DiepBegripKlas03Def

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3,4

Diep leren lezen - les 3

Observeren hoe je diep opbouwt

Inhoud

1. Lesdoel  en terugkoppeling naar les 2

2. Het belang van teruglezen 

3. Een discussie voor school, met een voorbereidende opdracht

4. Filmpjes van twee lezende leerlingen bekijken en beschrijven

5. De twee lezende leerlingen vergelijken met elkaar

6. Conclusie: Wat heb je geleerd?

1. Lesdoel van deze les

* twee vorige lessen: wat houdt diep begrip in?

* les 3: hoe moet je daarvoor lezen?

    - actief,  bewust lezen 

    - tekstdelen vaak teruglezen

1. Je stelt jezelf vragen over tekstuitspraken tijdens het lezen.

2. Je leest de volgende alinea, al begrijp je de vorige niet.

3. Je bepaalt wat de belangrijkste zin of zinnen zijn in een alinea.

4. Je formuleert voor jezelf na lezen de hoofdgedachte van de tekst.

5. Je denkt van tevoren na wat je al over het tekstonderwerp weet.

6. Je zoekt van een onbelangrijk woord de betekenis op internet op.

7. Je neemt na het lezen nog kort de belangrijkste tekstdelen door.

Hieronder staan zeven uitspraken. Vijf ervan leiden doorgaans tot diep begrip. Welke zijn dat?

2. Het belang van teruglezen

een lastige alinea of passage snappen, de hoofdgedachte bepalen, vaststellen wat belangrijk is in een alinea, controleren of je een alinea voldoende begrijpt  --> allemaal teruglezen!

* Voor diep begrip lees je een tekst niet automatisch, regel na regel even door; je leest intensief.

* Teruglezen is vrijwel altijd essentieel.

Klassengesprek

1) Wanneer gebruik je diep lezen?

2) Als je een tekst voor Nederlands moet bestuderen, lees je zelf deze dan meestal uitgebreid en intensief terug?

3. Een discussie voor school

Stel, je moet voor het schoolvak Nederlands met drie andere leerlingen een discussie voor cijfer gaan voeren over de vraag of de Nederlandse overheid alcohol dringend moet ontmoedigen of zelfs verbieden. Jij bent tegen zo'n dwingend overheidsbeleid tegen alcoholgebruik.

Omdat je docent verwacht dat je je hebt ingelezen, heb je van je docent een korte tekst gekregen die je vooraf moet bestuderen.

Voorbereidende opdracht

* Je ziet straks twee leerlingen die de tekst voor de discussie doorwerken.

* Lees nu eerst zelf de tekst, op zo'n manier dat je de hoofdlijnen diep begrijpt. Let ook erop wat je doet tijdens bestuderen: herlees je tekstdelen, wanneer en waarom herlees je?

* Erna volgt een inhoudelijke vraag die je moet beantwoorden zonder dat je de tekst nog erbij hebt!

Alcohol maakt u lelijker

[1] Onlangs kwam de Gezondheidsraad met een alarmerend rapport. Dat er iets goed zou zijn aan onze ‘lievelingsverslaving’ is een groot misverstand. Bepaalde vormen van kanker, verkeersongelukken, agressiviteit – het kan echt allemaal aan alcohol gerelateerd worden.

  [2] Moet de overheid nu een grootschalig ontmoedigingsbeleid invoeren via belasting en voorlichting? Let intussen op de valse dubbele moraal: wel waarschuwen en belasten met accijnzen, maar niet volledig verbieden, ondanks de hoge kosten voor de gezondheidszorg. Voor het actief ontmoedigen van ongeremde consumptie pleit veel, maar dat geldt bijvoorbeeld ook voor frisdrank of worst. De vraag is bovendien of het wel de moeite waard is om overheidsgeld in te zetten op het terugdringen van lichte alcoholconsumptie. De meest recente poging tot een volledig verbod, de Prohibition (1920-1933) in de VS, bleek onhaalbaar en

ineffectief. Corruptie, geweld en criminaliteit namen sterk toe en de overheid kon de inkomsten niet missen. 

