Thema 2 DNA Bs 5 Mutaties

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Bs 5 Mutaties

Voorkennis...

DNA --> bestaat uit nucleotiden, 

Nucleotide (DNA) --> bestaat uit stikstofbase, desoxyribose en fosfaatgroep.

Nucleotide (RNA) --> bestaat uit stikstofbase, ribose en fosfaatgroep.

De volgorde van basen vormen een code

Codon (3 basen) --> codeert voor één aminozuur.

- Ribosoom leest de codons (in mRNA) en zet de aminozuren in de juiste volgorde --> Productie van eiwitten

Vandaag

Je kunt benoemen......

..... wat een mutatie is.

..... welke mutaties voorkomen.

..... wat de oorzaken van mutaties kunnen zijn.

..... wat de gevolgen van mutaties kunnen zijn.

Huiswerk bespreken

Mutaties

Mutaties: 

veranderingen in basenvolgorde van DNA.

Puntmutatie --> verandering 1 nucleotidepaar

Oorzaken:

Fouten tijdens DNA-replicatie, virussen,

DNA-schade door invloeden van buitenaf (Radioactieve-/röntgen-/ultraviolette straling en chemische stoffen = mutagene stoffen)

Mutaties

Puntmutaties

Chromosoommutaties  -->

chromosoom wordt korter/langer

een stukje chromosoom wordt verplaatst

Genoommutaties: aantal chromosomen verandert

Genoommutatie

• Verandering in chromosomenaantal
• Syndroom van Down en Turner-syndroom

Gevolgen mutaties

Mutant: een organisme waarbij een mutatie in het fenotype te zien is.

> Geen gevolg (neutrale mutatie)

> Positief gevolg (nieuwe eigenschap)

> Negatief gevolg (verlies van eigenschap)

Effecten:

- eiwit werkt niet meer (bv. bij albinisme)

- stoornissen (syndroom van Down)

- embryo niet meer levensvatbaar (miskraam)

- variatie in genotype van een soort (voordeel in veranderlijk milieu)

DNA-Manipulatie

Kunstmatig toepassen van mutaties in DNA:

Genetische manipulatie

- Polyploïdie in planten (4n)

- Recombinant-DNA-techniek

- Gentherapie

Celdeling

Geremde celdeling --> normale cel

Contactinhibitie aanwezig

Ongeremde celdeling --> tumor

Geen contactinhibitie meer door mutaties

Oorzaken mutaties in de genen

Het  ontstaan van een tumor

Ontstaan van kanker

Een mutatie in het tumor suppressor gen zorgt ervoor bij schade de celcyclus niet stil komt te liggen. De celcyclus kan doorgaan met een beschadigde cel.

Het "rempedaal" is beschadigd.

3.9.6

Ontstaan van kanker

na mutatie in proto-oncogen of tumorsuppressorgen

Proto-oncogen: vóór-kankergen, kankergen zet cel aan tot snel delen

tumorsuppressie: onderdrukken van tumor

Tumor: geen verstoring weefsel, geen cellen uitzaaien

Kanker: weefselstructuur kapot door behoefte aan voeding. Dit kan leiden tot verspreiding via het bloed (metastase)

Verschil goedaardig en kwaadaardig gezwel

Aan de slag

Opdracht 26 t/m 30

H2.5