AGAA C2A Week 3 & 4 - Analgetica (tijdens de les)

• assistenten in de gezondheidszorg
• MBO
• Studiejaar 1

Cursus 2A

Week 3 & 4: Geneesmiddelen bij pijn

Vragen vorige week? 

Para- en sympathisch zenuwstelsel

Pijngewaarwording

Model van Loeser

Acute pijn

Chronische pijn

Neuropatische pijn

Autonoom zenuwstelsel

Pijnladder

Bloed-hersenbarrière

Centraal zenuwstelsel

Perifeer zenuwstelsel

sensorisch vs. motorisch

Hersenkwabben

Vandaag

Indeling geneesmiddelgroepen (algemeen)

Analgetica

• Niet opioïden - Paracetamol, NSAID's
• Opioïden

Incl. interacties, contra-indicaties

Indeling geneesmiddelgroepen

A Maagdarmkanaal en metabolisme

B Bloed en bloedvormende organen

C Hartvaatstelsel

D Dermatologica

G Urogenitale stelsel en geslachtshormonen

H Systemische hormoonpreparaten, excl. geslachtshormonen

J Antimicrobiele middelen voor systemisch gebruik

L Oncolytica en immunomodulantia

M Skeletspierstelsel

N Zenuwstelsel

P Antiparasitica, insecticiden en insectenwerende middelen

R Ademhalingsstelsel

S Zintuiglijke organen

V Diverse middelen

Vaststelling door WHO
ATC-codering:  anatomie - therapie - chemie

Soms meerdere ATC-codes voor 1 geneesmiddel

Methotrexaat oncologisch

L ANTINEOPLASTIC AND IMMUNOMODULATING AGENTS

L01 ANTINEOPLASTIC AGENTS

L01A ALKYLATING AGENTS

L01B ANTIMETABOLITES

L01C PLANT ALKALOIDS AND OTHER NATURAL PRODUCTS

L01D CYTOTOXIC ANTIBIOTICS AND RELATED SUBSTANCES

L01E PROTEIN KINASE INHIBITORS

L01X OTHER ANTINEOPLASTIC AGENTS

Methotrexaat anti-inflammatoir

L ANTINEOPLASTIC AND IMMUNOMODULATING AGENTS

L04 IMMUNOSUPPRESSANTS

L04A IMMUNOSUPPRESSANTS

L04AA Selective immunosuppressants

L04AB Tumor necrosis factor alpha (TNF-alpha) inhibitors

L04AC Interleukin inhibitors

L04AD Calcineurin inhibitors

L04AX Other immunosuppressants

Indeling analgetica ATC

N ZENUWSTELSEL

N02 ANALGETICA

N02A OPIOÏDEN

N02B ANDERE ANALGETICA EN ANTIPYRETICA

N02C ANTIMIGRAINE PREPARATEN

Indeling analgetica cursus 2A

Niet opioïde pijnstillers: 

• Paracetamol
• NSAID's (niet COX selectief en COX-selectief)

Opioïde pijnstillers

• Niet vallend onder de OW: tramadol
• Gedeeltelijk vallen onder de OW: codeïne
• Volledig vallend onder de OW: buprenorfine, fentanyl, morfine, oxycodon

In welke volgorde moeten pijnstillers volgens de pijnladder van de WHO toegepast worden?

1. 1. Paracetamol 2. NSAID 3. Sterkwerkend opioïd
2. 1. NSAID 2. Zwakwerkend opioïd 3. Sterkwerkend opioïd oraal 4. Sterkwerkend opioïd parenteraal
3. 1. Paracetamol 2. Zwakwerkend opioïd 3. NSAID 4. Sterkwerkend opioïd oraal 5. Sterkwerkend opioïd rectaal
4. 1. Paracetamol 2. NSAID 3. Zwakwerkend opioïd 4. Sterkwerkend opioïd oraal 5. Sterkwerkend opioïd parenteraal

Paracetamol

• Middel van 1e keuze
• Analgetisch (pijnstillend) en antipyretisch (koortsdempend) 
• Vermindert de pijnprikkel
• Geen interacties
• Contra-indicatie: ernstige leverfunctiestoornis
• Overdosering: ernstige leverschade
• Exacte werkingsmechanisme niet bekend
• Max 4 gram/dag (2-4 weken), chronisch 2,5 gram/dag (bij ouderen resp. 2,5 en 1,5 gram/dag)

