Hoofdstuk 6 medicijnen

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

welke medicijnen ken je?

inhoud 2 of 3 lessen medicatie

leerdoel:

aan het einde van deze twee lessen weet je:

• welke soort medicijnen er zijn
• hoe je ze toedient
• en waar je bij het toedienen rekening mee moet houden

Taak helpende plus

Je mag zelfstandig medicatie geven als je maar weet waar je mee bezig bent!

De medicijnen zijn voorgeschreven door een arts en staan op de toedienlijst van de apotheek

je mag ook geen zelfzorgmiddelen geven

Je hebt basiskennis van medicijnen

Geneesmiddelen

UR=uitsluitend op recept (voorgeschreven door een arts)

NR=niet receptplichtig (zoals paracetamol)

homeopathische middelen

alternatieve geneesmiddelen

Indicatie en contra-indicatie

indicatie= de aandoening, de ziekte of het symptoom waarvoor de arts het medicijn voorschrijft. 

er zijn verschillende soorten medicatie voor dezelfde indicatie.

contra-indicatie= een medicijn kan een aandoening of ziekte verergeren. Het is een reden om het medicijn niet te gebruiken

Werkzame stof en hulpstof

Medicijn bestaat uit werkzame stof (bepaalt de werking) en hulpstof(een bindmiddel bv) .

Generiek middel= een merkloos middel (werking is hetzelfde als een middel met een merk)

maak opdracht 1 en 2

Dosering en houdbaarheid

dosering= de hoeveelheid medicijn die je in 1x inneemt (bv 2x per dag innemen)

houdbaarheid:

LOT en MFD = wanneer het medicijn gemaakt werd (jaartal, maand, dag)

EXP = vervaldatum

of uiterste gebruiksdatum, houdbaar tot, niet te gebruiken na

opdracht

LOT 20 D 13 EXP. 3/5/2022

betekent:

medicijn werd gemaakt op: 13 april 2020 en is houdbaar tot 3 mei 2022

nu jullie: LOT 21 A 16 EXP. 7/7/2023

GDS=geneesmiddelendistributiesysteem

medicijnen voor een client voor 1 moment in een zakje/rol

op het zakje staat: voorletters, achternaam, apotheek, medicijnen, dosering, omschrijving van vorm, kleur, tablet/dragee/capsule.

per inname controleer je ahv de toedienlijst

opdracht

maken opdracht 4, 5, 6

Medicijnen in vaste vorm

pillen:

tablet

dragees

capsule

bruistablet

smelttablet

zetpil

lees wat elke vorm is, maak een samenvatting of onderstreep de belangrijkste woorden

wat is dit: capsule, dragee, tablet, bruistablet, smelttablet

wat is dit: capsule, dragee, tablet, bruistablet, smelttablet

Medicijnen in vloeibare vorm

dranken: oplossing en suspensie

druppelvloeistof (oraal en neus/oor/oogdruppels)

gels

spray (neusspray, inhalatiemedicatie)

klysma

Indeling medicijnen

bijvoorbeeld op:

1. werking (systemisch/lokaal)
2. doel (voorkomend/genezend)
3. vorm van toedienining (rectaal, oraal, inhalatie)
4. soort (antibiotica/opiaat)
5. enteraal (via maagdarmkanaal)/parenteraal (injectie/infuus)

1. systemische en lokale werking

systemische werking= het medicijn wordt via het bloed afgegeven op de plek waar het nodig is. 

via mond of injectie

lokale werking= het medicijn wordt niet via de bloedbaan opgenomen maar meteen op de juiste plek 

bv zalf, oog/oordruppels, inhalatie

maken opdracht 10 en 11

2. doel van medicatie

• Curatief (genezend)
• symptoombestrijding
• suppletief (aanvullend)
• preventief (voorkomend)
• stellen van een diagnose

3. vormen van toediening

Hoe medicijnen gegeven moeten worden= toedieningswijze

oraal/ per os= via de mond

rectaal= via de anus

vaginaal= via de vagina

dermaal/cutaan= via de huid

transdermaal= door de huid (medicijnpleister)

