Voedingsleer 1 VT - Les 3

• Voedingsleer
• MBO
• Studiejaar 1

AFP 1 - Les 1

Voedingsleer 1- 

Les 3

Lesplanning

• Doornemen weekplanning
  
• Herhaling les 2
  
• Doornemen leerdoelen
  
• Soorten vet + functie
• Vet en invloed op cholesterol
• Transvetten
• Etiket + ADH
• Afronding en vooruitblik

Weekplanning

Wk 1: Gezonde voeding

Wk 2: Voedingsstoffen

Wk 3: Vetten

Wk 4: Eiwitten

Wk 5: Koolhydraten

Wk 6: Vocht

Wk 7: Uitloop en herhaling

Lesplanning

• Doornemen weekplanning
  
• Herhaling les 2
  
• Doornemen leerdoelen
  
• Soorten vet + functie
• Vet en invloed op cholesterol
• Transvetten
• Etiket + ADH
• Afronding en vooruitblik

Welke voedingsstoffen
zijn er allemaal?

Koolhydraten zijn:
Kies alle juiste antwoorden

1. Bouwstof
2. Beschermende stof
3. Brandstof
4. Reservestof

100 gram vruchtenhagel bevat 98,2 gram koolhydraten

Eiwitten zijn:
Kies alle juiste antwoorden

1. Bouwstof
2. Beschermende stof
3. Brandstof
4. Reservestof

100 gram vruchtenhagel bevat 98,2 gram koolhydraten

Vitaminen en mineralen zijn:
Kies alle juiste antwoorden

1. Bouwstof
2. Beschermende stof
3. Brandstof
4. Reservestof

100 gram vruchtenhagel bevat 98,2 gram koolhydraten

Vetten zijn:

Kies alle juiste antwoorden

1. Brandstof
2. Bouwstof
3. Beschermende stof
4. Reservestof

100 gram vruchtenhagel bevat 98,2 gram koolhydraten

Lesplanning

• Doornemen weekplanning
  
• Herhaling les 2
  
• Doornemen leerdoelen
  
• Soorten vet + functie
• Vet en invloed op cholesterol
• Transvetten
• Etiket + ADH
• Afronding en vooruitblik

Leerdoelen

- Jij kent de verschillende soorten vetten in ons lichaam

- Jij kunt de functie van de verschillende soorten vet in het menselijk lichaam toelichten

- Jij kent transvetten zijn en kunt uitleggen welke invloed deze hebben op onze gezondheid

- Jij kunt de ADH van vetten opzoeken

- Jij kunt een etiket lezen en hieruit opmaken hoeveel vetten een product bevat

Lesplanning

• Doornemen weekplanning
  
• Herhaling les 2
  
• Doornemen leerdoelen
  
• Soorten vet + functie
• Vet en invloed op cholesterol
• Transvetten
• Etiket + ADH
• Afronding en vooruitblik

Welke soorten vetten zijn er?

Vetten of lipiden komen in verschillende vormen voor in het voedsel. Het meest voorkomende vet (>90%) in ons voedsel is triglyceride. Triglyceriden bestaan uit een glycerolskelet, met daaraan 3 vetzuren gekoppeld. Daarnaast zijn ook fosfolipiden, cholesterol en vrije vetzuren in het voedsel aanwezig.

Soorten vet

1. Triglyceriden (>90% in ons lichaam)
2. Fosfolipiden
3. Cholesterol
4. Vrije vetzuren

We richten ons in deze les alleen op de triglyceriden

Wat wordt er bedoeld met essentiële vetten?

Triglyceride

Dit is een triglyceride die bestaat uit een glycerol met daaraan 3 vetzuren, 1 verzadigde vetzuur en 2 onverzadigde vetzuren welke te herkennen zijn door de dubbele bindingen.

Functie in het
lichaam?

