Hoofdstuk 2 4h1

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Vandaag 2.1

Planning:

• Herhaling h1
• uitleg 2.1, 2.2
  

Maken:

• 12 en 13 blz 29 en
• 9 en 15 blz 31-36
  

Leerdoelen   

• •     Je kunt verschillende rechtsvormen herkennen, onderscheiden en toepassen in casussen.
•     Je kunt rechtsnormen analyseren en hun bijdrage aan rechtvaardigheid beoordelen.
•     Je kunt het belang van de rechtsstaat evalueren en vergelijken met dictaturen.
•     Je kunt het geweldsmonopolie in democratieën en dictaturen analyseren en vergelijken.
•     Je kunt rechtvaardigheid, rechtsbescherming en handhaving relateren aan machtmisbruik.
•     Je kunt grondwet en grondrechten herkennen en verklaren.
•     Je kunt klassieke en sociale grondrechten onderscheiden en toepassen.
•     Je begrijpt het belang van mensenrechten binnen een rechtsstaat.
•     Je kunt de drie machten van de staat vergelijken.
•     Je kunt uitleggen hoe checks and balances macht verdelen.
•     Je begrijpt wat wraking is en hoe het werkt.
•     Je herkent legaliteitsbeginsel en rechtszekerheid in de praktijk.
•     Je kunt de trias politica herkennen en toepassen in staatsvormen.

Belangrijkste begrippen h1

^{Belangrijke begrippen:}

- Maatschappelijk probleem;

- Normen; ( regels over gedrag)

- Waarden; ( Wat je belangrijk vindt)

- Belangen;( Het voordeel dat je ergens bij hebt.)

- Macht; ( Vermogen om gedrag te beïnvloeden.

- Sociale ongelijkheid ( Ongelijke verdeling van middelen)

Hoofdstuk 2

1. Voordelen van een rechtsstaat
2. Waarom en wat van de Grondwet
3. Waarom we straffen
4. Oplossen van conflicten via de rechter of mediation

 §2.1

Kernbegrippen

Rechtsnormen =​

Gedragsregels die door de overheid wettelijk zijn vastgelegd.​

Rechtspersoon= 

Alles en iedereen op wie rechtsnormen van toepassing zijn. Mensen maar ook bijv. bedrijven

Rechtsstaat =​

Een staat waarin burgers door grondrechten worden 

beschermd tegen machtsmisbruik 

en willekeur van de overheid. ​

Rechtsgebieden

regels tussen de burgers en de overheid? = publiekrecht

regels tussen burgers (of organisaties/bedrijven) onderling? = privaatrecht

Tussen overheid en Burgers

( publiekrecht)

Burgers hebben identificatieplicht=   rechtshandhaving)

maar!! de politie mag je niet zomaar om je ID vragen. Ze moeten wel een geldige reden hebben (= rechtsbescherming)

Geweldsmonopolie

• ^{Geweldsmonopolie: Staat heeft alleenrecht op geweld.}
  
• ^{Nederland: Geweld gebruik gereguleerd door wetten.}
  
• ^{Noord-Korea: Geweld gebruikt voor totale staatscontrole.}

Leg uit hoe de volgende begrippen terugkomen in de documentaire: geweldsmonopolie, autoritaire staat, dictatuur, rechtshandhaving.

 §2.2

Legaliteitsbeginsel

De overheid moet zich aan de wet houden.

Daarom is iemand alleen strafbaar als die persoon de wet heeft overtreden.

Grondwet

Hierin staan de belangrijkste rechten en plichten van burgers én de overheid.

In de grondwet staan grondrechten / mensenrechten. De overheid moet zich hier dus ook aan houden!

 

De grondwet

Trias politica

Scheiding der machten

Checks and balances

Interne controle

Het feit dat burgers parlementen kunnen kiezen is ook een soort controle. Immers als ze niet functioneren kun je iemand anders stemmen

Grondrechten in Nederland

Klassieke grondrechten: 

recht op gelijke behandeling, vrijheid van godsdienst, meningsuiting.

>overheid moet garanderen

Sociale grondrechten:

recht op werk, gezondheidszorg, woongelegenheid.

>overheid moet zich er voor inspannen

Mensenrechten ( grondrechten voor iedereen)

De Nederlandse staat stelt dat alle 

wereldburgers deze Grondrechten 

hebben

• Verklaring Verenigde Naties
• Naleving mensenrechten

De mensenrechten staan in een verklaring die is opgesteld door de Vereningde Naties (VN). De VN zijn een internationale organisatie waarvan bijna alle landen ter wereld lid zijn. Binnen de VN werken landen onder meer samen op het gebied van veiligheid en mensenrechten. Alle leden van de VN hebben de verklaring ondertekend waarin de mensenrechten beschreven staan. Door deze verklaring te ondertekenen, hebben deze landen beloofd om ervoor te zorgen dat de mensenrechten in hun land worden nageleefd.

Hoewel bijna alle landen de mensenrechten verklaring hebben ondertekend, worden in veel landen nog regelmatig mensenrechten geschonden. In sommige landen is er bijvoorbeeld geen godsdienstvrijheid of heeft een groot gedeelte van de bevolking geen toegang tot gezondheidszorg.

Casus: De regering wil een avondklok invoeren om de veiligheid in de stad te verbeteren.
De wetgevende macht overlegt over de beste aanpak, de uitvoerende macht moet deze handhaven,
en de rechterlijke macht moet beoordelen of deze maatregel grondwettelijk is .

