Zinsdelen en zelfstandig, hulp- en koppelwerkwoorden; klas 2hvC

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Zinsdelen, klas 2hvC

Over welke zinsdelen gaat het proefwerk? 

Grammatica - zinsdelen

Wat is géén manier om de persoonsvorm uit een zin te halen?

1. De zin veranderen van getal
2. De zin in een vraagzin veranderen
3. De zin veranderen in onzin
4. De zin veranderen van tijd

Hoe verdeel je een zin in zinsdelen? Typ je antwoord hieronder.

Verdeel de zin in vijf zinsdelen door de woorden naar de vakjes te slepen.

zinsdeel 1

zinsdeel 2

zinsdeel 3

zinsdeel 4

zinsdeel 5

Larissa

gaat

morgen

op

de

fiets

naar

school

Verdeel de zin in drie zinsdelen door te slepen.

zinsdeel 1

zinsdeel 2

zinsdeel 3

Mijn

vriend

eet

een

broodje

kroket

Sleep de rode blokjes naar de juiste functie.

Onderwerp

Gezegde

Persoonsvorm

Dit zinsdeel geeft aan wie of wat iets doet of is.

Dit zinsdeel geeft de tijd en het getal van de zin aan.

Dit zinsdeel vertelt wat het onderwerp in een zin doet of is.

Bij een naamwoordelijk gezegde...

1. ...is het onderwerp iets.
2. ...doet het onderwerp iets.

In de zin 'Wij waren aan het voetballen in het park' staat een....

1. werkwoordelijk gezegde
2. naamwoordelijk gezegde

In de zin 'Wij waren nog nooit zo gelukkig' staat een....

1. werkwoordelijk gezegde
2. naamwoordelijk gezegde

Bijwoordelijke bepaling

Meewerkend voorwerp

Lijdend voorwerp

Dit zinsdeel geeft meer informatie over een ander zinsdeel of over de hele zin.

Dit zinsdeel overkomt of ondergaat iets.

Dit zinsdeel ontvangt iets van het onderwerp.

Sleep de zinsdelen naar het juiste functie. 

Let op! Sommige zinsdelen horen bij meerdere functies.

pv

bwb

lv

wg

ow

In zijn lokaal

is

de wiskundeleraar

lastige vraagstukken

aan het bespreken

Sleep de kaartjes naar de juiste plek.

Welk zinsdeel hoort bij welke functie?

zinsdeel met verteller of gever

zinsdeel met boodschap of cadeau

zinsdeel met ontvanger of luisteraar

Dit zinsdeel heeft een andere functie.

lijdend voorwerp

meewerkend voorwerp

persoonsvorm

onderwerp

gisteren

gaf

mijn vader

lijdend voorwerp

meewerkend voorwerp

bijwoordelijke bepaling

persoonsvorm

onderwerp

de boor

aan mijn buurman

In een naamwoordelijk gezegde......

1. ... zit soms een lijdend voorwerp.
2. ... zit nooit een lijdend voorwerp.
3. ... zit altijd een lijdend voorwerp.
4. ... geen idee!

Sleep de blauwe zinsdelen naar de juiste plek. 

Let op: soms staan er twee zinsdelen in één vak.

wg

ond

overige zinsdelen

Hij

had

de moed

al

opgegeven.

Sleep de blauwe zinsdelen naar de juiste plek. 

Let op: soms staan er meer zinsdelen in één vak.

ng

ond

overige zinsdelen

Hij

was

vreselijk moe

geworden

op vakantie

Lees de zin hieronder. 

De zin is al voor je verdeeld in zinsdelen.  

Sleep de namen van de zinsdelen naar het juiste zinsdeel. Let op! Er blijven namen van zinsdelen over. 

Aan de boom | hangt | een enorme baviaan.

bwb 

ng

ond

lv

wg

mv

Lees de zin hieronder. 

De zin is al voor je verdeeld in zinsdelen.  

Sleep de namen van de zinsdelen naar het juiste zinsdeel. Let op! Er blijven namen van zinsdelen over. 

Mijn   moeder  |   is   de   liefste   ter   wereld. 

bwb 

ng

ond

lv

wg

mv

Zelfstandige werkwoorden, koppelwerkwoorden, en hulpwerkwoorden

Welke werkwoorden kunnen koppelwerkwoorden zijn?