  [3] De Prohibition had vooral een morele inslag. Onze moraal heet nu gezondheid en uiterlijk. Nog steeds drinken acht op de tien Nederlanders. Of dat veel verandert door te waarschuwen voor de gezondheid (‘Alcohol maakt u lelijker en slomer dan u lief is!’), is de vraag. 

[4] Tijdens de Prohibition waren er voorstanders van temperance, matigheid, en ook nu gaat het om hoeveelheid. Mensen doen voortdurend dingen die risico’s inhouden. Ze eten ongezond, bewegen te weinig, ondernemen gevaarlijke sporten. Het zit in de menselijke aard risico’s te nemen en die eigenschap heeft ons ook veel vernieuwing gebracht. Misschien kan de overheid misschien wel beter volstaan met een waarschuwingssticker op de fles: drink niet meer dan een glas per dag.   

[Einde]

Vraag
Geef vier argumenten uit de tekst waarom een grootschalig ontmoedigingsbeleid van alcohol niet zinnig is.

We komen aan het einde van deze les terug op de antwoorden op voorgaande vraag!

4. Twee lezende leerlingen bekijken en beschrijven

Je krijgt nu te zien en te horen hoe twee vwo 4-leerlingen deze tekst diep proberen te begrijpen voor de discussie over alcoholgebruik. Bij elke leerling vragen we je enkele opdrachten te maken, waarbij we het vooral met je erover willen hebben hoe ze deze tekst probeert te begrijpen: wat lezen ze terug? En lukt het hen zo diep begrip op te bouwen?

Nadat je de twee leerlingen hebt gezien en beschreven, zullen we je gaan vragen ze met elkaar te vergelijken.

Waarop moet je bij het kijken letten?

Je kunt grofweg om drie redenen een tekst of tekstdelen herlezen:

1) repareren wat je nog niet begrijpt;

2) controleren of je het voldoende begrijpt;

3) verdiepen van wat je al begrepen hebt.

Vraag je dadelijk af: repareert, controleert of verdiept de leerling die je gaat zien, haar begrip?

Leerling 1: Margje

De eerste leerling van wie je de oogbewegingen gaat zien, is Margje. Je bekijkt één filmpje waarin ze de hele tekst leest. Volg haar kijkpatroon, en beluister haar commentaar en vraag je af wat ze waarom terugleest: repareert, controleert of verdiept ze haar begrip? En bouwt ze uiteindelijk diep begrip op?

Na het bekijken volgen drie vragen.

1) Herleest Margje omdat ze wil repareren wat ze in de tekst niet begrijpt? Leg uit.
2) Herleest Margje omdat ze haar begrip wil controleren of verdiepen? Leg uit.
3) Margje levert commentaar op haar eigen leesgedrag. In hoeverre blijkt uit haar commentaar diep begrip? Leg uit.

1) En? Bouwt Margje diep begrip op?

2) Als Margje nu deelneemt aan de discussie over alcoholontmoedigings-beleid, kan ze dan de gedachtegang van de tekst goed uitleggen, denk je?

Klassengesprek

Leerling 2: Julia

De tweede leerling van wie je de oogbewegingen gaat zien, is Julia. Je bekijkt één filmpje waarin ze de hele tekst leest. Volg haar kijkpatroon, en beluister haar commentaar en vraag je af wat ze waarom terugleest: repareert, controleert of verdiept ze haar begrip? En bouwt ze uiteindelijk diep begrip op?

Na het bekijken volgen drie vragen.

1) Herleest Julia omdat ze wil repareren wat ze in de tekst niet begrijpt? Leg uit.
2) Herleest Julia omdat ze haar begrip wil controleren of verdiepen? Leg uit.
3) Julia levert commentaar op haar eigen leesgedrag. In hoeverre blijkt uit haar commentaar diep begrip? Leg uit.

1) En? Bouwt Julia diep begrip op?

2) Als Julia nu deelneemt aan de discussie over alcoholontmoedigingsbeleid, kan ze dan de gedachtegang van de tekst goed uitleggen, denk je?

Klassengesprek

5 De leerlingen met elkaar vergelijken 

Laten we nu de twee lezers onderling vergelijken: wie van hen begrijpt de tekst diep? En waarom lukt het de ene leerling beter om diep begrip op te bouwen, dan de andere?

