week 37/ 38 Uiteenzetting, beschouwing, betoog

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3-6

Uiteenzetting, beschouwing, betoog

Lesdoelen

- Je (her)kent de kenmerken van een betoog, beschouwing en uiteenzetting

- Je weet welk tekstdoelen en tekststructuren hierbij horen

Uiteenzetting, betoog of beschouwing? Waar let je op?

Uiteenzetting

• Een objectieve informerende tekst
• feiten en uitleg
• Doel: informeren
• Hoofdgedachte: een constatering

Door de komst van internet is er veel meer informatie voor iedereen beschikbaar

beschouwing

• Zet de lezer over bepaalde kwestie aan het denken
  
• Onderwerp: probleem of kwestie
  
• feiten en verschillende verklaringen/oorzaken, meningen, oplossingen, voor- en nadelen
  
• doel: aan het denken zetten
  
• Hoofdgedachte 1: een open vraag: Welke voor- en nadelen zitten er aan het gebruik van een fatbike?
• Hoofdgedachte 2: uitspraak waarbij verschillende kanten worden benaderd: Er zitten veel voor- en nadelen aan het gebruik van een fatbike.

Betoog

• Tekst met standpunt en argumenten
  
• Feitelijke en waarderende argumenten
  
• Feiten en bronnen om waarderende argumenten te ondersteunen
  
• Doel:  overtuigen
  
• Hoofdgedachte: mening of standpunt van de schrijver: Ik vind dat er meer LO op school moet komen.

Welk tekstdoel hoort bij welke tekstsoort?

informeren

Overtuigen

Opiniëren

Uiteenzetting

Betoog

Beschouwing

Welk tekstdoel hoort bij de tekstsoort beschouwing?

1. informeren
2. overtuigen
3. opiniëren
4. activeren

De schrijver wil zijn lezers zelf over iets na laten denken, zodat ze zich er een mening over kunnen vormen.
Deze omschrijving hoort bij een...

1. uiteenzetting
2. betoog
3. beschouwing

De hoofdgedachte van een uiteenzetting is vaak een constatering (=vaststelling van een feit of een verschijnsel).

1. juist
2. onjuist

Uiteenzetting, beschouwing, betoog

Kijk dus naar:

1. tekstdoel (informeren, opiniëren of overtuigen)

2. hoofdgedachte (constatering, mening/standpunt, twijfel)

3. tekststructuur  

Herhaling theorie vorige jaren

Uiteenzetting, betoog, beschouwing

Wat zijn de kenmerken van een uiteenzetting?

Wat zijn de kenmerken van een betoog?

Wat zijn de kenmerken van een beschouwing?

Wat is het belang van signaalwoorden?

Activeren

Amuseren

Beschouwen

Informeren

Overtuigen

Tekst 1

Tekst 2

Tekst 3

Juist of onjuist?
In een betoog geeft de schrijver zijn mening en daar blijft het bij.

1. juist
2. onjuist

juist of onjuist: in een betoog geeft de schrijver zijn mening en onderbouwt deze met argumenten.

1. juist
2. onjuist

In een betoog staat de mening van de schrijver in de inleiding

1. juist
2. onjuist

In de kern van het betoog geeft de schrijver zijn argumenten met onderbouwing.

1. juist
2. onjuist

In de kern wordt altijd een tegenargument gegeven.

1. juist
2. onjuist

Voorbeelden bij de argumenten zijn nodig om de argumenten te ondersteunen en daarmee nog overtuigender te maken.

1. juist
2. onjuist

In het slot van een betoog wordt de mening herhaald.

1. juist
2. onjuist

Het slot geeft ook een samenvatting van de argumenten

1. juist
2. onjuist

dus...opbouw betoog

Inleiding

aandachtstrekker, introductie onderwerp, mening van de schrijver

Kern

argument voor de mening, uitwerking mbv voorbeelden en eventueel tegenargument dat wordt weerlegd

Slot

Conclusie (herhalen standpunt), samenvatting argumenten en uitsmijter

Kritisch lezen van argumenten

Let daarbij op de argumenten. Zijn ze subjectief of objectief? 

Subjectieve argumenten = gebaseerd op mening/ervaring/vermoeden. 

Kritisch lezen hierbij, is: vind je dit ook? Komt dit overeen met mijn ervaring? Is dat hier van toepassing? 

Objectieve argumenten = gebaseerd op feiten. Ze zijn controleerbaar. 

Kritisch lezen hierbij, is: is dit waar? Is het werkelijk zo gebeurd? Is dit hier van toepassing? 

0

Het zal mij verbazen als dit jaar de carnavalsoptocht in De Bosch doorgaat. [Er wordt namelijk een erg harde wind voorspeld.]

1. Standpunt
2. Argument

[Het Nederlands verloedert] want jongeren gebruiken steeds meer Engelse woorden als spam, hacken, gamen, cool, relaxed en chill.

1. Argument
2. Standpunt

[Leerlingen op het vwo moeten in vijf in plaats van zes jaar hun opleiding kunnen afmaken.] Je kunt eerder aan een vervolgstudie beginnen en je zit je minder te vervelen.

1. Standpunt
2. Argument

Als je een tegenargument weerlegt, dan ontkracht je het gegeven tegenargument en zeg je dus dat het tegenargument niet klopt.

