Thema 7 Planten herhalingsles 4BB

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 4

Thema 7 Planten

Herhalingsles

Organische stoffen

Organische stoffen

Afkomstig van organismen

Bijvoorbeeld: glucose, koolhydraten, 

eiwitten, vetten en aardolie

Zit energie in!

Anorganische stoffen

Anorganische stoffen

Afkomstig uit levenloze natuur

Bijvoorbeeld: water, zuurstof,

koolstofdioxide, ijzer en zouten

Zit geen energie in!

Verbranding

Bij verbranding worden stoffen omgezet in andere stoffen. Daarbij komt energie vrij. 

Verbranding en fotosynthese zijn voorbeelden van stofwisseling

Functies van wortels

Wortels hebben drie functies:

1.  Ze zetten de plant vast in de bodem
2. Ze slaan reservestoffen op
3. Ze nemen met wortelharen water en mineralen op uit de bodem

Houtvaten

Vervoeren water en mineralen vanuit de wortels naar de overige delen van de plant.

Bastvaten

Vervoeren water met opgeloste suikers vanuit de bladeren naar de overige delen van een plant. 

Functies van de stengel

De stengel heeft drie functies:

1.  Ze zorgen voor stevigheid
2. Ze zorgen voor transport
3. Ze slaan reservestoffen op (bij sommige planten

Een plant is stevig door:

Door water:

* hierdoor stijgt de druk van de cel tegen de celwand 

Door houtvaten:

*dikke wanden met cellulose en houtstof in wortels en stengels (vaatbundels) en in bladeren (nerven)

De vezels:

Vezels liggen meestal in bundels bij elkaar

Touw, garen en jute zijn gemaakt van vezels. 

voortplanting planten

Geslachtelijke voortplanting maken geslachtscellen. (eicel en stuifmeelkorrels)

Ongeslachtelijke voortplanting gewone celdeling. (dochtercellen lijken exact op de moeder cellen)

Ongeslachtelijke voortplanting 

Een deel van 1 individu groeit uit tot een nieuw individu. Het nieuwe individu is een kopie van de ouder 

Geslachtelijke voortplanting: twee Individuen maken een nieuw organisme. Bij planten gebeurt dit door middel van bloemen.

Ongeslachtelijke voortplanting door:

1. Delen, 
2. Stekken,
3. Knollen, verdikte stengel, bijv. aardappel,
4. Bollen, bloembollen,
5.  Enten, combineren van 2 planten
6. Uitlopers, horizontaal groeiende stengels, bijv. aardbei
7. Wortelstokken, horizontaal groeiende stengels, div. planten

Ongeslachtelijke voortplanting planten

Veel bloemplanten zijn in staat om zich ongeslachtelijk voort te planten. Dit doen ze op verschillende manieren. Sommige planten vormen bollen, andere ontwikkelen knollen en weer andere planten vormen uitlopers of wortelstokken. Aan de ongeslachtelijke voortplanting zitten zowel voor- als nadelen, in vergelijking met de geslachtelijke voortplanting waar veel bloemplanten eveneens gebruik van maken.

Geslachtelijke voortplanting:

Meeldraden: maken stuifmeel

Zaadbeginsel: maakt de eicel

Vrouwelijke geslachtscel

Mannelijk geslachtscel

eenslachtige of tweeslachtige bloemen

alleen stamper

alleen meeldraden

beide

Insectenbloemen

• Worden door insecten bestoven
• Vaak grote bloemen
• Opvallende kleur
• Sterke geur
• Bevatten vaak nectar
• Weinig, ruw en kleverig stuifmeel
• Meeldraden en stamper binnenin de bloem
• Kleine stempels

Windbloemen

• Worden door de wind bestoven
• Zijn vaak klein
• Zijn vaak groen
• Geuren niet
• Bevatten geen nectar
• Veel, droog en licht stuifmeel
• Meeldraden en stampers buiten de bloem
• Grote stempels

Groei = groter en zwaarder worden

Ontwikkeling = de bouw veranderd

Voor de ontkieming van zaden is nodig:

• Water
• Zuurstof
• Een gunstige temperatuur
• Voor sommige soorten een rustperiode

Assimilatie 

• Energierijke stoffen maken uit andere stoffen noem je assimilatie 
• Assimilatie van glucose: 
• naar bouwstof: bijvoorbeeld eiwitten en cellulose 
• naar brandstof:  bijvoorbeeld glucose 
• naar reservestof:  bijvoorbeeld zetmeel  

Bouwstof

Brandstof en reservestof

Bouwstof

Reservestof

Brandstof

Indicatoren

Een indicator is een stof waarmee je een andere stof kan aantonen. Voorbeelden: 

met kalkwater  koolstofdioxide aantonen 

met joodoplossing  zetmeel aantonen 

Fotosynthese

Alleen planten kunnen dit!

Wanneer kunnen planten aan fotosynthese doen en in welk onderdeel van de cel doen ze dat?

Verbranding is precies andersom!

Elke cel van elk organisme doet dit 24/7

Glucose omzetten

Planten kunnen glucose omzetten in andere energierijke stoffen, zoals koolhydraten, eiwitten en vetten.

Koolhydraten

Opgeloste suiker --> makkelijker via  bastvaten vervoerd (brandstof)

Zetmeel --> tijdelijke opslag in de bladeren. Langere tijd in knol of wortel. (reservestof)

Cellulose --> voor de vorming van celwanden. (bouwstof)

Eiwitten

Een plant kan glucose omzetten in eiwitten. Dat zit in het cytoplasma (bouwstof)

Een plant kan eiwitten ook opslaan in zaden, zoals granen en peulvruchten.

Vetten

Glucose kan ook als vetten omgezet worden. (reservestof)

Bij sommige planten komen in de zaden veel vetten voor.

Assimilatie (samenstellen/ opbouwen = uit andere stoffen energierijke stoffen maken (in alle organismen)

Bestuiving

• Stuifmeel van de meeldraad moet op de stempel van de stamper komen voor bestuiving
• Dit kan op meerdere manieren
• Zelfbestuiving
• Kruisbestuiving 

Bestuiving

Bevruchting

Als van dezelfde soort plant een stuifmeelkorrel op de stamper komt gaat er een stuifmeelbuis groeien naar de vruchtbeginsel.

Aan de punt van de stuifmeelbuis ligt het erfelijke materiaal. (De kern van de stuifmeelkorrel)

Als de stuifmeelbuis bij de eicel in het vruchtbeginsel is smelt deze samen.

Uit vruchtbeginsels ontstaan vruchten

Na de bevruchting:

1. Bloemen verschrompelen

2. Zaadbeginsels wordt zaad

3. Vruchtbeginsel wordt vrucht

Vruchten en zaden

Na bevruchting ontstaan in het vruchtbeginsel zaden.

Het vruchtbeginsel groeit tot een vrucht. 

De zaden bevinden zich in de vrucht.

De bouw van een zaad

Ontkieming

De boon neemt water op waardoor de zaadlobben opzwellen --> zaadhuid scheurt open --> kiemplantje

Eerst de wortel daarna de stengels en bladeren