) minder machtig geworden.

Voortaan bepaalden de Verenigde Staten en de Sovjet Unie wat er gebeurde.

Leerdoel:

Je kunt beschrijven hoe in Europa kort na 1945 een Westblok en een Oostblok ontstonden.

Begrippen:

invloedssferen

communisme

Oostblok

satellietstaten

§5.1

De Koude Oorlog

A

DeBoze burgers

Europa raakt verdeelt

kapitalisme

Westblok

IJzeren Gordijn

Koude Oorlog

De VS was kapitalistisch: er was een vrije economie met ondernemers en privébezit

Vrijheid en democratie zijn belangrijk in kapitalistische landen

De SU was communistisch: de communistische partij heeft alle macht (dictatuur) en bepaalde wat er werd geproduceerd, de prijzen en de salarissen 

§5.1

De Koude Oorlog

A

DeBoze burgers

Europa raakt verdeelt

De kapitalistische landen werkten nauw samen.

Hierdoor ontstond een tweedeling in:

• Berlijn (Oost- en West)
• Duitsland (Oost- en West)
• Europa (Oost- en West)

Er ontstonden twee invloedssferen: een verdeling van landen die onder invloed van de VS of de SU vielen.

Het landen die vielen onder de invloedssfeer van de SU noemen we het Oostblok, de landen onder invloed van de VS noemen we het Westblok.

§5.1

De Koude Oorlog

A

DeBoze burgers

Europa raakt verdeelt

Westblok

Oostblok

De Oostbloklanden werden satellietstaten: landen die volledig afhankelijk waren van de SU

Langs de grenzen van de satellietstaten verscheen het IJzeren Gordijn: de streng bewaakte grens tussen het Oosten en het Westen met mijnenvelden, prikkeldraad en wachttorens tussen 1945 en 1989

§5.1

De Koude Oorlog

A

DeBoze burgers

Europa raakt verdeelt

Satellietstaten

Zo ontstond een Koude Oorlog: een periode van vijandschap tussen het Kapitalistische westen en het communistische oosten, waarbij er geen grote oorlog ontstond tussen beide machtsblokken.

§5.1

De Koude Oorlog

A

DeBoze burgers

Europa raakt verdeelt

Al tijdens de oorlog hadden de geallieerden afgesproken om Duitsland en Berlijn te verdelen in vier stukken.

Leerdoel:

Je kunt de oorzaken en gevolgen noemen van de Blokkade van Berlijn

Begrippen:

Blokkade van Berlijn

Warschaupact

§5.1

De Koude Oorlog

B

DeBoze burgers

Ruzie over Duitsland

Berlijn lag midden in het Oostblok. Vrij reizen was daar nog mogelijk.

Veel (hoogopgeleide) burgers, vluchtten van Oost naar West-Berlijn.

Daarom begon Stalin met de Blokkade van Berlijn: alle toegangswegen van en naar West-Berlijn werden afgesloten van juni 1948 tot mei 1949.

§5.1

De Koude Oorlog

B

DeBoze burgers

Ruzie over Duitsland

De Amerikanen kwamen West-Berlijn te hulp: 11 maanden lang vlogen vrachtvliegtuigen dag en nacht om Berlijn te bevoorraden: een luchtbrug. 

Stalin gaf op, maar de spanning bleef…

§5.1

De Koude Oorlog

B

DeBoze burgers

Ruzie over Duitsland

In 1949 werd de BRD opgericht: de Bundesrepublik Deutschland (West-Duitsland)

Daarna werd snel de DDR opgericht: Deutsche Democratischer Republik (Oost-Duitsland)

Duitsland was nu definitief verdeeld

§5.1

De Koude Oorlog

B

DeBoze burgers

Ruzie over Duitsland

Tijdens de blokkade van Berlijn (1949) richtten een aantal West-Europese landen, met Canada en de VS de NAVO op: de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie; het was een bondgenootschap tegen het communisme.

