HAVO 4: Parlementaire democratie 3.5 en 3.6

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

3.5 De regering regeert

Lesdoelen: Na deze les...

- kan je de kabinetsformatie beschrijven 

- kan je taken van het kabinet omschrijven

- uitleggen in welke gevallen het tot een kabinetscrisis kan komen

- de taken van de koning benoemen

Maar eerst een terugblik op de vorige lessen!

Vanaf je 18e mag je stemmen

1. Actief kiesrecht
2. Passief kiesrecht

Welk uitgangspunt hoort bij het christen-democratie?

1. Duurzaamheid
2. nationalisme
3. gespreide verantwoordelijkheid , naastenliefde
4. kleine rol overheid

Grote rol overheid

1. Sociaaldemocraten
2. Liberalen
3. Christendemocraten
4. Allemaal

Belangrijke waarden voor de sociaal-democratie zijn...

1. Economische vrijheid en geloof.
2. Gelijkwaardigheid en solidariteit.
3. Naastenliefde en samenwerking.
4. Persoonlijke vrijheid en gelijkwaardigheid.

Welke waarde vinden liberalen belangrijk?

1. Solidariteit
2. Eenheid
3. Naastenliefde
4. Vrijheid

Een zwevende kiezer is

1. Iemand die niet stemt bij verkiezingen
2. Iemand die altijd op een christelijke partij stemt
3. Iemand die niet bij elke verkiezing op dezelfde partij stemt
4. Iemand die altijd zelf ook actief is in de politiek

Kabinetsformatie (3 fases)

 Na de uitslagen van de verkiezingen:

1. informatiefase

• - informateur  (eerst verkenner 
• - welke partijen willen er samenwerken = coalitie -->  PVV - BBB - NSC ??? VVD niet?
• - de coalitiepartijen stellen een regeerakkoord op = plannen voor de komende jaren

                                        

2. formatiefase

Formateur zoekt ministers en staatssecretarissen (Vaak de nieuwe minister-president Wilders?)

3. Regeringsverklaring en aan de slag

Compromissen sluiten

Nooit krijgt één partij zoveel zetels dat ze het allemaal zelf kan beslissen

Daarom moet iedereen water bij de wijn doen = compromissen sluiten

Kijk naar Wilders, die nu al een aantal punten laat varen

Dat kan ook niet anders, want anders wil niemand met hem samenwerken

(en dat geldt net zo goed voor hem als voor andere partijen)

Taken kabinet/regering

• Wetsvoorstellen maken

• Wetten uitvoeren

• Het kabinet mag een wet pas uitvoeren, als het wetsvoorstel is goedgekeurd door de Tweede Kamer en de Eerste Kamer!

                  --> Gaan we het zo over hebben...

Kabinetscrisis

Gebeurt nogal eens

En wat kan daarvan de reden zijn? 

En wat zijn de gevolgen?

Koning

• De koning is het staatshoofd.
• De koning heeft vrijwel geen (politieke) macht. 

Wat doet ie dan wel?

- handtekeningen zetten onder wetten, benoemen ministers

- De troonrede voorlezen

- En vooral: ons land vertegenwoordigen en verbinden!

'De monarchie moet worden afgeschaft'
Eens of oneens en waarom?

§5 Het parlement controleert

Gehad over het kabinet/regering, nu het parlement

Maar wat is het parlement eigenlijk en hoe oefent zij macht uit?

En wat is haar verhouding met de regering?

Stelling: "Politici moeten meer dan anderen in staat zijn kwetsende dingen te zeggen."

Parlement

Het parlement = De Eerste en Tweede Kamer samen

Tweede Kamer = 150 leden = direct gekozen

Wetgevende en controlerende taken

Eerste Kamer = 75 leden gekozen door Provinciale Staten

Keuren wetsvoorstellen alleen goed óf af

Het Parlement

Het parlement heeft twee kerntaken:

• Wetgevende taak (het beslissen over wetten)
• Controlerende taak (het controleren of de regering goed haar werk doet)

Wetgevende taak - Parlement

Recht	Uitleg
Stemrecht	Stemmen over wetsvoorstellen
Budgetrecht	Recht om de rijksbegroting af te keuren
Recht van initiatief	Recht om zelf wetsvoorstel in te dienen (Tweede kamer)
Recht van amendement	Recht om wijzigingen in het wetsvoorstel te maken (Tweede kamer)

Welke taak en welk recht worden hier benut door D66?

1. controlerende taak, recht van interpellatie
2. wetgevende taak, recht van amendement
3. wetgevende taak , recht van initiatief
4. controlerende taak, recht van initiatief

Waaruit bestaat het parlement?

1. Eerste Kamer
2. Tweede Kamer
3. Eerste + Tweede Kamer
4. Koning & ministers

Aan de slag

Huiswerk

3.5 en 3.6

3.5: opdracht 2, 5, 7 en 11

3.6: opdracht 2, 7 en 10

PO politieke partijen, deadline 8 december!