Hulpwerkwoord

Een hulpwerkwoord is een onderdeel van het werkwoordelijk of naamwoordelijk gezegde. 

• Een hulpwerkwoord geeft geen handeling aan. 
• Een hulpwerkwoord helpt de zin vormen.
• Er kunnen meerdere hulpwerkwoorden in een zin staan, naast een zelfstandig ww of een koppelww. 

Hulpwerkwoord (hww)

Je kunt de verdwijnproef toepassen en het werkwoord dat overblijft, is het zelfstandig werkwoord. De verdwenen werkwoorden zijn hulpwerkwoorden.

Vb. Ik zou graag willen blijven lunchen.

Welk werkwoord heb je écht nodig voor de betekenis? 

ik .... graag .... .... .... .....

--> ik graag lunchen

Het hulpwerkwoord (hww)

Trucjes:

1. Het hulpwerkwoord kun je weglaten uit de zin.

2. Als er meer werkwoorden in de zin staan, dan is de pv altijd het hulpwerkwoord.

Waar vind je het zelfstandig werkwoord meestal?

Als een zin meer werkwoorden heeft, staat het zelfstandig ww meestal achteraan in de zin.

Alle andere werkwoorden (ook de pv), zijn dan hulpwerkwoord.

VB: Stan en Jim zouden graag kunnen breakdancen. 

En hoe zit het met het koppelwerkwoord?

Als een zin meerdere werkwoorden heeft, staat het koppelwerkwoord meestal achteraan in de zin.

De andere werkwoorden, ook de pv, zijn dan hulpwerkwoord.

VB: Het eten is inmiddels koud geworden. 

Soorten werkwoorden en gezegde

Binnen het wg kan er sprake zijn van twee soorten werkwoorden: Het zelfstandig werkwoord en het hulpwerkwoord.

Binnen het ng kan er sprake zijn van twee soorten werkwoorden: het koppelwerkwoord en het hulpwerkwoord.

LET OP: een zelfstandig werkwoord en een koppelwerkwoord zullen nooit in dezelfde zin staan.

Iemand DOET iets

- zelfstandig ww

- hulpwerkwoord

Iemand IS iets

- koppelwerkwoord

- hulpwerkwoord

pv /  hulpwerkwoord

ben

hebt

wordt

heeft

had

is

word 

voltooid deelwoord 

veranderd (zww)

uitgekozen (zww)

gehersenspoeld (zww)

bedacht (zww)

gepakt (zww

geweest (kww!)

gereden (zww)

Bij een naamwoordelijk gezegde heb je ALTIJD een...

1. Zelfstandig werkwoord
2. Koppelwerkwoord

Ik heb de pruimen opgegeten.
'opgegeten' is het...

1. koppelwerkwoord
2. hulpwerkwoord
3. zelfstandig werkwoord

Die jongens lijken zo aardig.
'lijken' is het...

1. koppelwerkwoord
2. hulpwerkwoord
3. zelfstandig werkwoord

Werkwoorden uit ZWoBBeLS (WaSBuBeLZ) kunnen geen hulpwerkwoord zijn

1. Waar
2. Niet waar

Wij bleken de laatsten te zijn.
'bleken' is het....

1. koppelwerkwoord
2. hulpwerkwoord
3. zelfstandig werkwoord

Wat zit er in het naamwoordelijk gezegde?

1. Een koppelwerkwoord en eventuele andere werkwoorden
2. Een koppelwerkwoord, eventuele andere werkwoorden en altijd een zelfstandig naamwoord
3. Een koppelwerkwoord, eventuele andere werkwoorden en een zinsdeel dat iets zegt over het onderwerp
4. Een koppelwerkwoord, eventuele andere werkwoorden en het onderwerp

Grietje was bang voor de heks geworden.
'was' is het....

1. koppelwerkwoord
2. hulpwerkwoord
3. zelfstandig werkwoord

Grietje was bang voor de heks geworden.
'geworden' is het....

1. koppelwerkwoord
2. hulpwerkwoord
3. zelfstandig werkwoord

De baby was hard aan het krijsen.
'was' is het...

1. koppelwerkwoord
2. hulpwerkwoord
3. zelfstandig werkwoord

De baby was hard aan het krijsen.
'krijsen' is het...

1. Hulpwerkwoord
2. Koppelwerkwoord
3. Zelfstandig werkwoord