Ze beloofden elkaar te helpen bij een oorlog

In 1955 werd het Warschaupact opgericht: een militair bondgenootschap van de SU en de Oostbloklanden

§5.1

De Koude Oorlog

B

DeBoze burgers

Ruzie over Duitsland

In West-Duitsland kwam de (kapitalistische) economie weer snel op gang. Dat kwam onder andere door het Marshallplan. Dit plan bevatte geld, grondstoffen, voedsel en machines.

Leerdoel:

Je kunt uitleggen waarom bij mensen in het Oostblok meer onvrede was dan bij mensen in het Westblok, en welke gevolgen dit had.

Begrippen:

Marshallplan

containmentpolitiek

Berlijnse muur

§5.1

De Koude Oorlog

C

DeBoze burgers

Verschillen tussen Oost en West

De VS wilden niet dat het communisme zich verder zou verspreiden. Ze voerden daarom containmentpolitiek: de politiek van de VS die erop is gericht om de verspreiding van het communisme overal ter wereld tegen te houden.

Het Marshallplan past compleet bij deze politiek.

§5.1

De Koude Oorlog

C

DeBoze burgers

Verschillen tussen Oost en West

Poster van de Amerikaanse informatiedienst die in Azië is verspreid en waarop Juan de la Cruz staat afgebeeld, klaar om de Filippijnen te verdedigen tegen de dreiging van het communisme.

Het IJzeren Gordijn zou moeten voorkomen dat mensen van Oost naar West gingen vluchten.

Op 1 plek zat er een gat in deze grens: Berlijn. Het was vrij simpel om van Oost- naar West-Berlijn te vluchten: tussen 1945-1961 2,5 miljoen mensen. 

De DDR bouwde in 1961 een muur om West-Berlijn: de Berlijnse Muur. Oost-Duitsers konden nu niet meer het land verlaten. 

§5.1

De Koude Oorlog

C

DeBoze burgers

Verschillen tussen Oost en West

Toch greep de VS niet altijd in; ze waren bang voor een kernoorlog met de SU:

• In 1956 werd in Hongarije een opstand tegen de communistische regering hard neergeslagen door Sovjet-tanks
• In 1961 werd de Berlijnse Muur gebouwd
• In 1968 werd er met geweld een einde gemaakt aan de ‘Praagse Lente’. In Tjecho-Slowakije had de communistische leider de bevolking meer vrijheid gegeven. De SU was het hier niet mee eens en herstelde het communistische gezag

De VS greep niet in bij deze gebeurtenissen.

§5.1

De Koude Oorlog

C

DeBoze burgers

Verschillen tussen Oost en West

Welke historische gebeurtenis herken je?

De twee mannen op de poster hebben dezelfde ideologie.

Welke ideologie hebben ze allebei? En welke ideologie moet overwonnen worden?

Op de muur is een poster te zien.

In welk deel van Berlijn hing deze poster? En waarom is de poster opgehangen?

1. in het Oosten van Berlijn, omdat de Amerikanen de wederopbouw steunden 
   
   
2. in het Oosten van Berlijn, omdat de Amerikanen hulp brachten vanwege de Blokkade van Berlijn
   
   
3. in het Westen van Berlijn, omdat de Amerikanen de wederopbouw steunden
   
   
4. in het Westen van Berlijn, omdat de Amerikanen hulp brachten vanwege de Blokkade van Berlijn

Dit bericht over de Hongaarse Opstand stond in een Nederlandse krant. Een bericht met zo’n tekst kon toen niet in de Oostbloklanden worden gepubliceerd.

Geef een argument waarom dit bericht toen niet in de Oostbloklanden gepubliceerd kon worden.

5.2 - Het einde van de Koude Oorlog

Leervragen 5.2

1. Je kunt uitleggen dat de wapenwedloop voor veiligheid zorgde, maar ook kon leiden tot gevaarlijke situaties.
2. Je kunt beschrijven welke vijf hervormingen Gorbatsjov doorvoerde.
3.  Je kunt uitleggen welke gevolgen de hervormingen van Gorbatsjov hadden in Oost-Europa en de Sovjet-Unie.