Leg de volgende begrippen uit in deze context: Grondwet, Grondrechten, Checks and balances, Geweldsmonopolie, Wraking, Legaliteitsbeginsel, dilemma

Vandaag 2.1, 2.2

Planning:

• Herhaling h1
• uitleg 2.1, 2.2
  

Maken:

• 12 en 13 blz 29 en
• 9 en 15 blz 31-36
  

Leerdoelen   

• •     Je kunt verschillende rechtsvormen herkennen, onderscheiden en toepassen in casussen.
•     Je kunt rechtsnormen analyseren en hun bijdrage aan rechtvaardigheid beoordelen.
•     Je kunt het belang van de rechtsstaat evalueren en vergelijken met dictaturen.
•     Je kunt het geweldsmonopolie in democratieën en dictaturen analyseren en vergelijken.
•     Je kunt rechtvaardigheid, rechtsbescherming en handhaving relateren aan machtmisbruik.
•     Je kunt grondwet en grondrechten herkennen en verklaren.
•     Je kunt klassieke en sociale grondrechten onderscheiden en toepassen.
•     Je begrijpt het belang van mensenrechten binnen een rechtsstaat.
•     Je kunt de drie machten van de staat vergelijken.
•     Je kunt uitleggen hoe checks and balances macht verdelen.
•     Je begrijpt wat wraking is en hoe het werkt.
•     Je herkent legaliteitsbeginsel en rechtszekerheid in de praktijk.
•     Je kunt de trias politica herkennen en toepassen in staatsvormen.

Vandaag 2.3, 2.4, 2.5 deel 1

Planning:

• Herhaling h2.2
• Uitleg criminaliteit en opsporing
  

Maken:

Uitgedeelde opdracht

werkboek 11 en 15 blz 40-42

Leerdoelen   

•     Je kan verschillende theorieën over crimineel gedrag uitleggen (aangeleerd gedrag, bindingstheorie, zelfcontroletheorie, anomietheorie).
•     Je kan het verschil tussen misdrijven en overtredingen uitleggen en de rol van politie en justitie in de opsporing van criminaliteit beschrijven.
•     Je kan begrijpen hoe sociale factoren zoals omgeving en opvoeding kunnen bijdragen aan crimineel gedrag.

Trias politica

Scheiding der machten

Checks and balances

Interne controle

Het feit dat burgers parlementen kunnen kiezen is ook een soort controle. Immers als ze niet functioneren kun je iemand anders stemmen

De wet overtreden

• overheid heeft de wetten bepaald
• in de wet staat welke straf de dader bij een overtreding verdient
• overtreding noemen we een strafbaar feit. Ernstige overtreding noemen we een misdaad of misdrijf.

Wie wordt crimineel?

• Aangeleerd gedragtheorie: Criminaliteit door sociale beïnvloeding.
• Bindingstheorie: Sterke bindingen voorkomen criminaliteit.
• Zelfcontroletheorie: Lage zelfcontrole leidt tot criminaliteit.
• Sociobiologische theorie: Gedrag door genetische invloeden verklaard.
• Anomietheorie: Spanningen door onbereikbare doelen veroorzaken.
• Rationeel-gedragtheorie: Criminaliteit door bewuste kosten-batenafweging.

Bindingstheorie 

je wilt je vrienden of ouders niet teleurstellen  

Zelfcontroletheorie

Deze theorie gaat ervan uit dat criminelen in hun jeugd nooit zelfbeheersing hebben geleerd of grenzen stellen. 

Dat doen ze ook in het volwassen leven niet en daardoor crimineel gedrag.

Is misdaad een keuze?

Rationele-keuzetheorie:

Afweging: wat is de meest gunstige optie?

Sociobiologische-theorie

Van Bioloog Edward Wilson.

Menselijk gedrag wordt minstens zo sterk bepaald door genetische (erfelijke) factoren als door opvoeding. Het is een wisselwerking tussen sociale en biologische factoren. 

Aangeleerd gedragtheorie

Crimineel gedrag vertoont zich alleen als kinderen worden opgevoed met criminaliteit. 

Opsporingsbevoegdheden politie

Tijdens het opsporingsonderzoek mag de politie dwangmiddelen gebruiken.

Als dit de grondrechten van mensen vergaand aantast, heeft de politie eerst toestemming nodig van de OvJ. 

*bij onmiddellijk gevaar mag politie wel zonder toestemming woning binnentreden.

Keuzes Officier van Justitie

Beslist wat er gebeurt met de verdachte.

1. Seponeren: Geen vervolging, geen straf.

2. Transactie of Strafbeschikking: Geen vervolging, wel straf

3. Vervolgen: Vervolging en mogelijk straf(blad)

Vandaag 2.3, 2.4, 2.5 deel 1

Planning:

• Herhaling h2.2
• Uitleg criminaliteit en opsporing/straf
  

Maken:

Uitgedeelde opdracht

klaar?

werkboek 11 en 15 blz 40-42

Leerdoelen   

•     Je kan verschillende theorieën over crimineel gedrag uitleggen (aangeleerd gedrag, bindingstheorie, zelfcontroletheorie, anomietheorie).
•     Je kan het verschil tussen misdrijven en overtredingen uitleggen en de rol van politie en justitie in de opsporing van criminaliteit beschrijven.
•     Je kan begrijpen hoe sociale factoren zoals omgeving en opvoeding kunnen bijdragen aan crimineel gedrag.