3.2 Europa onder spanning

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

3.2 Europa onder spanning

Tijdvak 9

• Tijd van wereldoorlogen
• 1900 - 1950

Lesdoel

- Hoe veroorzaakten omstreeks 1900 de industriële ontwikkelingen, nationalisme en modern imperialisme spanningen in Europa?

keizers, burgers en arbeiders

einde 19e eeuw:

- Berlijn, Londen, Parijs, Sint-Petersburg en Wenen -> centra van politieke macht.

Adel: belangrijk in landsbestuur.

Invloed van rijke fabrikanten, handelaren en bankiers nam toe. (toplaag middenklasse)

(huishoudpersoneel, theekransjes, herenclub, theater)

Arbeiders: Arm. 60 uur werkweek ipv 75

Meer vrije tijd, lazen krant, lid van vereniging

Toenemende welvaart: optimisme

Keizers, burgers en arbeiders

Bovenklasse

Middenklasse

Arbeiders

Nieuwe bovenklasse

keizers, burgers en arbeiders

Middenklasse:

• middengroep van bijv. geschoold kantoorpersoneel, winkeliers en schoolmeesters.
• Hoefden niet meer met de hand te werken.
• Hadden het beter dan de arbeiders, maar waren niet zo rijk als de ondernemers.

Oorzaken Eerste Wereldoorlog

Oorzaak 1: Nationalisme: 

1. Voorliefde hebben voor hun eigen volk en een hekel hebben aan andere volken. 
2. Landen wilden groter en machtiger worden. 

De Frans-Duitse oorlog

Oostenrijk-Hongarije 

De veelvolkerenstaat staat onder druk 

Veel volkeren willen niet onder de OH keizer leven, maar willen onafhanklijkheid! (nationalisme bij volkeren) 

Balkan

Ottomaanse rijk, de zieke man van Europa.

 groot maar zwak.

Slavische volkeren roken hun kans op hun eigen staat.

Uiteenvallen van OR

1878

Het Ottomaanse rijk verliest Servië en Bosnië.

Servië wordt onafhankelijk.

Bosnië wordt ingelijfd door Oostenrijk-Hongarije.

Bosnië wil dat niet.

Oorzaken Eerste Wereldoorlog - 2

Modern imperialisme => wedstrijd om koloniën.

Industrie: 

-grondstoffen nodig

- DUI streven naar Imperialisme: 

ENG +FR onrustig (AFRIKA)

Oorzaken  Eerste Wereldoorlog 3

Wapenwedloop

• Vooral tussen Engeland en Duitsland ontstaat een felle strijd om wie de sterkste en meeste wapens heeft

Oorzaken Eerste Wereldoorlog - 4

Militarisme => trots op het leger, oorlog is iets heldhaftigs.

Oorzaak Eerste Wereldoorlog

5. Bondgenootschappen

(tot 1917)

• Geallieerden/ Triple entente: Frankrijk, Engeland, Rusland, 
  

• Centralen/ driebond: Duitsland, Oostenrijk-Hongarije,  Italië

• Neutrale landen: Nederland, Spanje, Zwitserland, Noorwegen, Zweden

Het Von Schlieffenplan

Von Schlieffenplan

• Duitse generaal Alfred von Schlieffen 
• Von Schlieffenplan (1914)
• tweefrontenoorlog => oorlog waarbij een land zijn leger moet splitsen omdat er op twee verschillende plaatsen gevochten wordt.

Blitzkrieg

RU: 6 weken nodig om te mobiliseren

FR: aanvallen via neutrale landen. 40 dagen uitschakelen

2 dagen met trein naar oostfront.

• Het Von Schlieffenplan mislukte, oorzaken:

1. Rusland was sneller gemobiliseerd.
2. België bood meer weerstand dan verwacht.

Huiswerk

Maken opdrachten 3.2  22 - 23 - 26 - 29 - 30