Deel 1

Het einde van de Koude Oorlog

Michail Gorbatsjov

Leider van de Sovjet-Unie (1985-1991)

Economie S-U stond op instorten, land was bijna failliet !

Gorbatsjov --> communisme hervormen en de economie weer op gang helpen

Glasnost

Glasnost (= openheid om je eigen mening te geven, ook als je kritiek had op de communistische regering)

Hoe? Veranderen van de grondwet + het toestaan van meerdere partijen

Doel: men meer betrekken bij het bestuur van de S-U

Perestrojka

Perestrojka (= hervorming van communistische economie)

Hoe? Economie verbeteren door het toestaan van kleine privébedrijven (gebaseerd op vraag en aanbod.. dus, kapitalisme)

Doel: men enthousiast aan het werk krijgen en zo de economie verbeteren

Einde Koude Oorlog

Wapenwedloop was veel te duur voor de S-U

Verdragen tussen S-U en VS om bepaalde kernwapens af te schaffen

1989 --> Gorbatsjov geeft aan: S-U en VS geen vijanden meer !

Deel 2

De val van de Berlijnse Muur

Val Berlijnse Muur

Demonstraties in de hele S-U n.a.v. maatregelen Gorbatsjov

Men eiste vrije verkiezingen.

In Oost-Duitsland werd er ook gedemonstreerd. Er werd besloten (09-11-1989) om de Berlijnse Muur open te stellen.

Dit noemen we de Val van de Berlijnse Muur

0

Onbedoelde gevolgen voor SU

1. Ontevredenheid door prijsstijgingen (door invoering vrije markteconomie)
2. Onafhankelijkheid deelstaten Sovjet-Unie zorgde ervoor dat Gorbatsjov (als president van de SU) overbodig werd. 

Niet langer een grootmacht

Grote delen van de SU worden onafhankelijk, zoals Oekraïne, Wit-Rusland en Armenië. 

• Het overgebleven deel gaat verder als Rusland (o.l.v. Boris Jeltsin)

Na 1991 veel voedseltekorten en werkeloosheid door invoering kapitalisme.

• Veel Russen verlangen terug naar de oude Sovjettijd

Pas in 1999 weer economische groei onder Poetin door verkoop olie + gas aan het buitenland

Deel 3

Veranderde verhoudingen na 1991

Problemen Oost en West Duitsland

Veel Oost-Duitsers verhuizen naar West-Duitsland

1. Slecht voor de Oost-Duitse economie
2. West-Duitsland kon de stroom van mensen niet aan

Oplossing: Duitsland herenigen !

3 oktober 1990

Eind goed, al goed?

Oost-Duitsland had moeite met omschakeling naar vrije markteconomie (door verouderde+vervuilende economie) 

• Sluiting fabrieken --> werkloosheid
• West-Duitsers moeten extra belasting betalen om Oost-Duitsers te helpen
  

Europa

• Splitsing Tsjechoslowakije in Tsjechië en Slowakije
• Burgeroorlog Joegoslavië (onafhankelijkheid bijv. Servië, Kroatië)
  

Filmpjes 5.2

0

0

5.3 - Nederland na 1945

.. beschrijven wat er tussen 1945 en 1960 in Nederland veranderde op eonomisch en politiek gebied..

...beschrijven wat er in de jaren 60 en 70 in Nederland veranderde in de positie van jongeren en vrouwen...

...beschrijven hoe Nederland vanaf 1980 veranderde op politiek en economisch gebied...

Aan het einde van de les kan je...

Nederland na WO2

• Veel verwoest en leeggeroofd.
• NL moest opnieuw opgebouwd worden: wederopbouw (periode van herstel van WOII)
• Mogelijk gemaakt door economische hulp van VS --> Marshallplan 
• Vanaf jaren 50 --> stijgende lijn in economische groei

Geld, goederen, grondstoffen en levensmiddelen vanuit Amerika.