1. Waar
2. Niet waar

Argumentatiestructuren

Een argumentatiestructuur is een schema waarin je duidelijk maakt op welke manier argumenten met elkaar en met het standpunt samenhangen. 

• enkelvoudige argumentatie
• meervoudige argumentatie
• onderschikkende argumentatie

0

Argumentatiestructuren

Enkelvoudige argumentatie

Je kunt beter geen alcohol drinken

Het is slecht voor je gezondheid. 

Argumentatiestructuren

Meervoudige argumentatie

Je kunt beter geen alcohol drinken

Het is slecht voor je gezondheid. 

Het is gevaarlijk in het verkeer.

Argumentatiestructuren

Onderschikkende argumentatie

Het is slecht voor je gezondheid. 

Je kunt beter geen alcohol drinken

Het is slecht voor je lever. 

Argumentatiestructuren

Meervoudige en onderschikkende argumentatie

Je kunt beter geen alcohol drinken

Het is slecht voor je gezondheid. 

Het is gevaarlijk in het verkeer.

Het is slecht voor je lever.

Je kunt niet adequaat reageren. 

Argumentatiestructuren

Maak van onderstaande stelling en argumenten een argumentatiestructuur. Noteer ook welke structuur je gebruikt hebt.

• Huiswerk maken op school is beter voor de leerresultaten.
• Tijdens huiswerkuren ben je verplicht aanwezig.
• Er is geen afleiding door tv, telefoon of familieleden.
• De kans dat je je huiswerk maakt is groter.
• Je werkt op school onder toezicht.
• Op school kun je je beter concentreren.
• Je kunt om hulp vragen bij docenten.

Argumentatiestructuren

Huiswerk maken op school is beter voor de leerresultaten.

Op school kun je je beter concentreren.

Er is geen afleiding door tv, telefoon of familieleden.

Je kunt om hulp vragen bij docenten.

De kans dat je je huiswerk maakt, is groter.

Tijdens huiswerkuren ben je verplicht aanwezig.

Je werkt op school onder toezicht. 

1. Oordeel

2. Oordeel + argument

3. Oordeel + argument +                     onderbouwing

Voorbeeld

1. Ik vind Wees onzichtbaar een weergaloos boek. 

2. 1 + Want de personages zijn door de schrijver heel goed uitgewerkt. 

3. 1 + 2 + Een voorbeeld hiervan is de vader van de hoofdpersoon. De schrijver beschrijft het uiterlijk van deze man tot in de kleinste details. Ook maakt de vader een duidelijke ontwikkeling door, die de schrijver stapsgewijs beschrijft. Eerst lijkt de vader een gevoelloos, asociaal persoon, maar later blijkt dat er een heel verhaal achter zijn gedrag zit. 

Overtuigingsladder

Een betogende tekst schrijven

Gebruik het werkboekje voor uitleg of zoek informatie op internet. Wees kritisch en vraag je docent of je een goede website gebruikt.

Een betogende tekst schrijven

Inleiding

• (aandacht trekken) introduceren onderwerp, noemen standpunt/mening/stelling (1 alinea)
  

Middenstuk

• per alinea één argument (incl. toelichting en voorbeeld) één of twee tegenargumenten + weerlegging 

Slot

• mening herhalen, samenvatting argumenten en conclusie (1 alinea)
  

Een betogende tekst schrijven

Opdracht 3 van je werkboek

Een betogende tekst schrijven

Wat lever je in?

• Ingevuld schrijfplan
• Blokjesschema
• Betoog
• Bronnenlijst

Uiteenzetting

Een uiteenzetting is bedoeld om de lezer te informeren: een bepaald onderwerp wordt objectief uitgewerkt. In een uiteenzetting staan meestal veel feiten en toelichtingen of voorbeelden. 

De hoofdgedachte van een uiteenzetting is vaak een constatering (= de vaststelling van een feit of een verschijnsel), bijvoorbeeld: ‘Technische studies zijn hun nerd-achtige imago kwijtgeraakt.’

Betoog

Een betoog is bedoeld om te overtuigen: de schrijver wil dat de lezers zijn mening (standpunt) over een bepaalde kwestie overnemen. 

Die mening is ook de hoofdgedachte van de tekst, bijvoorbeeld: ‘Tweede Kamerleden die uit hun fractie stappen, moeten hun Kamerzetel afstaan.’ De auteur geeft argumenten voor zijn standpunt en soms weerlegt hij argumenten die de lezers tegen zijn standpunt kunnen inbrengen.

Een beschouwing

Een beschouwing is bedoeld om te opiniëren: de auteur wil zijn lezers zelf over iets laten nadenken, zodat ze zich er een mening over kunnen vormen. De hoofdgedachte van een beschouwing is dan ook vaak een formulering als ‘Hoewel de geleerden het erover eens zijn dat er iets moet gebeuren om de wereldbevolking van voedsel te voorzien, zijn de meningen verdeeld over wat dat dan precies moet zijn.’

Tekststructuren 

De structuur van een tekst hangt vaak samen met het tekstdoel.

1. argumentatiestructuur
2. aspectenstructuur
3. probleem-oplossingsstructuur
4. verklaringsstructuur
5. verleden - heden - toekomststructuur
6. voor- en nadelenstructuur
7. vraag- en antwoordstructuur

Welke past het best? Uiteenzetting, beschouwing, betoog?  Of een andere tekstsoort?

Over na laten denken en een paar structuren bespreken. NN pag 20 + 21