4.3 Staat en kerk

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 1

Welkom!

Geschiedenis

M1

4 april 2025

Wat ligt er op tafel?

- schrift, etui, iPad

Planning

• Terugblik 4.2
• Uitleg 4.3
• Quizje 4.3
• Aan de slag met 4.3
• Filmpje 'Schooltv'

Tijdvak 4:

Tijd van steden en staten

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen waarom de steden zelfstandiger werden ten opzichte van de adel.
  
• Je kunt beschrijven hoe de samenstelling van de stedelijke burgerij eruit zag.
  
• Je kunt het ontstaan van staten beschrijven.
  
• Je kunt uitleggen waarom de christelijke kerk veel macht had.
  

Met welk tijdvak zijn we nu bezig?

1. Tijdvak 1. Jagers en boeren
2. Tijdvak 2. Grieken en Romeinen
3. Tijdvak 3. Monniken en ridders
4. Tijdvak 4. Steden en staten

Welk stelsel is dit? 'Bij dit stelsel wordt de landbouwgrond in drie stukken verdeeld.'

1. Drieslagstelsel
2. Hofstelsel
3. Leenstelsel

Wat is geen ambacht?

1. Bakker
2. Boer
3. Mandenmaker
4. Smit

Ambachtslui gingen hun spullen verkopen op een markt in een stad. Wat was hiervan het gevolg?

1. Dat sommige ambachtslieden in steden gingen wonen
2. Dat het veiliger werd om te reizen
3. Dat de handel toenam

Waar kon je vroeger niet een markt vinden.

1. Bij een rivier
2. Bij een boerderij
3. Bij een kasteel
4. Bij een klooster

Welke Nederlandse stad kreeg als eerste stadsrechten?

1. Amsterdam
2. Leeuwarden
3. Rotterdam
4. Stavoren

Wat is een ander woord voor kooplieden?

1. Boeren
2. Ambachtslieden
3. Handelaren
4. Soldaten

Wat was geen Hanzestad?

1. Deventer
2. Harderwijk
3. Den Haag
4. Zwolle

4.3 Staat en kerk

De baas in de stad

In de stad was de schout de baas. 

Hij bestreed er de misdaad samen met de schepenen.

Standenmaatschappij

1. Geestelijken (paus, bisschoppen, priesters)
   
2. Adel (hertogen, graven en ridders)
3. Hoge burgerij (burgers), lage burgerij (boeren)

Standenvergadering

• De vorst vroeg minder vaak advies aan zijn leenmannen en huurde vaker ambtenaren in. 
  
• De vorst ging zijn rijksgebied vaker vanuit zijn hoofdstad besturen. Dit heet centralisatie.
  
• De vorst gaf de belasting uit aan een eigen leger.
  

Bazen van de kerk

• Kerkbestuurders konden veel macht in en buiten de kerk hebben, zoals bisschoppen.
• Geestelijken controleerde of iedereen wel goed genoeg leefde.

• De meeste mensen woonden dicht op elkaar.
  
• Gevolg: ziekte verspreid zich makkelijk
  

De pest

• De Zwarte Dood
  
• Een ernstige en besmettelijke ziekte
  
• Miljoenen mensen in Europa sterven
  
• Straf van God?
  
• Zondebok: heksen, Joden

Wie was in een stad verantwoordelijk voor het pakken en bestraffen van criminelen?

1. Paus
2. Politie
3. Schepenen
4. Schout

Wie waren rechters en stadsbestuurders?

1. Paus
2. Politie
3. Schepenen
4. Schout

Welke groep was in de standenmaatschappij in twee groepen verdeeld?

1. Geestelijken
2. Edelen
3. Burgers

Welke groep had veel invloed op het dagelijkse leven?

1. Geestelijken
2. Edelen
3. Burgers

Hoe wordt de pest ook genoemd?

Aan de slag

Wat: maak opdrachten 1 t/m 4 van 4.3

Hoe: alleen, overleggen mag, oortjes mogen in

Klaar? Ga verder met opdrachten 5 t/m 8 van 4.3