Verzorgingsstaat

• Vanaf jaren 50 --> regering gaat nieuwe sociale wetten maken (voor zieken, weduwen en werklozen)
• Opkomst verzorgingsstaat (= staat waarin mensen die niet kunnen werken een een uitkering krijgen)

• Werkenden betalen voor werklozen d.m.v. premies.​​

Jaren '50

Lage lonen

Lange werkdagen

Geen geld voor luxe

Jaren ´60

Lonen stijgen

Meer vrije tijd

Geld voor luxe producten 

• NL wordt consumptiemaatschappij  (= veel spullen kopen die je niet nodig hebt)

Crisis jaren 70

Lonen waren hoog, fabrieken naar het buitenland verplaatst, automatisering, dus veel werkloosheid, daardoor veel uitkeringen. Inkomsten uit belastingen en premies waren laag. Verzorgingsstaat werd te duur.

Probleem moest opgelost worden.

Poldermodel (= samenwerking overheid, werkgevers en werknemers) 

Afspraken:

• Lonen mochten niet te veel stijgen (belastingen/premies ook niet)
• Strengere regels verzorgingsstaat

Amerikanisering

• Na WO2 --> Amerika populair. 
• Brachten Amerikaanse producten mee (bijv. Coca-Cola, T-shirts)
• In NL ontstond Amerikanisering  (= overnemen van de Amerikaanse manier van leven)
• ontstaan consumptiemaatschappij

Jeugdcultuur

= Cultuur van jongeren die zelf bepalen hoe zij leven (en niet het voorbeeld van hun ouders volgen)

Voorbeelden:

• Nozems (brommers, leren jasjes)
• Provo´s (uitdagen van politie)
• Hippies (love and peace)

Tweede Feministische Golf (jaren 60)

Waar streden zij o.a. voor?

• Gelijke kansen op werk en onderwijs
• Evenveel salaris krijgen als mannen ​
• Kinderopvang ​
• Pil in het ziekenfonds en recht op abortus

In 1968 gelijke opleidingskansen (Mammoetwet) en recht op gelijk loon bij gelijke arbeid. Vrouwen massaal aan het werk (meestal deeltijd) !

Samenleving NL verandert 

Minder mensen naar de kerk: secularisatie (ontkerkelijking).

Verdwijnen van de verzuilde samenleving --> ontzuiling

individualisering: men ging meer leven als individu (persoon) en minder als groep

democratisering: meer inspraak in het gezin, op school, in de stad en in het land

Multiculturele samenleving

Er zijn verschillende groepen mensen naar NL gekomen:

1. Mensen met een Indische achtergrond (jaren 50)
2. Gastarbeiders uit Spanje, Italië, Turkije en Marokko (jaren 60)
3. Surinamers (vanaf 1975)
4. Joegoslavische vluchtelingen (jaren 90)
5. Oost-Europese arbeiders

Minder tolerantie

Door aanslagen door moslim-terroristen (bijv. 9/11) werd de tolerantie van Nederlanders richting islamitische nieuwkomers kleiner: toename populisme

• Pim Fortuyn --> populaire politicus die de Nederlandse bevolking waarschuwde voor een aantal gebruiken/gewoonten van de Islam. Vermoord in 2002.
• Theo van Gogh --> filmmaker die in 2004 door een fanatieke moslim werd vermoord.

Filmpjes bij 5.3

Internationale samenwerking

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen waarom en hoe gingen landen in de tweede helft van de twintigste eeuw gingen samenwerken.

Verenigde Naties 

Europese Unie 

De Verenigde Naties (1)

• Om een nieuwe oorlog te voorkomen zouden landen meer moeten samenwerken.
  

• De Verenigde Naties (1945) werd de organisatie die ervoor zou moeten zorgen dat landen conflicten zouden uitpraten en niet meteen gingen vechten.
  

De Verenigde Naties (2)

• De belangrijkste instelling van de VN is de Veiligheidsraad, een vergadering van vijftien lidstaten: vijf landen zijn vaste leden , tien landen wisselen elke twee jaar.

• Alleen de vaste leden China, Rusland, de Verenigde Staten, Frankrijk en Engeland hebben vetorecht: zij mogen elke beslissing tegenhouden, ook al zijn alle andere landen vóór.