NSAID's - algemeen

• NSAID: Non Steroidal Anti-Inflammatory Drugs
• Analgetisch (pijnstillend), antiflogistisch (ontstekingsremmend) en antipyretisch (koortsdempend)
• Bij vele soorten lichte tot matige pijn
• Bij menstruatiepijn 1e keuze (= uitzondering)

NSAID's - werking

Ook wel: prostaglandinesyntheseremmer

COX2: pijn, ontsteking

COX1: bescherming maagmucosa, hemostase

• Klassieke NSAID's: remming COX1 en 2
• Coxibs: remming COX2

NSAID's - bijwerkingen

• Maagdarmklachten: buikpijn, misselijkheid, maagzweer, maagbloeding, beschadiging slokdarm)
• Hart- en vaatstelsel: toename stollingstijd van bloed
• Nieren: nierbeschadiging, verminderde nierfunctie
• Centraal zenuwstelsel: duizeligheid, oorsuizen, sufheid
• Grotere kans op HVZ bij COX-2 remmers

NSAID's - medicatiebewaking

Contra-indicaties

Maagzweer, maag- of hersenbloeding, ernstig hartfalen, ernstige nierfunctiestoornis (<30 ml/min), ernstige leverfunctiestoornis

Interacties

Acetylsalicylzuur i.c.m. ibuprofen

Werking van diuretica neemt af

Werking van middelen tegen hoge bloeddruk neemt af

Effect van o.a. SSRI (groep antidepressiva) op maagbeschadiging neemt toe

Lithiumspiegel kan stijgen bij combinatie met NSAID

NSAID's - maagbescherming

Bij 3 of meer punten zeker maagbeschermer, vanaf 2,5 punten adviseren.

Welke mensen moet je te allen tijde een maagbeschermer (PPI = protonpompremmer) meegeven?

Opioïden - algemeen

Bij ernstige pijn

Kortwerkende en langwerkende preparaten

• Kort: bijv. gewone tablet (Oxynorm), drank (Oramorph), neusspray (snel - Instanyl), smelttablet (snel - Abstral)
• Lang: bijv. tablet MGA (Oxycontin), pleister (fentanyl, buprenorfine)

Opioïden - werking

• Grijpen aan op opioïdreceptoren, vooral in ruggenmerg en hersenen (CZS) (maar ook in perifere weefsel komen de receptoren voor)
• Agonisten: stimuleren de opioïdreceptor -> analgesie
• Andere effecten: euforie, sedatie, ademhalingsdepressie, lichamelijke afhankelijkheid, jeuk, urineretentie, verminderde beweging maag-darmkanaal.

Opioïden - bijwerkingen

• Centraal zenuwstelsel: sufheid, verwardheid, hallucinaties -> advies m.b.t. autorijden!
• Luchtwegen: ademhalingsdepressie
• Maagdarmkanaal: obstipatie -> ALTIJD laxeermiddel erbij!
• Overig: soms jeuk en huiduitslag 
• En... gewenning

Opioïden - medicatiebewaking

Contra-indicaties:

Verminderde ademhaling (maar soms wordt morfine juist bij benauwdheid gebruikt)

Ernstige COPD

Interacties: 

Naloxon en naltrexon zijn opioïdantagonisten - tegengestelde werking, soms bewust bij overdosering!

Volgende week 

Huiswerk deze week: 

• Opdrachten onder 3.5 maken.

Voorbereiding volgende week: 

• Bestudeer uit het boek Anatomie, Fysiologie en Pathologie hoofdstuk 10.7.2;
  
• Bestudeer uit het boek Farmaceutische Patiëntenzorg hoofdstuk 29.4;
  
• Lees de NHG - standaard: hoofdpijn door (samenvatting);
  
• Lees de pagina's op thuisarts.nl en apotheek.nl door over hoofdpijn, spanningshoofdpijn, clusterhoofdpijn en migraine. 
• Maak de Lesson Up, cursus 2 week 5;
• Lees de zelfzorgstandaard Hoofdpijn (evt. samenvatting via KNMP Kennisbank)