Nectar 7.4 & 7.5

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Lesdoelen

Aan het einde van de les kun je...

1. De delen van het verteringsstelsel noemen met bijbehorende functies en kenmerken

2. Kun je de verteringssappen noemen met hun functies

3. Je weet de 4 redenen dat je ziek kunt worden van eten

Organen voor
de vertering

mondholte/keelholte

1

slokdarm

2

maag

3

maagportier

4

twaalfvingerige darm

5

alvleesklier

6

lever

7

galblaas

8

dunne darm

9

blinde darm

10

dikke darm

11

endeldarm

12

En als laatste de...........

https://www.schooltv.nl/video/de-spijsvertering-de-weg-die-het-voedsel-in-het-lichaam-aflegt-van-mond-tot-einddarm/#q=organen%20voor%20de%20vertering

Organen voor de vertering

Start koolhydraatvertering

In de mond, door het speeksel

1

Onderkaakspeekselklier

Ondertongspeekselklier

Oorspeekselklier

Mondholte, keelholte en slokdarm

• Enzymen werken alleen in op buitenkant van het voedsel
  
• Oppervlaktevergroting

Speeksel: Water en enzym

--> Verteren zetmeel

Zetmeel vertering

Glucose

Een deel wordt afgebroken door enzymen in het speeksel.

Darmsap zorgt voor de verdere vertering van zetmeel

Opname in 

het bloed

Lucht gaat langs de huig en komt in de keelholte

1

In je strottenhoofd liggen je stembanden. Die gebruik je tijdens het praten.

!

Lucht in de luchtpijp

3

Tijdens het slikken, sluit de huig.

Daardoor kan voedsel niet in de neusholte terecht komen.

4

Tijdens het slikken, sluit het strotklepje.

Daardoor kan voedsel niet in de luchtpijp terecht komen.

5

Lucht komt langs het strotklepje en gaat naar de luchtpijp

2

Tijdens het slikken, 

sluit de huig niet.

Daardoor kan voedsel 

in de neusholte 

terechtkomen.

6

Tijdens het slikken, sluit het strotklepje niet.

Daardoor kan voedsel in de luchtpijp terecht komen.

7

De Maag

De maag

Aan het einde van de maag zit de maagportier. Dit is een kringspier. De maagportier laat elke keer kleine beetjes voedsel door naar de twaalfvingerige darm.

3

De maag

- is constant in beweging door de afwisselende samentrekking en ontspanning van de kringspieren en lengtespieren

- Tijdelijke opslagplaats voor voedsel

2

De slokdarm

1

Maagsapklieren produceren maagsap

maagsap bevat:

- water

- maagzuur (verlagen pH waarde, doden bacteriën)

- enzym (verteren eiwitten) 

4

Spieren in de maagwand

5

1. Slokdarm

2. Maag

3. Maagportier

4. Maagsapklieren

5. Spieren

Lever

• Produceert gal
  
• Gal emulgeert vetten
  

A

Verbinding tussen de lever en de galblaas naar de twaalfvingerige darm.

B

Maag

In de maag wordt eiwit verteerd.

C

Alvleesklier. De Alvleesklier maakt Alvleeskliersap.

Enzymen verteren eiwitten, koolhydraten en vetten

D

Verbinding van de alvleesklier naar de twaalfvingerige darm

Verbinding van de galblaas naar de twaalfvingerige darm

F

Dunne darm. Het eerste deel (waar de maaginhoud in komt heet de twaalfvingerige darm)

E

Galblaasgang (niet leren)

H

Galblaas

G

Wat doet gal?

Lever, galblaas, alvleesklier en twaalfvingerige darm

Gal emulgeert vetten: Maakt van grote vetbollen kleine vetbolletjes

G

Emulgeren van vetten

Grote vetdruppel

kleine geëmulgeerde vetdruppeltjes

Dunne darm

Darmsapklieren

- Produceren darmsap

- bevat verschillende enzymen die de vertering van koolhydraten en eiwitten afmaken

Darmplooien

Geplooide delen van dunnedarm wand 

Darmvlokken

Darmvlokken zijn de uitstulpingen van de darmplooien. 

1. het vergroot de totale oppervlakte van de dunne darm

2. de wand is erg dun 

Deze twee eigenschappen zorgen ervoor dat de voedingsstoffen en verteringsproducten snel opgenomen kunnen worden in het bloed.

In de darmvlokken zitten de bloedvaten.

Vanuit de darmvlokken stroomt het bloed via de poortader naar de lever. Vanuit de lever door het hele lichaam

1. Blinde darm

2. Appendix

3. Dikke darm

4. Edeldarm

Diarree?

In het geval van diarree wordt er in de dunne- en dikke darm te weinig water opgenomen in het bloed.

Je verliest veel vocht en kan uitdrogen! 

Dikke darm

- Onttrekt het overgebleven water aan de brij

- de brij van onverteerde voedselresten wordt ingedikt

- 

Blinde darm

Ligt onder de plaats waar de dunne darm uitkomt 

Wormvormig aanhangsel (appendix)

- bij een blinde darm onsteking is alleen het wormvormig aanhangsel ontstoken

- 

Endeldarm

• De onverteerde voedselresten komen hier aan. 
  
