H4 - T3 genetica - BS5

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Thema 3 Genetica 

Speciale manieren van overerven

leerdoelen BS5

Na deze BS kun je: 

• kruisingschema's maken voor speciale manieren van overerving zoals multiple allelen, letale factoren en gekoppelde genen.
  
• afleiden uit deze kruisingen of stambomen wat de frequentie van genotypen en fenotypen van deze nakomelingen is. 

begrippen BS 5

multiple allelen

letale factoren

gekoppelde genen

gekoppelde overerving

onafhankelijke overerving

mitochondriaal DNA

zelfde stappenplan !!!!

1. Wat zijn de mogelijke allen? 
   
2. Wat is het genotype van ouder #1? -> wat zijn de mogelijke gameten?
3. Wat is het genotype van ouder #2? -> wat zijn de mogelijke gameten?
4. Maak een kruisingstabel en vul deze in.
5. Schrijf op wat de mogelijke genotypes zijn en de kans hierop. 
6. Schrijf op wat de mogelijke fenotypes zijn en de kans hierop. 

dihybride kruisingsvraagstuk 

• wanneer meerdere allelen bijdragen aan het verschillende eigenschappen van het fenotype
  
• maar niet op hetzelfde chromosoom liggen
  

voorbeeld: haarkleur en zachte/ruwe vacht bij koeien

dihybride kruisingsvraagstuk 

• wanneer meerdere allelen bijdragen aan het verschillende eigenschappen van het fenotype
  
• maar niet op hetzelfde chromosoom liggen
  

dihybride kruising

hoe schrijf je de genotypen op? 

• vb. AABB of AaBb of aaBB enz. 
  

belangrijk!!

- bij de meiose kunnen dus 16 verschillende combinaties ontstaan!!! 

dihybride kruising

tabel 4 bij 4 !!

bloedgroepen overerving

monohybride maar meerdere fenotypen:

aangeven met I en dan de bloedgroep in superscript

bloedgroep A  = I^Ai of I^AI^A

bloedgroep B = I^Bi of I^BI^B

bloedgroep 0 = ii

bloedgroep AB = I^AI^B

letale factoren

letaal = dood

reken de dode nakomeling niet mee in je kansrekeningen! 

zet duidelijk neer bij stap 1  en in je tabel!

-> let op of letale factor dominant of recessief is!!!! 

(en dus of je homozygoot of heterozygoot moet zijn)

letale factor

kans op zwarte nakomeling

= 1:3 = 33%

NIET 1:4 (AA) tel je niet mee!!

omgekeerde vraagstukken

genotypen van ouders bepalen:

• afleiden uit verhouding van de fenotype van de nakomelingen
• maak eventueel een kruistabelletje om te checken of de verhoudingen overeenkomen 

oefenen

Bij muizen is het allel E (lange staart) dominant over het allel e (korte staart); het allel F (krullend haar) dominant over het allel f (glad haar).

In de F1 heeft 50% van de vele nakomelingen een lange staart en glad haar en 50% een korte staart en glad haar.

Wat is het genotype van één van de ouders?

oefenen

Bij muizen komen de volgende allelen voor: allel H veroorzaakt beharing, allel h veroorzaakt kaalheid. Allel R veroorzaakt bruine haren en allel r witte. De genoemde allelen zijn niet X-chromosomaal en niet gekoppeld. Twee muizen met het genotype HhRr krijgen nakomelingen.

Hoe groot is de kans dat het eerstgeboren jong een bruine vacht zal hebben?

oefenen

Bij muizen komen de volgende allelen voor: allel H veroorzaakt beharing, allel h veroorzaakt kaalheid. Allel R veroorzaakt bruine haren en allel r witte. De genoemde allelen zijn niet X-chromosomaal en niet gekoppeld. Twee muizen met het genotype HhRr krijgen nakomelingen.

Hoe groot is de kans dat het eerstgeboren jong een bruine vacht zal hebben? 

HH of Hh = beharing /  hh = kaal / RR of Rr = bruin / rr = wit

oefenen

Bij muizen komen de volgende allelen voor: allel H veroorzaakt beharing, allel h veroorzaakt kaalheid. Allel R veroorzaakt bruine haren en allel r witte. De genoemde allelen zijn niet X-chromosomaal en niet gekoppeld. Twee muizen met het genotype HhRr krijgen nakomelingen.

Hoe groot is de kans dat het eerstgeboren jong een bruine vacht zal hebben? dus vraag is HhRr of HhRR of HHRr of HHRr

HH of Hh = beharing /  hh = kaal / RR of Rr = bruin / rr = wit

tabel:

vraag was HhRr of HhRR of HHRr of HHRr

vakjes tellen: 9 van de 16

100/16 = 6,25 * 9 = 56,25% 

bron: biologiepagina

tips

vergeet je stappenplan niet te gebruiken!!!!

oefen op biologiepagina!! of oefen op biologieccl

huiswerk bij BS5

opdrachten 54 t/m 60

lees BS6