6.1: Het zintuigstelsel

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Thema 6 Waarneming en gedrag

Doel

Je kunt de werking van zintuigen beschrijven en de relatie van het zintuigstelsel met het zenuwstelsel beschrijven. 

Een vlieg loopt over je wang

In de winter krijg je koude handen op de fiets

Je staat onder de warme douche

Je voelt dat je schoenen knellen

Tast zintuigen

Koudezintuigen

Warmte zintuigen

Druk zintuigen

Wat voor type receptor is het gehoorzintuig?

1. Mechanische receptor
2. Chemische receptor
3. Temperatuurreceptor
4. Lichtreceptor

Noem 2 voorbeelden van een mechanische receptor

Interne en externe prikkel

Er is onderscheid tussen interne en externe prikkels. Een interne prikkel ontstaat binnen in het lichaam. Voorbeelden van interne prikkels zijn vermoeidheid, honger en de werking van hormonen.Een externe prikkel ontstaat buiten het lichaam. Voorbeelden zijn licht en geluid.

Zintuigenstelsel

Organen die bij het zintuigenstelsel horen:

Huid

Tong

Neus

Ogen

Oren --> Evenwichtsorgaan

Het evenwichtsorgaan

Vestibulair- / evenwichtsorgaan (mens)

Mechanische receptoren

Werking:

1. Haartjes op de cel worden in beweging gebracht
2. Deze veroorzaken een impuls door de cel
3. De zintuigcel geeft neurotransmitter af aan de gevoelszenuwcel

Temperatuur
receptor

• Liggen in de huid
  
  
• Reageren waarneer de temperatuur onder of boven de normwaarde van 37 graden komt.

Adequate prikkels

kunnen de drempelwaarde overschrijden 

De kleinste prikkel die een impuls veroorzaakt is

1. de adequate prikkel
2. gewenning
3. de impuls frequentie
4. de drempelwaarde

Het na een tijdje niet meer ruiken van je eigen parfum is een voorbeeld van positieve adaptie.

1. Juist
2. Onjuist

Welke receptoren vertonen het snelste gewenning?

1. tastreceptoren
2. drukreceptoren
3. pijnreceptoren

Vervoert de bewegingszenuwcel impulsen naar het zintuig?

1. Juist
2. Onjuist

Typen receptoren

• mechanische receptor: reactie op mechanische energie: aanraking, druk, beweging, geluid. Celmembraan gaat buigen of uitrekken, evt met fijne haartje.
• chemische receptoren: binden moleculen uit omgeving.
• temperatuurreceptoren: reageren op warmte of kou.
• pijnreceptoren: zijn uiteinden van bepaalde neuronen.
• lichtreceptoren: licht zorgt voor impuls in zintuigcel.

Aan de slag...

6.1      Het zintuigstelsel
Opdracht 1 t/m 5