Triglyceriden en hun functie

• Energie(voorraad)
• Bescherming organen + bescherming tegen kou
• Werking ogen, hersen en spieren
• Vet oplosbare vitaminen 

Triglyceriden en hun functie

Verschillende vetzuren:

• Onverzadigd vs verzadigd
• Transvetten

Vb: Omega 3-vetzuren (onverzadigd vet): 

Belangrijke rol hersenontwikkeling en gezichtsvermogen ongeboren baby's

Lesplanning

• Doornemen weekplanning
  
• Herhaling les 2
  
• Doornemen leerdoelen
  
• Soorten vet + functie
• Vet en invloed op cholesterol
• Transvetten
• Etiket + ADH
• Afronding en vooruitblik

Cholesterol

• Aangemaakt door de lever (groot deel) of via voeding (klein deel)
• Vervoert via de bloedbaan
• Bouwstof lichaamscellen & hormonen

Cholesterol heeft verschillende belangrijke functies in het lichaam: Bouwstof van het zenuwweefsel, galzure zouten en verschillende hormonen en vitamines.

Galzure zouten zijn grotendeels opgebouwd uit cholesterol. Galzure zouten zijn erg belangrijk voor de vetvertering. Voedingsmiddelen rijk aan cholesterol zijn: Eieren (eierdooier), orgaanvlees (lever, nier), garnalen, mosselen, hom, kuit, roomboter en slagroom. Daarnaast kan je lever zelf ook cholesterol aanmaken. Een groot deel van het cholesterol wordt aangemaakt door het lichaam zelf en een deel moet worden verkregen uit voeding.

Er bestaan 2 relevante cholesterolwaarden: het totaalcholesterolgehalte en de cholesterolratio. Voor beide geldt: hoe hoger de waarde, hoe hoger het risico op (sterfte aan) een hartziekte. De cholesterolratio is de beste voorspeller voor het krijgen van hart- en vaatziekten.

Vervoer van cholesterol vindt plaats door een laagje eiwit om het cholesterol heen, waarom is dit zo?

Cholesterol is een vetachtige stof. Bloed is een waterige substantie. Vetten en water mengen niet bij elkaar, dus het vervoer wordt bemoeilijkt. Het eiwit zorgt ervoor dat het makkelijker gaat.

LDL en HDL 

• Verantwoordelijk voor het transport van cholesterol door het bloed 

LDL is een LOSER

HDL is een HERO

De verhouding tussen LDL en HDL noemen we de cholesterolratio. Een ‘scheve’ verhouding met te veel LDL vormt een belangrijk risico voor hart- en vaatziekten. De cholesterolratio wordt berekend door het totaal cholesterolgehalte (LDL + HDL) te delen door het HDL. De ratio hoort kleiner dan 5 te zijn

LDL (Loser)

• Vervoert cholesterol vanuit de lever naar de rest van het lichaam
• Vastzetten in de binnenwand bloedvaten
• Plakken aan beschadigingen 
• Beschadigingen ontstaan door bijv. roken, verhoogde bloeddruk, ouderdom
• Bloedvaten slibben dicht = arteriosclerose

HDL (Hero)

• Transporteert cholesterol vanuit vaatwand naar de lever
• Lever zorgt ervoor dat cholesterol lichaam verlaat
• Hoger HDL-cholesterol = betere afvoer

Zoek op.......

• 2 producten die zorgen voor een daling van het LDL cholesterol
• 2 producten die zorgen voor een stijging van het LDL cholesterol, 

Tip: Gebruik het voedingscentrum

veel verzadigde vetten zorgen voor een verhoging van het LDL en veel onverzadigde vetten zorgen voor een verlaagd LDL.

Fermenteerbare vezels kunnen het LDL-cholesterol verlagen. Dit is alleen aangetoond voor b-glucanen en pectine, soorten fermenteerbare vezels die onder andere voorkomen in haver, gerst of fruit.

