Reformatie & Opstand Herhaling

       (Reformatie &) Opstand
Hoofdstuk 1
Tijd van Ontdekkers & Hervormers
1 / 28
next
Slide 1: Slide
GeschiedenisMiddelbare schoolhavo, vwoLeerjaar 2

This lesson contains 28 slides, with interactive quizzes and text slides.

time-iconLesson duration is: 60 min

Items in this lesson

       (Reformatie &) Opstand
Hoofdstuk 1
Tijd van Ontdekkers & Hervormers

Slide 1 - Slide

Lesdoelen
Je kunt uitleggen:
  • Wat oorzaken van de Opstand zijn. (x3)
  • Wie Filips II, Willem van Oranje en Alva zijn
  •  Hoe de 80 jarige oorlog ten einde  Kwam

Slide 2 - Slide

Reformatie/ 'Hervorming'
Rond 1500 willen mensen de kerk opnieuw vormgeven
Ze zijn het oneens met de macht en gebruiken van de kerk
Dit heet de Reformatie of Hervorming
Aanhangers van dit protestantisme zijn 'protestanten'

Slide 3 - Slide

Oorzaken van de Reformatie
Renaissance
Grieks/Romeinse teksten werden weer gelezen. Hierbij werd ontdekt dat de Griekse Bijbel verkeerd vertaald/uitgelegd was. Onderzoekers (Erasmus) gingen de Bijbel zelf uitleggen en misstanden bespreken.
Koning > kerk
In de middeleeuwen voelde iedereen zich "dorpeling". Toen vorsten meer macht kregen voelden mensen zich inwoner van een land (Fransman bv.). De vorsten eisten scheiding tussen kerk en staat, wat kon bij de Reformatie
Aantrekkelijk
Voor veel mensen had het protestantisme voordelen:
  • De adel kon grond van de kerk overnemen
  • De rijke burgers konden nog rijker worden
  • De armen hoefden minder geld aan de kerk te geven

Slide 4 - Slide

Maarten Luther
Maarten Luther is een Duitse monnik rond 1500
Op een dag gaat hij op bedevaart naar Rome
Daar ziet hij dingen van de kerk waar hij het mee oneens is
Hij kreeg veel kritiek op de kerk

Slide 5 - Slide

'Lutheranisme'
Luther wordt vervolgd door de paus, maar krijgt ook aanhangers
Voor- en tegenstanders krijgen grote ruzie 
Uiteindelijk zo erg dat de kerk in tweeën scheurt ('schisma') 
Zo ontstaan de katholieke kerk en protestante kerk

Slide 6 - Slide

Mensen bleven trouw aan de kerk (katholieken) en werden trouw aan Luther (protestanten). Welk kenmerk hoort bij wie?
Katholiek
Protestant
Een aflaat kan je redden
Alleen de Bijbel is waarheid
Aflaten zijn onzin
De Bijbel en de paus zijn waarheid
De priester moet de Bijbel uitleggen
Iedereen moet zelf de Bijbel lezen
Heiligen moeten vereerd worden
Heiligen zijn onzin
Een kerk moet mooi versierd zijn
Een kerk moet sober zijn

Slide 7 - Drag question

Vragen over dit gedeelte?

Slide 8 - Slide

De Nederlanden

  • Nederland als één land bestond nog niet in de Middeleeuwen

  • Er waren veel kleine gebieden, die bij elkaar 'De Nederlanden' heetten.

  • onderdeel Duitse keizerrijk

  • Rond 1500 waren al deze gebieden in handen van de Habsburgers
De Nederlanden maakten deel uit van het Rooms-Duitse Rijk. De graven en hertogen in Nederland waren officieel leenmannen van de Duitse keizer, maar die had meestal niet meer veel macht over zijn leenmannen. In 1018 werden de legers van de Duitse keizer zelfs verslagen door te troepen van de graaf van Holland.