Macht van de VN

• De VN neemt een resolutie (besluit) aan waarmee de daden van die regering worden afgekeurd.
  

• De VN legt sancties op. Er mag bijvoorbeeld niet meer met het land worden gehandeld of de regering van dat land is in geen enkel ander land meer welkom.
  

• De VN stuurt militairen naar het land. De VN heeft een eigen leger van soldaten uit de lidstaten.
  

Onderdelen VN

Behalve het voorkomen van oorlogen wil de VN ook het leven van mensen verbeteren: 

• Vrede en veiligheid.
  
• Internationaal recht.
  
• Behoud van de mensenrechten.
  
• Economische en sociale ontwikkeling.
  
• Uitwisseling van cultuur en wetenschap

  
Om dit te bereiken heeft de VN organisaties opgericht: de bekendste is de organisatie voor het welzijn van kinderen: UNICEF. 

Het begin van samenwerking in Europa

Frankrijk en Duitland waren grote vijanden geweest tot 1945. Nu moest er meer vertrouwen komen..

1. Nieuwe oorlog voorkomen

2. Snelle opbouw van de economie

3. VS wilden een sterk Europa tegenover het communisme

Kolen en staal

Na Tweede Wereldoorlog wederopbouw nodig

Brandstoffen en grondstoffen nodig

Zes Europese landen werken samen om steenkool en staal te produceren (1952)

Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS) wordt opgericht:

• Italië, West-Duitsland, Frankrijk, Nederland, België en Luxemburg
  

Samenwerking

EGKS is groot succes, behoefte aan meer handelgemeenschappen

Steeds meer samenwerking op gebieden als handel en kernenergie.

Vanaf 1967 alle Europese organisaties samengevoegd: Europese Gemeenschappen (EG)

Aan het einde van de Koude Oorlog waren twaalf landen lid van de EG.

Europese Unie

Steeds meer landen bij de EG

1992: Verdrag van Maastricht: lidstaten werken samen op alle gebieden die meer dan één land aangaan

Samenwerking heet voortaan: Europese Unie

0

Het bestuur van Europa

• De Europese Commissie
• Het Europese Parlement
• De Raad van Ministers

Europese Commissie

• De Europese Commissie bestaat uit 28 commissarissen. 
• Deze commissarissen kun je het beste vergelijken met onze ministers. 
• De Commissie stelt nieuwe wetten voor en zorgt dat wetten worden uitgevoerd.

Europese Parlement

• Het Europees Parlement bestaat uit 751 leden. Ze worden iedere vijf jaar door de burgers van de lidstaten gekozen. Hoe meer inwoners een lidstaat heeft, hoe meer zetels dat land heeft in het Europees Parlement. 
• Het Parlement beslist over de wetsvoorstellen van de Europese Commissie, maar heeft géén recht van amendement. 

Raad van Ministers

• De Raad van Ministers bestaat uit alle ministers van alle lidstaten. Eigenlijk is de samenstelling elke keer anders, want als het over het milieu gaat dan komen alleen de ministers van Milieu.  
• De Raad van Ministers moet, net als het Europees Parlement, elk nieuw wetsvoorstel goedkeuren of afkeuren.

Welke wet geldt?

• Wetten van de EU gaan alleen over onderwerpen die meerdere lidstaten aangaat, bijv. het milieu. Hoe snel je in Nederland op de snelweg mag rijden, bepaalt ons parlement: dat gaat écht alleen over Nederland.
• Een Nederlandse wet mag niet in strijd zijn met een EU-wet. 
• Andersom kan dat wel: dan moet Nederland de wet aanpassen.

De wereld vanaf 1990

De wereld na 1945

P5.5

§5.5

De wereld vanaf 1990

A

Globalisering

Leerdoel:

Je kan met voorbeelden beschrijven dat de wereld door globalisering meer verbonden is, maar dat niet alle mensen daarvan voordeel hebben.