Daling LDL: haverproducten, noten, peulvruchten, soja, vezels uit fruit, vervanging van mono en di sachariden (suiker) naar polysachariden(zetmeel)

Stijging LDL: ongefilterde koffie, eieren, verzadigde vetten (roomboter en harde margarine), transvetzuren

Stijging

Oorzaken hoog cholesterolgehalte

• Lever zorgt voor evenwicht tussen de hoeveelheid cholesterol in het bloed en aanmaak door lever
• Aanmaak cholesterol beïnvloed door leefstijl
• Roken, weinig lichaamsbeweging en eetpatroon met veel verzadigd vet --> evenwicht verstoren

• Verzadigd vet: verhoogt LDL, onverzadigd vet: verlaagt LDL

De lever zorgt gewoonlijk voor een evenwicht tussen de hoeveelheid cholesterol die de lever maakt en het gehalte cholesterol in het bloed. De hoeveelheid cholesterol die de lever maakt, wordt beïnvloed door de leefstijl. Roken, weinig lichaamsbeweging en een eetpatroon met veel verzadigd vet kunnen het evenwicht verstoren. Daardoor kan een ongewenste verschuiving plaatsvinden naar meer LDL. Onverzadigd vet in de voeding zorgt juist voor minder LDL-cholesterol.

 Naast voedingsgerelateerde oorzaken spelen ook erfelijke factoren een rol. In Nederland heeft bijvoorbeeld 1 op de 300 personen aanleg voor een sterk verhoogd LDL-cholesterolgehalte in het bloed. Andere oorzaken van een hoog cholesterolgehalte zijn overgewicht, diabetes type 2 en een traag werkende schildklier. 

LDL-cholesterol

HDL-cholesterol

Loser

Hero

Vervoert cholesterol vanuit de lever naar de rest van het lichaam

Gaat vastzitten aan de binnenkant van de vaten

Veroorzaakt arteriosclerose

Vervoert cholesterol vanuit de vaatwand naar de lever

Maakt de binnenkant van de vaten schoon

Rood vlees

Volvette kaas

Ongefilterde koffie

Noten

Peulvruchten

Volkoren producten

Lesplanning

• Doornemen weekplanning
  
• Herhaling les 2
  
• Doornemen leerdoelen
  
• Soorten vet + functie
• Vet en invloed op cholesterol
• Transvetten
• Etiket + ADH
• Afronding en vooruitblik

Wat zijn transvetten? En wat is het effect op het menselijk lichaam?

Transvetzuren zijn een type onverzadigde vetzuren. In de praktijk spreken we niet over transvetzuren, maar over transvet. Onverzadigd vet is over het algemeen goed voor de gezondheid, maar transvet niet.

Dat heeft te maken met de scheikundige structuur: de keten van een transvetzuur is inflexibeler, hierdoor kan het lichaam dit type vet moeilijker verwerken. 

Transvet verhoogt het LDL-cholesterolgehalte van het bloed. LDL-cholesterol is niet goed voor de bloedvaten. Bovendien verlaagt transvet het HDL-cholesterol. Transvet verhoogt op deze manier het risico op hart- en vaatziekten. Er is ook een direct verband gevonden tussen een hoger risico op hartziekten bij een hogere inname van transvet. 

Transvetten

• Onverzadigde vetzuren;
• Is qua scheikundige structuur inflexibel waardoor het lichaam het vet moeilijker kan verwerken;
• Verhoogt het LDL-cholesterolgehalte; 
• Verlaagt het HDL-cholesterolgehalte; 
• Hoger risico op hartziekten bij een hogere inname van transvet.

Lesplanning

• Doornemen weekplanning
  
• Herhaling les 2
  
• Doornemen leerdoelen
  
• Soorten vet + functie
• Vet en invloed op cholesterol
• Transvetten
• Etiket + ADH
• Afronding en vooruitblik

Wat betekent de ADH?

ADH

Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid 

Aanbevelingen per voedingsstof voor de hoeveelheid die gezonde mensen gemiddeld per dag nodig hebben.

Lesplanning

• Doornemen weekplanning
  
• Herhaling les 2
  
• Doornemen leerdoelen
  
• Soorten vet + functie
• Vet en invloed op cholesterol
• Transvetten
• Etiket + ADH
• Afronding en vooruitblik

Volgende les:

Eiwitten