Stap 1: Welke leerling repareert haar begrip het meest? Margje of Julia?

Stap 2 en 3: Welke leerling controleert en/of verdiept haar begrip het meest? Margje of Julia?

Klassengesprek

Is het begrip van Margje en Julia diep genoeg voor de discussie? Wat vind jij?

Diep genoeg?

* Margje en Julia kunnen de hoofdgedachte in eigen woorden weergeven! Zeker een teken van dieper begrip!

* Maar voor de discussie moeten ze de argumenten meenemen tegen alcoholontmoediging.

* Margje noemt deze nauwelijks; Julia stipt er twee van de vier aan.

--> Julia's begrip voor deze opdracht is dus dieper ... maar is het helemaal voldoende?

Wat had Julia nog extra kunnen doen om nog dieper begrip voor deze opdracht op te bouwen?

1. Nadenken wat ze nu zelf goede argumenten vindt
2. Voor zichzelf de argumenten op een rij zetten
3. Alle ingewikkelde begrippen en woorden uit de tekst voor zichzelf herhalen

Op een rijtje zetten!

Julia had na haar uitgebreide herlezing nog een enkele stap extra moeten zetten: ze had de argumenten kunnen onderstrepen, ze had ze in de kantlijn kunnen samenvatten, of in een schema kunnen zetten.

Ze had ze in elk geval even voor zichzelf op een rij moeten zetten.

Vier argumenten tegen alcoholontmoedigingsbeleid - laten we ze op een rijtje zetten. En snap je ze?    (klassengesprek)

Moet de overheid nu een grootschalig ontmoedigingsbeleid invoeren via belasting en voorlichting? Let intussen op

(1) de valse dubbele moraal: wel waarschuwen en belasten met accijnzen, maar niet volledig verbieden, ondanks de hoge kosten voor de gezondheidszorg.

(2) Voor het actief ontmoedigen van ongeremde consumptie pleit veel, maar dat geldt bijvoorbeeld ook voor frisdrank of worst.

(3) De vraag is bovendien of het wel de moeite waard is om overheidsgeld in te zetten op het terugdringen van lichte alcoholconsumptie. De meest recente poging tot een volledig verbod, de Prohibition (1920-1933) in de VS, bleek onhaalbaar en ineffectief. Corruptie, geweld en criminaliteit namen sterk toe en de overheid kon de inkomsten niet missen. [...] Tijdens de Prohibition waren er voorstanders van temperance, matigheid, en ook nu gaat het om hoeveelheid.

(4) Mensen doen voortdurend dingen die risico’s inhouden. Ze eten ongezond, bewegen te weinig, ondernemen gevaarlijke sporten.Het zit in de menselijke aard risico’s te nemen en die eigenschap heeft ons ook veel vernieuwing gebracht. [...]

6. Conclusie

Wie begreep de tekst diep voor deze opdracht?

* Margje en vooral Julia begrijpen de hoofdgedachte.

* Julia heeft duidelijk zicht op de denkstappen en op de argumenten tegen een grootschalig ontmoedigingsbeleid. Maar helemaal scherp krijgt ze alle argumenten niet.

* Nog wat vaker teruglezen zou ook voor Julia beter zijn geweest.

* En daarna: alle argumenten op een rij zetten, eventueel in een schema of overzichtje.

Teruglezen als drietrapsraket

Hoe bouw je diep begrip op?

Cruciaal is dus vaak teruglezen:

zo (stap 1:) repareer, (stap 2:) controleer en (stap 3:) verdiep je je tekstbegrip.

Daarna kun je nog allerlei extra stappen zetten:

zinnen onderstrepen, aantekeningen maken, samenvattingen of schema's maken.

In de volgende les, les 4, ga je zelf hiermee oefenen. 

1. Had je zelf voldoende diep begrip bij deze opdracht opgebouwd? Anders gezegd: wist je de vier argumenten te noemen?
2. Wat zou je voor het begrijpen van een tekst als deze de volgende keer anders doen?
3. Wat heb je door deze les geleerd over hoe je diep begrip opbouwt?

Dank voor je aandacht!

Einde van les 3 van de lessenserie Diep leren lezen