• De ingedikte voedselbrij in de endeldarm heet de ontlasting
  
• De anus sluit de uitgang van de endeldarm.. Dit is een kringspier 
  

Op het toilet ontspant je kringspier als je moet poepen. 

Lever

Het produceren van gal

Slokdarm

Dikke darm

Onttrekt het overgebleven water aan de brij

alvleesklier

alvleessap: Vertering van eiwitten, koolhydraten en vetten

----------

-------------

-------------

galblaas

Slaat gal op

Gal emulgeert vetten

-------------

Endeldarm

Blinde darm

---------

---------

-------

Maag

Verteren van: eiwitten

Dunne darm

Vertering van eiwitten, koolhydraten

0

Long

2

Hart

3

Lever

4

Vertering van

Eiwitten

5

Dikke darm

6

Vertering van

De alvleesklier maakt alvleessap, dit verteert vet.

Het alvleessap komt in de twaalfvingerige darm.

7

Slokdarm

8

Milt (niet leren)

9

Nier 

10

Urineblaas

6

Start koolhydraatvertering

In de mond, door het speeksel

1

Door het kauwen vindt er bij het voedsel oppervlaktevergroting plaats

1. Juist
2. Onjuist

Welk verteringssap emulgeert vetten?

1. Gal
2. Alvleessap
3. Leversap
4. Maagsap

Welk orgaan produceert gal?

1. De galblaas
2. De lever
3. De alvleesklier
4. De twaalfvingerige darm

Hoe heet de kringspier aan het einde van de maag?

1. Maagspier
2. Maagwand
3. Slokdarm
4. Maagportier

Welke voedingsstoffen kan alvleessap verteren?

1. Eiwitten
2. Koolhydraten
3. Vetten
4. Allemaal

Als je op het toilet zit dan is je kringspier (anus) ...

1. Ontspannen
2. Gespannen

Vanuit de darmvlokken stroomt het bloed door de .... naar de lever

1. de poortader
2. de leverader
3. de leverslagader
4. de darmslagader

Wat sluit de huig af?

1. de neusholte
2. de luchtpijp

Ziek worden door eten.

-Voedselinfectie: Je hebt teveel verkeerde bacterien binnen gekregen. 

- Voedselvergiftiging: Toxinen, giftige stoffen afkomstig van bacterien. 

-Parasieten

-Schadelijke stoffen vanuit het milieu: metalen, dioxine en PCB's 

-Resten van bestrijdingsmiddelen en medicijnen

Voedselvergiftiging

Als er teveel bacteriën en schimmels in je eten zitten, dan kan je een voedselinfectie krijgen. Je kunt dan last krijgen van bijvoorbeeld: diarree, buikpijn of braken. Voedingsmiddelen die vaak een voedselinfectie veroorzaken zijn: kip en eieren. Om dit te voorkomen kan je vlees, vis of eieren verhitten.

https:

Hoe snel groeien bacteriën en schimmels?

Bacteriën vermeerderen zich doormiddel van celdeling. . De tijd tussen twee celdelingen heet “generatietijd”. Deze wordt bepaalt door een aantal omstandigheden:

1. Temperatuur

2. Hoeveelheid water

3. Hoeveelheid zuurstof

4. Hoeveelheid voedingsstoffen

5. Hoeveelheid zuur

Parasieten

 Parasieten zijn levende organismen die alleen kunnen leven in een ander organisme. Hij wordt ook wel de gastheer genoemd. Parasieten zijn onder andere luizen, teken en lintwormen. In rauw vlees komen ook parasieten voor. Hierdoor kan je ook ziek worden. Je kan bijvoorbeeld toxoplasmose krijgen. Hierdoor kunnen zwangere vrouwen zelfs een miskraam krijgen.

Schadelijke stoffen

Schadelijke stoffen kunnen in je eten komen doordat stoffen uit het verkeer in de lucht, het water en op de grond terechtkomen. Zo worden planten besmet of vissen. Voorbeelden van schadelijke stoffen zijn zware metalen zoals lood, cadmium en kwik. Als je hier teveel van binnen krijgt, kan je schade oplopen aan je nieren en zenuwstelsel.

Resten van bestrijdingsmiddelen en medicijnen

In groente en fruit kunnen resten van bestrijdingsmiddelen zitten. En in vlees kunnen resten zitten van medicijnen die aan het dier zijn toegediend. Door deze producten te eten krijg je deze stoffen ook binnen.

Hoeveel gifstof mag je binnen krijgen?

Sommige stoffen in een voedingsmiddel kunnen schadelijk zijn. Hoe schadelijk hangt af van de dosis. Deze wordt uitgedrukt in het aantal milligram(mg) of microgram(µg) per kg lichaamsgewicht. Stoffen die bij een lage dosis al schade aanrichten zijn gifstoffen. 

Wat is het grootste gevaar in je voedsel?

Als je iets eet, kan je daar ziek van worden. Maar hoe groot is dat risico? Om dit te bepalen kijk je niet alleen naar het gevaar maar ook naar de blootstelling:

Risico= Gevaar x Blootstelling

Consumenten schatten het risico vaak groter dan dat het eigenlijk is. Ook denken wetenschappers heel anders over wat gevaarlijk is dan consumenten.

Nog vragen?

Aan de slag met 7.5