Leesvaardigheid samenvatting 1 en 2

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Lezen

Samenvatting theorie jaar 1 en 2

• leesstrategieën
• onderwerp
• deelonderwerp(en)
• inleiding, slot en hoofdgedachte
• hoofdzaken, bijzaken en kernzinnen
• tekstverbanden en signaalwoorden
• tekstdoel en -soort
• feiten, meningen en argumenten
• tekst en publiek

Het onderwerp van een tekst

• Iedere tekst gaat ergens over.
• Als je het onderwerp van een tekst wilt weten, stel je jezelf de vraag: Waar gaat deze tekst over?
• Het onderwerp schrijf je zo kort en precies mogelijk op. 
• Je antwoord bestaat uit één of enkele woorden (GÉÉN hele zin met werkwoorden)
  

Zo vind je het onderwerp van een tekst:

- kijk naar de titel

- kijk naar de illustraties (plaatjes)

- kijk naar eventuele tussenkopjes

- let op anders gedrukte woorden

- lees de eerste alinea

Als je dit doet, dan gebruik je de strategie: oriënterend lezen

Daarna schrijf je in 1 of een paar woorden op waar de tekst overgaat!

Een tekst bestaat vaak uit drie delen

Inleiding - middenstuk - slot.

In het middenstuk staat de meeste informatie (kern).

Er worden verschillende aspecten van het onderwerp besproken. Dit noem je: deelonderwerpen (tussenkopjes).

Onderwerp: 

Black Friday 

Deelonderwerp:

Ontstaan van Black Friday 

Deelonderwerp:

Drukte in de stad.

Deelonderwerp:

Goede aanbiedingen of onzin aanbiedingen

Middenstuk: 

Alinea 3

Alinea 4

Alinea 2

Inleiding, slot en hoofdgedachte

Inleiding

• Hierin wordt duidelijk wat het onderwerp van een tekst is.
• Je vindt hier vaak een voorbeeld, een grappig verhaaltje (anekdote).
• De lezer wordt nieuwsgierig gemaakt naar de rest van de tekst.
• Kan uit meerdere alinea's bestaan.
  

Slot

• Het laatste deel van een tekst.
• Je vindt hier een conclusie of samenvatting.
• Er wordt naar de toekomst gekeken.
• Er wordt aangehaakt bij de inleiding.

Hoofdgedachte

De hoofdgedachte is een volledige zin die samenvat wat in de tekst over het onderwerp gezegd wordt.

De hoofdgedachte vind je vaak in de inleiding of het slot van een tekst. Soms staat de hoofdgedachte letterlijk in de tekst, soms moet je de hoofdgedachte zelf samenstellen.

verschil

tussen

ONDERWERP

en

HOOFDGEDACHTE

Hoofdzaken en bijzaken

De belangrijkste zaken in een tekst noem je hoofdzaken. Deze hoofdzaken vind je vaak op vaste plekken in de tekst zoals de inleiding en het slot van de tekst. 

Minder belangrijke zaken als uitleg, toelichting en voorbeelden noem je bijzaken.

Opbouw alinea

Een alinea gaat over een deelonderwerp van de tekst.

Over ieder deelonderwerp worden de hoofdzaak en de bijzaken beschreven.

De hoofdzaak = de kernzin

De bijzaak = voorbeeld of toelichting

Kernzinnen in een alinea

Kernzinnen geven de belangrijkste informatie van een alinea aan. De kernzin is MEESTAL  de eerste, de tweede of de laatste zin van een alinea. 

De kernzin werk je uit in de rest van de alinea. Uitwerkingen van een kernzin kunnen onder andere bestaan uit:

- een voorbeeld

- nadere uitleg of toelichting

- argumentatie

TEKSTVERBANDEN EN SIGNAALWOORDEN

In een goede tekst hangen woorden, zinnen en alinea's met elkaar samen. Dat noem je een tekstverband.

Je kunt een tekstverband vaak herkennen aan signaalwoorden.

Tekstdoelen en tekstsoorten 

• Elke tekst wordt geschreven met een reden.
• De schrijver wil iets bereiken --> heeft een doel.
• Dit noemen we een tekstdoel (of schrijfdoel).
• Bij een tekstdoel hoort een tekstvorm.

Tekstdoelen en -soorten

FEITEN/MENINGEN/ARGUMENTEN

 Feit: iets waarvan je kunt controleren of het waar of onwaar is.

Mening/standpunt: wat iemand van iets vindt.
Argument: uitleg waarom iemand iets vindt. (let hierbij op signaalwoorden: want, immers, namelijk, omdat

Een argument is informatie waarmee de schrijver wil bewijzen dat hij gelijk heeft, dat zijn mening/standpunt juist is.

NB: Een argument kan zowel een feit

zijn als een mening.

Het doel van een tekst

Een tekst is onpartijdig als die alleen maar

informatie geeft.

Een tekst is partijdig als die ergens reclame voor maakt.

De bron van een tekst

Een bron moet bij voorkeur actueel zijn en dus niet te lang  geleden zijn verschenen. Dat kun je aan de bronvermelding zien.

Tekstdoel: schrijver moet rekening houden met zijn publiek.

Je kunt aan verschillende dingen zien voor welke lezers, welke doelgroep, een tekst bedoeld is:

1.het onderwerp

2.de bron (plek van publicatie)

3.het taalgebruik

4.de lay-out

Tekst en beeld

Vaak staan er illustraties (plaatjes) bij een tekst, zoals foto's, tekeningen, schema's, kaartjes en tabellen.

Doelen:

de tekst verfraaien

de aandacht trekken

informatie uit de tekst verduidelijken

informatie uit de tekst aanvullen