2.7 grammatica zinsdelen HV2

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Grammatica zinsdelen hoofdstuk 2

- Je leert wat samengestelde zinnen zijn.

- Je leert wat nevenschikking is.

- Je leert wat onderschikking is.

- Je leert de onderschikking en de nevenschikking ontleden.

- Je leert het werkwoordelijk gezegde te vinden met een WKV

Samengestelde zinnen

Bestaan uit 2 (of meer zinnen) die aan elkaar geplakt zijn en hebben dus 2 (of meer) PV's. 

2 mogelijkheden:

- hoofdzin + hoofdzin

- hoofdzin + bijzin / bijzin + hoofdzin

Wilma ging naar huis omdat ze moe was.

1. Enkelvoudige zin
2. Samengestelde zin

De winkel op de hoek van de Hoogstraat is gisteren geopend.

1. Enkelvoudige zin
2. Samengestelde zin

Hoofdzin

- In een hoofdzin staan PV en onderwerp naast elkaar. 

- Tussen de persoonsvorm en het onderwerp kun je geen andere zinsdelen plaatsen. 

(Isa) (heeft) een nieuwe telefoon gekocht.

Bijzin

- In een bijzin staan PV en onderwerp vaak niet naast elkaar.

- Tussen de persoonsvorm en het onderwerp kun je wel andere zinsdelen plaatsen (bijvoorbeeld het woord 'niet')

Toen (Isa) haar nieuwe telefoon (had) aangezet,// (werkte) (die) niet.

                              bijzin                                                                      hoofdzin

Nevenschikking

- Hoofdzin + hoofdzin

- Je koppelt de zinnen aan elkaar met de nevenschikkende voegwoorden: en, maar, want, of, dus

- Beide zinnen zijn even belangrijk en kunnen op zichzelf staan.

Isa bracht de telefoon terug,// maar ze kreeg geen nieuwe. 

Onderschikking

- Hoofdzin + bijzin / bijzin + hoofdzin

- Je koppelt de zinnen aan elkaar met de onderschikkende voegwoorden: omdat, toen, sinds, hoewel, voordat, of, terwijl, als, zodat, ...

- Een bijzin kan niet op zichzelf staan. 

Isa ontving de nieuwe telefoon // voordat ze de oude had opgestuurd.  

Sabine had een gezicht getrokken alsof ze iets vies proefde.

1. Nevenschikking: hoofdzin-hoofdzin
2. Onderschikking: hoofdzin-bijzin
3. Onderschikking: bijzin-hoofdzin

We gaan met de klas naar Parijs en we zullen daar een week blijven.

1. nevenschikking: hoofdzin-hoofdzin
2. Onderschikking: hoofdzin-bijzin
3. Onderschikking: bijzin-hoofdzin

Als we in Parijs zijn, wil ik graag wat kledingwinkels bezoeken.

1. Nevenschikking: hoofdzin - hoofdzin
2. Onderschikking: hoofdzin-bijzin
3. Onderschkking: bijzin-hoofdzin

Hoe goed lukt het verschil aangeven tussen een enkelvoudige zin, een nevenschikking of een onderschikking?

0100

OF

Nevenschikkend: 

• twee opties tegenover elkaar (keuze)

Onderschikkend: 

• voorwaarde 
  
• alsof

Ik wil weten of ik vandaag moet nablijven.

1. OF = onderschikkend voegwoord
2. OF = nevenschikkend voegwoord

Ik moet mijn huiswerk maken of ik mag dit weekend niet weg.

1. OF = onderschikkend voegwoord
2. OF = nevenschikkend voegwoord

Opdrachten maken

3, 4, 5, 6, 7, (8), 9, 10, 11 en 14 (blz. 128 e.v.)

Herhaling: wat is een nevenschikking?

1. hoofdzin + hoofdzin
2. hoofdzin + bijzin
3. bijzin + hoofdzin

Herhaling: Waaraan kun je de bijzin herkennen?

