Taalplus les 3 - Gedicht 'wat helpt'

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1

Welkom bij Taalplus!

Wat heb je nodig?

- lijntjesschrift

- etui

- laptop en oplader

Leerdoel

Je kunt op verschillende manieren achter de betekenis van woorden komen die je nog niet kent.

Je leert over (de betekenis van) poëzie. 

Welke woordraadstrategieën ken jij nog?

Woordraadstrategieën

► Context

► Synoniemen

► Tegenstelling

►  Samenstelling

► Uit een andere taal

► (Online) woordenboek

Moeilijke woorden mee

Jullie hebben allemaal een moeilijk woord meegenomen. Noteer op de volgende pagina: 

1. Wat het moeilijke woord is; 

2. Wat de betekenis van dat woord is; 

3. Waar je het moeilijke woord hebt gevonden;

4. Waar je dit woord kan tegenkomen.

Tekst: 'Waarom spijbelt een spijbelaar?'

Zie onze (nieuwe) studiewijzer voor alle teksten ;)

Noteer - 1. Wat het moeilijke woord is;
2. Wat de betekenis van dat woord is;
3. Waar je het moeilijke woord hebt gevonden.

Gedicht lezen

We lezen het gedicht 'Wat helpt' van Stijn Depaepe (2021). Vers Gezocht. Uitgeverij Lannoo. 

We bespreken: 

1. ... de moeilijke woorden; 

2. ... de betekenis van het gedicht / gedichten; 

3. ... de maatschappelijke relevantie van gedichten. 

Tekst: 'Waarom spijbelt een spijbelaar?'

Zie onze (nieuwe) studiewijzer voor alle teksten ;)

Strofe 1: Wat is de betekenis van het woord 'misbaar'?

Het is niet positief, eerder negatief. Het is een woord met veel emotie erin. Het betekent: overdreven gebaren maken (en daarbij) schreeuwen of huilen. In dit gedicht is dit dus een van de zaken die wordt aangedragen wat zou kunnen helpen als je in een benarde situatie zit (in dit geval de coronacrisis, maar dat is nog niet duidelijk in deze fase van het gedicht). 

Strofe 2: Wat is de betekenis van het woord 'must'.

uit het Engels: moeten. 

Het is geen 'must' om te bidden naar God (daarom staat ook 'Hij' met een hoofdletter geschreven, uitzondering op de regel).

Ook deze strofe is dus een manier om om te gaan met een benarde situatie. Maar het hóeft niet, wat dit gedicht toegankelijk maakt (ook voor mensen die niet in God geloven). 

Strofe 3: Wat kan dit 'het' zijn dat lang duurt?

In de derde strofe wordt iets meer weggegeven van die benarde situatie. Laat leerlingen op deze dia brainstormen wat het zou kunnen zijn waar dit gedicht over gaat. Verklap het nog niet! 

Bespreek even kort als alle antwoorden binnen zijn. Zijn de dingen die genoemd worden inderdaad iets waar je over zou willen vloeken, schelden, huilen of over/voor zou willen bidden? 

Strofe 4: Wat is de betekenis van het zinsgedeelte 'steekt van wal'?

Als je van wal steekt, dan begin je. De letterlijke betekenis heeft te maken met de scheepvaardij. De Nederlandse taal heeft veel uitdrukkingen en zegswijzen die hiermee te maken hebben vanwege de zeventiende eeuw waarin Nederland veel overzeese expedities onderging met schepen. 'Van wal steken' betekent dus eigenlijk 'met een stok het schip van de kant wegduwen zodat kan worden begonnen aan de reis'. Deze betekenis is wat opgerekt tegenwoordig. Als iemand begint met een verhaal, dan steekt hij ook van wal. 

Strofe 5 en 6: Wat zijn de adviezen van deze twee strofes?

Weet iedereen wat het woord 'zwijgen' betekent? 

Strofe 7: Wat is de betekenis van het woord 'dolkomisch'? En 'staatmanschap'?

Dol (leuk/gek etc.) + komisch (grappig/lachen/grap)

Staat (deel van een land) + man + schap (in welke andere woorden kom je dit woord tegen? --> 'dronkenschap', 'zwangerschap' --> dit achtervoegsel geeft een bepaalde hoedanigheid aan van een woord. Iemand die zwanger/staatsman/dronken is. 

Strofe 8 en 9 

Sleepvraag op de volgende dia. 

Verbind de juiste betekenis aan het juiste woord. 

fluks 

welaan 

murw

snakken (snakt)

onmiddellijk

uitroep om iemand aan te sterken 

niet meer in staat tot verzet

verlangen 

Gedicht

Waar gaat dit gedicht over? 

Waarom denk je dit? 

Wat is de bron? 

Een gedicht geschreven ter gelegenheid van de gedichtendag in 2021, uitgezonden tijdens een programma (op de radio) in de coronapandemie. (Zie onderschrift pagina 2)

Waarom worden gedichten geschreven?

- Ter gelegenheid van (bijzondere) gebeurtenissen. Bijvoorbeeld de Dichter des Vaderlands schrijft gedichten bij overlijdens, feestelijkheden etc. 

- om emoties kwijt te kunnen 

- om levensvragen beantwoord te krijgen 

- om een nieuw perspectief op iets te krijgen

- om te spelen met taal 

- etc. etc. 

Volgende week 

Neem weer een moeilijk woord mee dat je ergens tegenkomt (op het journaal, in een boek, tijdens de les, in de module M&M etc.)
Noteer: 

1. het woord

2. de betekenis van het woord 

3. de vindplaats van het woord