Begrippen:

globalisering

B

Veranderingen in de wereldpolitiek

Leerdoel:

Je kan uitleggen waarom in de jaren 1990 nationalisme in Europa en de politieke islam in het Midden-Oosten populair werden en een gevolg daarvan noemen.

Begrippen:

politieke islam

terrorisme

C

Nederland en de wereld

Leerdoel:

Je kan uitleggen hoe in Nederland een multiculturele samenleving is ontstaan en welke verschillende opvattingen hierover bestaan. 

Begrippen:

multiculturele samenleving

pluriforme samenleving

Vanaf 1945 ontstaat er steeds meer globalisering:

• politieke samenwerking (bijv. Verenigde Naties)  
• economische samenwerking (bijv. grote bedrijven vestigen zich in meerdere landen - Philips in 23 landen)
• cultureel: over de hele wereld neemt men meer van elkaar over. (bijv. door de komt van de tv)

Leerdoel:

Je kan met voorbeelden beschrijven dat de wereld door globalisering meer verbonden is, maar dat niet alle mensen daarvan voordeel hebben

Begrippen:

globalisering

§5.5

De wereld vanaf 1990

A

DeBoze burgers

Globalisering

Economisch hebben landen elkaar nodig.

• Europese bedrijven zijn afhankelijk van grondstoffen uit Afrika of onderdelen uit Aziatische fabrieken.
• Europa is een belangrijke afzetmarkt voor Afrikaanse boeren en Aziatische kleding en elektronica

Er is hier een oneerlijke verdeling zichtbaar:

• Het westen haalt grondstoffen goedkoop
• In ruil steunen geven zij politieke steun aan de leiders

Sommige Aziatische landen hebben een eigen economie opgebouwd: Japan, Zuid-Korea, China.

§5.5

De wereld vanaf 1990

A

DeBoze burgers

Globalisering

Ook op politiek gebied werken landen samen

• klimaatverandering
• oorlog
• armoede

§5.5

De wereld vanaf 1990

A

DeBoze burgers

Globalisering

Veranderingen in Europa sinds 1989:

• Voormalige Oostbloklanden sloten zich aan bij de EU. Zo werden hun economieën gemoderniseerd.
• Voormalige Oostbloklanden sloten zich aan bij de NAVO. Zo wilden ze zich beschermen tegen Rusland.
• Nationalisme bloeide op. Diverse volken eisten een eigen staat.
  - Tsjechoslowakije wordt Tsjechië en Slowakije
  - Een burgeroorlog in Joegoslavië

Leerdoel:

Je kan uitleggen waarom in de jaren 1990 nationalisme in Europa en de politieke islam in het Midden-Oosten populair werden en een gevolg daarvan noemen.

Begrippen:

politieke islam

terrorisme

§5.5

De wereld vanaf 1990

B

DeBoze burgers

Veranderingen in de wereldpolitiek

In het Midden-Oosten wordt de VS vanaf 1990 steeds minder populair:

1. De VS steunden ondemocratische leiders die niks deden tegen de armoede in het land.

§5.5

De wereld vanaf 1990

B

DeBoze burgers

Veranderingen in de wereldpolitiek

In het Midden-Oosten wordt de VS vanaf 1990 steeds minder populair:

2. De VS steunde Israël. Veel   

    inwoners van het Midden-  

    Oosten vinden de stichting van  

    Israël onwettig en onrechtvaardig.

§5.5

De wereld vanaf 1990

B

DeBoze burgers

Veranderingen in de wereldpolitiek

3. Sommige leiders en inwoners namen de Amerikaanse manier van leven over. Volgens anderen zou dat de oorzaak van de vele problemen zijn. 
Er zou een betere samenleving zijn als mensen de islamitische leefregels zouden volgen.

§5.5

De wereld vanaf 1990

B

DeBoze burgers

Veranderingen in de wereldpolitiek

3 oorzaken afkeer VS

1. VS steunden ondemocratische leiders
2. VS steunden Israël
3. Leven volgens islamitische leefregels beter dan Westerse manier.