Slide 9 - Slide


Karel V
1500-1558



  • Karel van Habsburg erft het bestuur over de Nederlandse gewesten (1506), Spanje (1516) en het Rooms-Duitse Rijk (1519)
  • Huwelijken, veroveringen en erfenissen
  • Heer van de Nederlanden
De aanspreektitel van Karel?

Karel, bij de gratie Gods, Heilig Rooms keizer, Semper Augustus, Koning van Duitsland, Koning van Italië, Koning van heel Spanje, Castilië, Aragón, León, Navarra, Granada, Toledo, Valencia, Galicië, Mallorca, Secillia, Córdoba, Murcia, Jaén, Algarve, Algeciras, Gibraltar, de Canarische eilanden, Koning van de Beide Siciliën, Sardinië, Corsica, Koning van Jerusalem, Koning van de Westelijke en Oostelijke Indiën, Heer van de Eilanden en de Grote Oceaan, Aartshertog van Oostenrijk, Hertog van Bourgondië, Brabant, Lotharingen, Stiermarken, Karinthië, Krain, Limburg, Luxemburg, Gelderland, Neopatrië, Württemberg, Landgraaf van de Elzas, Prins van Zwaben, Graaf van Vlaanderen, Habsburg, Tirol, Gorizia, Barcelona, Artesië, Franche Comté, Henegouwen, Holland, Zeeland, Ferrette, Kyburg, Namen, Roussillon, Cerdagne, Drenthe, Zutphen, Markgraaf van het Heilig Roomse Rijk, Burgau, Oristano en Gociano, Heer van Friesland, het Wendland, Pordenone, Biskaye, Molin, Salins, Tripoli en Mechelen.

Slide 10 - Slide


Heer van de Nederlanden



  • Karel V  benoemt elk gewest een plaatsvervanger: de stadhouder
  • De gewesten vergaderden samen in de Staten-Generaal (algemene vergadering)
  • Karel probeert zijn centrale macht te versterken door: ambtenaren aan te stellen i.p.v. edelen, centrale belastingen te heffen, de 'ketterij' (protestanten) te bestrijden 





Slide 11 - Slide

Filips en de Nederlanden


  • Filips wilde meer staatsvorming en centralisatie. Oude rechten van de gewesten zouden niet meer gelden.
  • Het bestuur zou niet door de Nederlandse edelen worden uitgevoerd, maar door Spaanse ambtenaren.
  • Iedereen moest katholiek zijn: ketters (protestanten) moesten zwaar worden gestraft.
Het Escorial was het klooster-paleis van Filips II in Madrid. In tegenstelling tot zijn vader was Filips niet graag in de Nederlanden: het was er te koud en dat hielp niet bij zijn reuma.

Filips was opgevoed in Spanje door monniken. Hij was erg godsdienstig, bijna op het waanzinnige af. Zijn manier van regeren werd dan ook sterk bepaald door het katholieke geloof: de strijd tegen andere godsdiensten.

Toen er in 1559 vrede met Frankrijk kwam, kon hij eindelijk terug naar Spanje. In de Nederlanden hebben ze hem sindsdien niet meer gezien.

Slide 12 - Slide



Verzet tegen de Spaanse koning


  • Bestuurders van de gewesten wilden geen centraal bestuur: minder macht.
  • Nieuwe belastingen kostte de bevolking veel meer geld. 
  • Katholieke Filips II ging over tot bloedige vervolging van calvinisten in de Nederlanden. 
  •  Smeekschrift der edelen. Vervolgens stopt de landvoogdes even met de bloedige vervolgingen en minder zwarte straffen.  

Slide 13 - Slide

De beeldenstorm (1)
  • Door smeekschrift werden protestanten even niet vervolgd en hoefden dus ook niet stiekem bijeen te komen. 

  • Er werden hagenpreken georganiseerd. 

  • 1566 Een Vlaamse predikant maakt zich kwaad over de heiligen verering in de katholieke kerk.  