3. vormen van toediening, vervolg

oculair= via het oog

nasaal= via de neus

via het oor

pulmonaal= via de longen

overig (injectie bloedvat, spier, onder de huid)

sublinguaal= onder de tong

maken opdracht 12, 14

Toedieningsvormen in de praktijk

oraal: controleer of de medicatie niet is achtergebleven, parafeer de medicatielijst

rectaal: client op linkerzijde 10 minuten, controleer medicatie

dermaal: handschoenen dragen, verwijder oude resten, geen huid raken met tube

toedieningsvormen in de praktijk, vervolg

oculair (oog): let op houdbaarheidsdatum, schrijf openingsdatum op flesje, handhygiene, flesje mag niet het oog raken. druppels in gootje van het oog

ooggel: 1 minuut oog dicht houden

               nasaal: eerst neus snuiten

                      oren: 5-10 min hoofd schuin

Opdracht 18 klysma toedienen

Bekijk het filmpje op de volgende slide 

en beantwoord opdracht 18

lees daarna protocol Microlax 

www.apotheek.nl

Medicatieproces

van voorschrijven tot innemen van medicatie

medicatieketen= arts, apotheek, zorgverlener

Taak zorgverlener in medicatieproces

1. afspraken maken met de client over de ondersteuning die nodig is
2. uitzetten medicatie
3. aanreiken/toedienen medicatie
4. registreren en aftekenen medicatie
5. signaleren van knelpunten
6. evalueren behandeling

BEM

= beoordeling eigen beheer medicatie

Categorie 1: cliënt bestelt en gebruikt medicatie zelf.

Categorie 2: zorg bestelt medicatie, cliënt gebruikt medicatie zelf.

Categorie 3: cliënt bestelt medicatie, zorg biedt hulp bij (een deel van) medicatie.

Categorie 4: zorg bestelt en biedt hulp bij (een deel van) medicatie.

Categorie 5: zorg bestelt, biedt hulp bij medicatie en ziet toe op inname.

regels medicatiebeheer

zorginstellingen hebben protocollen

op de toedienlijst staan: naam client, voorschrijvend arts, naam geneesmiddel in hoofdletters, bij merkgeneesmiddelen oof vermelding stofnaam, sterkte en dosering, dag en tijdstip van inname, indicatie, ruimte voor aftekenen, toedieningsvoorschriften en instructies, omschrijving uiterlijk geneesmiddel, start- en einddatum medicijngebruik

Bewaren van medicatie

let op de houdbaarheidsdatum

tabletten en capsules: 2 jaar

zetpillen: 1 jaar

dranken, oor- en oogdruppels: 1 maand na openen

bewaren in originele verpakking, koel en donker

soms in de koelkast

in afgesloten ruimte

medicijnen= bij weggooien: chemisch afval 

Veilige medicatie

interactie (medicijnen kunnen elkaar beinvloeden, denk ook aan alcohol of grapefruitsap)

bijwerkingen (een niet gewenst effect)

gewenning (steeds meer nodig om effect te hebben)

verslaving (geestelijk en/ of lichamelijk afhankelijk

Specifieke zorgsituaties

slikklachten: goed slikken is: medicatie met een slok water innemen en het hoofd naar voren buigen. logopedie inschakelen

breken of malen van medicijnen: alleen als het mag!

weigeren: geef uitleg, nog een keer proberen, overleggen

specifieke zorgsituaties

onduidelijk of medicatie is ingenomen; achterhalen wat de reden is (rapportage lezen, navragen)

medicatiefouten (MIC melding): 

• voorschrijffouten
• afleverfouten
• toedienfouten
• weigeren van inname

opdrachten 

maken: opdracht 20, 21, 23, 25, 26, 27, 28, 30

medicatie innemen via de mond noem je

1. transdermaal
2. rectaal
3. indicatie
4. oraal

medicatie rectaal betekent:

1. via de anus
2. via de mond
3. via een injectie
4. via de huid

wanneer is deze medicatie gemaakt:
LOT 21C14

1. 21 februari 2013
2. 21 maart 2014
3. 14 maart 2021
4. 14 april 2021

dosering betekent hoeveel medicatie de client per dag krijgt

juist

onjuist

indicatie is de aandoening/ziekte/symptoom waarvoor de medicatie is voorgeschreven

juist

onjuist

tabletten met een gladde coating

1. bruistablet
2. capsule
3. dragee
4. smelttablet

noem een voorbeeld van een medicijn in vloeibare vorm

Een medicijnpleister (transdermaal) heeft wat voor werking?

1. lokaal
2. systemisch

Medicijnen worden gegeven om een ziekte te voorkomen, dit noem je

1. curatief
2. suppletief
3. symptoombestrijding
4. preventief

nasaal betekent via

1. de neus
2. het oor
3. de mond
4. de anus

Medicatieopdracht

Uitgedeeld en staat in teams!

Doel: Je hebt kennis en inzicht in het hoe en waarom van medicatie zowel in theorie als praktijk.

Medicatieopdracht

voorbereiding:

• lees het hoofdstuk medicatie uit je boek
• verdiep je in bronnen zoals FK
• kies 3 cliënten
• maak een planning
• schrijf een inleiding

medicatieopdracht

Uitvoering:

• werk de deelvragen uit
• werk drie gekozen clienten uit
• onderzoek en beschrijf hoe het op stage gaat