Opdracht  7 (samen)

(1) Je handen zijn warm,

enkelvoudig/nevenschikkend/onderschikkend

(2) Ik ken je al lang maar we zijn hier nooit eerder geweest, oh

enkelvoudig/nevenschikkend/onderschikkend

(3) Ik had geen idee dat jouw hart in hetzelfde ritme klopt.

enkelvoudig/nevenschikkend/onderschikkend

(4) Oh, ik wil niet dat je wordt ontdekt.

enkelvoudig/nevenschikkend/onderschikkend

Nevenschikking ontleden

o                                                        o

Ik ga op tijd slapen,// want/  ik moet vroeg opstaan.

Nevenschikking, want:

• pv en o staan naast elkaar en kun je niet scheiden door het woordje 'niet'.
• 'want' is een onderschikkend voegwoord.
• Als je het voegwoord weg laat, zijn er 2 losse 'correcte' zinnen. 

Nevenschikking ontleden

Stappenplan

1. Zet voor het voegwoord // en na het voegwoord / . Streep het voegwoord door.

2. Ontleed de twee losse zinnen apart als enkelvoudige zinnen. 

o   wg      bwb        wg                      o       wg         bwb        wg

Ik /ga /op tijd /slapen,// want/  ik / moet / vroeg / opstaan/.

 

Samen oefenen

1.  Ik  geef  mijn  kat  graag  een  snoepje , maar  hij  is  te  dik. 

2. Piet is boos geworden en hij neemt de telefoon niet op. 

Hoe goed lukt het ontleden van de nevenschikking?

Het is een makkie.

Ik moet er nog mee oefenen, maar ik snap het wel.

Ik zou graag extra uitleg willen.

Herhaling:
Hoe ontleed je een nevenschikkende zin?

Herhaling: Welke zin heeft een onderschikking?

1. Ik loop vandaag over de markt naar mijn oma.
2. Kook jij vaak of bestel je veel?
3. Ik heb straf, omdat ik te laat kwam.

Wat is de bijzin?

Doordat het zo hard sneeuwde, waren veel reizigers op het NS-station gestrand.

1. veel reizigers
2. op het NS-station gestrand
3. veel reizigers waren
4. Doordat het zo hard sneeuwde

Onderschikking ontleden

  o                                                    o

Arjen vroeg vandaag // of hij  naar het toilet  mocht. 

                 o                                                                             o

Terwijl Lisa haar make-up bijwerkt,// borstelt Jip zijn haar. 

Onderschikking, want:

• bij één van de zinnen staat de pv en het o uit elkaar (of je kan er het woordje 'niet' tussen zetten. 
• De bijzin kan niet als correctie zin los gezegd worden. 

Onderschikking ontleden

Stappenplan

1. Zet een dubbele zinsdeelstreep tussen de hoofdzin en de bijzin;

2. Streep de bijzin door;

3. Ontleed de hoofdzin.

     o           wg        bwb                                            

/Arjen/ vroeg /vandaag // of hij  naar het toilet  mocht. 

                                                                                    wg         o          lv                                               

Terwijl Lisa haar make-up bijwerkt,// borstelt/ Jip /zijn haar/. 

Samen oefenen: opdr. 11A

1. Misschien neem jij je voor dat je later geen normale baan wilt.

2. Als je nog geen duidelijke toekomstplannen hebt, kun je een 

'digital nomad' worden. 

Hoe goed lukt het ontleden van de onderschikking?

Het is een makkie.

Ik snap het wel, maar ik moet nog oefenen.

Ik zou graag extra uitleg willen.

Herhaling:
Hoe ontleed je een onderschikkende zin?

Werkwoordelijk gezegde

Uitlegfilmpje online methode

Wat is het werkwoordelijk gezegde?
Zij is aan het telefoneren.

Wat is het werkwoordelijk gezegde?
Hij geeft zich voor de wedstrijd op.

Wat is het werkwoordelijk gezegde?

Ik kan het me niet voorstellen!

Samen maken: opdr. 11A

5. Als het uitzicht verveelt, haasten ze zich naar een volgend

inspirerend oord. 

6. Kun je je zo'n leven indenken of werk je het liefst op één plek. 

Ik snap de nieuwe stof.

Helemaal niet, help!

Wel, maar ik moet er nog mee oefenen

Dit is appeltje eitje!