Slide 14 - Slide

De Beeldenstorm (2)
  • Boze gelovigen trokken naar de kerk en vernielden alle beelden en namen de kostbaarheden mee.
  • Meer van deze plunderingen verspreidden zich als een olievlek door de Nederlanden. 
  • Als reactie stuurt Filips de hertog van Alva naar de Nederlanden... 

Slide 15 - Slide

Welke oorzaak hoort waar? 
Cultureel
Economisch
Politiek
De Nederlanders edelen wilden geen centraal bestuur. Zij wilden niet gehoorzamen aan Spaanse ambtenaren. 

In de Nederlanden waren de meeste mensen calvinist. Zij waren tegen de vrede vervolging van de protestanten
Nederlanders waren tegen vaste belastingen, zij zouden daardoor een deel van hun macht verliezen. 

Slide 16 - Drag question

Vragen?
Over dit gedeelte?

Slide 17 - Slide

De opstand begint (1)
  • Na de beeldenstorm: Hertog van Alva.

  • Rechtbank: bloedraad & tiende penning.

  • Willem vlucht, Alva pikt bezittingen in. 
- Willem wordt ontslagen als stadhouder.

  • Vanuit Duitsland aanval op Alva.

  • 1568: Begin opstand: Willem valt, met Watergeuzen, de Spanjaarden aan. 

Slide 18 - Slide

De opstand begint (2)
  • Willem haalde zijn eerste succes bij Den Briel (1572).

  • Hulp van de watergeuzen:  protestantse vluchtelingen 

  • Steeds meer burgers kwamen in Opstand

  • Tweedeling: katholieken (Spanjaarden) tegenover protestanten (Nederlanders). 

Slide 19 - Slide

Beginjaren van de strijd
  • Hertog van Alva: problemen met huurleger. (Lege schatkist betekende plunderende soldaten.) 

  • Plunderingen zorgden voor meer haat.

  • Watergeuzen voerden geen veldslagen maar voerden kleine aanvallen uit. (Gebieden onder water zetten).

  • Bevrijding van Alkmaar en Leiden.  

Slide 20 - Slide

De Nederlanden raken verdeeld
  • Noordelijke gewesten: 1579 Unie van Utrecht

  • Elkaar steunen in strijd tegen Spanjaarden.

  • Zuidelijke Gewesten bleven trouw aan Spaanse koning.

  • 1584 Moord op Willem van Oranje.

  • 1585 Val van Antwerpen: vluchtelingen

Slide 21 - Slide

Onafhankelijkheid


  •  1581 wordt de onafhankelijkheid uitgeroepen
  • Zoektocht naar een nieuwe vorst, maar konden niemand geschikt vinden
In 1588 werd de nieuwe republiek geboren
Onder de naam: Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden
Korteweg 'de republiek' was Uniek, omdat andere landen een koning aan het hoofd had.

Slide 22 - Slide



Een onafhankelijk bestuur (3)


  • Niet één verplichte godsdienst, binnenshuis mocht je geloven wat je wilde: gewetensvrijheid.  (maar geen godsdienstvrijheid!).
  • Calvinistische kerk was de enige officiële kerk.
    - Alleen calvinisten mochten bestuursfuncties uitvoeren.
    - Katholieken werden gediscrimineerd. 

Slide 23 - Slide

Overwinning
Strijd leek hopeloos tot 1588, omdat:
  1. Het ging goed met de handel & nijverheid voor de nieuwe republiek
  2. Spanje voerde meerdere oorlogen tegelijk
  3. De Republiek kreeg sterke bondgenoten die ook tegen Spanje vochten
  4. Maurits volgt in zijn vaders voetsporen


Slide 24 - Slide

  • 1609-1621: 12-jarig bestand
  • 1648: Vrede van Munster = einde van oorlog. Spanje erkent de onafhankelijkheid van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden  

Slide 25 - Slide

Slide 26 - Slide

Slide 27 - Link

Als je geen vragen meer hebt, kun je verder gaan met leren voor de SO of met jullie tijdbalk :)

Slide 28 - Slide