Door deze ontwikkelingen kon de politieke islam in populariteit groeien. Deze beweging wil dat de samenleving wordt bestuurd volgens een  bepaalde, strenge uitleg van de islam.

Een klein aantal aanhangers ging zich radicaliseren en gebruikten geweld om mensen angst aan te jagen en zo politieke doelen te bereiken: terrorisme. 

§5.5

De wereld vanaf 1990

B

DeBoze burgers

Veranderingen in de wereldpolitiek

De meeste aanslagen werden gepleegd in het Midden-Oosten, waarbij veel moslims het slachtoffer werden. 

Sommige aanslagen vonden plaats in het westen:

• Moord op Theo van Gogh 2004
• Bataclan Parijs  2015
• Aanslag tram Utrecht 2019
  
• 9/11 2001

Als reactie voerde Amerika een 'oorlog tegen het terrorisme'. Zij vielen onder andere Afghanistan binnen.

§5.5

De wereld vanaf 1990

B

DeBoze burgers

Veranderingen in de wereldpolitiek

Door globalisering gingen mensen zich op diverse plekken in de wereld vestigen. 

Zo ontstonden er in veel landen een multiculturele samenleving: een samenleving waarbij meerdere culturen samenleven. Dit wordt ook wel een pluriforme samenleving genoemd.

Leerdoel:

Je kan uitleggen hoe in Nederland een multiculturele samenleving is ontstaan en welke verschillende opvattingen hierover bestaan. 

Begrippen:

multiculturele samenleving

pluriforme samenleving

§5.5

De wereld vanaf 1990

C

DeBoze burgers

Nederland en de wereld

Multiculturele samenleving

Er zijn verschillende groepen mensen naar NL gekomen:

1. Mensen met een Indische achtergrond (jaren 50)
2. Gastarbeiders uit Spanje, Italië, Turkije en Marokko (jaren 60)
3. Surinamers (vanaf 1975)
4. Joegoslavische vluchtelingen (jaren 90)
5. Oost-Europese arbeiders

Migranten werden in de jaren '70 en '80 veel geplaatst in de oude stadswijken. Oorspronkelijke buurtbewoners vonden het moeilijk dat hun buurt snel veranderde. Er ontstonden sociale problemen.

Dit had een aantal oorzaken:

• Tot in de jaren '80 vond de overheid inburgering niet nodig. Veel gastarbeiders spraken hierdoor geen Nederlands.
• Tijdens de crisis in de jaren '80 raakten veel gastarbeiders werkloos. Door weinig scholing vonden ze geen nieuw werk. 

§5.5

De wereld vanaf 1990

C

DeBoze burgers

Nederland en de wereld

Rond 1990 veranderde het beleid van de overheid:

• De Nederlandse taal leren werd verplicht
• Discriminatie op de arbeidsmarkt werd tegengegaan. 

§5.5

De wereld vanaf 1990

C

DeBoze burgers

Nederland en de wereld

Samenleving NL verandert 

Minder mensen naar de kerk: secularisatie (ontkerkelijking).

Verdwijnen van de verzuilde samenleving --> ontzuiling

individualisering: men ging meer leven als individu (persoon) en minder als groep

democratisering: meer inspraak in het gezin, op school, in de stad en in het land

Minder tolerantie

Door aanslagen door moslim-terroristen (bijv. 9/11) werd de tolerantie van Nederlanders richting islamitische nieuwkomers kleiner: toename populisme. 

Politieke beweging die opkomt voor de belangen van het 'volk' en die zich afzetten tegen zittende politici, die volgens hen niet goed naar het 'volk' luisteren.

Er ontstonden politieke partijen die tegen immigratie waren. Dit waren vaak populistische partijen die zich ook tegen de Islam keerden.

Een voorbeeld is de partij van Pim Fortuyn.  (6 mei 2002) Hij vond dat:

• multiculturele samenleving was mislukt.
• sommige groepen migranten waren lager opgeleid
• Islamitische migranten zouden zich te weinig aanpassen aan de Nederlandse cultuur.

§5.5

De wereld vanaf 1990

C

DeBoze burgers

Nederland en de wereld