het begin van de Europese overzeese expansie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

herhalen

Wat is de Renaissance?

1. Italiaans voor "middeleeuwen", dat woord ontstond in de 16e eeuw
2. Bloeiperiode van de kunst en wetenschap, waarbij ze terugkeken naar de Klassieke Oudheid.
3. Strijd tussen paus en keizer over wie de meeste macht in de wereld had.
4. De "nieuwe" tijd na de middeleeuwen, waarin men totaal nieuwe ontdekkingen deed.

Renaissance

1. 1300-1600
2. 1300-1700
3. 1300-1500
4. 1100-1300

Waarom ontstond de Renaissance in Italië?

1. Omdat zij het meeste geld bezitten van alle landen in Europa en dat ergens aan kwijt wilden: dat werd dus de kunst en de wetenschap.
2. Omdat ze daar overblijfselen hadden van de Klassieke Oudheid en daar door geïnspireerd raakten.
3. Omdat de paus in Italië woonde en die wilde graag dat de kunst verder ontwikkeld werd voor de kerk.
4. Eigenlijk per toeval. Hier werden nu eenmaal de grote kunstenaars geboren, zoals Da Vinci en Michelangelo.

Wat is fout?
de relatie tussen humanisme en renaissance?

1. Het humanisme gaat uit van het menselijk verstand, dus ook kennis uit de oudheid is belangrijk
2. humanisme gaat ervan uit dat de mens zelf nadenkt.
3. door bestudering van oorspronkelijke bronnen, worden de klassieken herontdekt
4. doordat het humanisme uitgaat van de mens, wordt de mens egoïstisch

Welke van de onderstaande bekende zinnen is een typische Renaissance zin?

1. Carpe Diem - Pluk de dag
2. Memento Mori - gedenk dat ge zult sterven.
3. A Posteriori - Achteraf gedacht
4. Graeca sunt, non leguntur - Het is Grieks, het wordt niet gelezen.

De renaissance ontstond deels door de zelfstandigheid van de stadstaten. Dit is een...

1. Politieke oorzaak
2. Culturele oorzaak
3. Economische oorzaak
4. Sociale oorzaak

Tijdvak 5 Ontdekkers en hervormers

Het begin van de Europese overzeese expansie 

Lesdoelen

• je kent de economische, politieke en religieuze motieven voor ontdekkingsreizen en kolonisatie
  
• je weet hoe in de 16e eeuw de kolonisatie van Zuid-Amerika door  de Spanjaarden
• je kunt de gevolgen van de ontdekkingsreizen voor de inheemse bevolking en voor de Europeanen beschrijven
• je kunt beschrijven hoe het wereldbeeld van de Europeanen veranderde door de combinatie van ontdekkingsreizen en kolonisatie

 

Vanaf 1000 toenemende welvaart in West-Europa

Toen begonnen ook de eerste grote reizen richting Jeruzalem (lees kruistochten). 

Maar in West-Europa had men nog steeds een beperkt wereldbeeld 

Mappa Mundi, wereldkaart ±1300

kaart gemaakt met een religieus doel; hoe ziet Gods schepping eruit? 

Middelpunt wordt gevormd door Jeruzalem

waarin wijkt deze kaart af v/an jouw eigen wereldbeeld

Ptolemaeus

In de 15e eeuw kwam, via Constantinopel, een 'nieuwe kaart' naar Florence. Deze kaart was gemaakt door de Griek Ptolemaeus rond het jaar 100

Het wereldbeeld veranderde enorm...

Wat verandert er aan het wereldbeeld door deze kaart?

Vanaf de late middeleeuwen

In de 2e helft van de middeleeuwen werd de handel steeds internationaler. Er werd gehandeld binnen Europa, maar handelaren uit Genua en Venetië reisden ook naar Azië en Noord-Afrika. De handelswaar werd vervolgens verkocht aan o.a. de grote steden in Vlaanderen.

Vanaf de late middeleeuwen

Maar zowel de Arabieren als de Ottomanen wilden graag ook wat verdienen aan de handel in Aziatische producten. 

Handelaren uit Portugal en Spanje wilden zelf handelen met Azië, maar dat blokkeerden de Arabieren en de Ottomanen. Dus gingen Portugal en Spanje op zoek naar een andere route richting Azië...

Vanaf 15e eeuw

Vanaf de 15 eeuw organiseerden de Europese landen (in eerste instantie vooral Spanje en Portugal) ontdekkingsreizen. Maar waarom? 

Motieven om op ontdekkingsreis te gaan:

• economisch:  de Europeanen wilden zelf handelen 
• politiek: het veroveren van een groot rijk
• religieus: het verspreiden van het christendom
• cultuur: nieuwsgierigheid 

Europeanen willen zelf handelen (economisch)

De Arabieren beheersten de handel in specerijen en zijde uit het oosten, de Europeanen willen zelf handelen (want dan meer winst)
Maar de Islamitische heersers in het Midden-Oosten laten de Europese handelaren niet door hun land reizen
Dus gaan de Europese handelaren op zoek naar een route overzee. 

De Portugezen gingen op zoek naar de route naar Azië. Eenmaal aangekomen in Azië stichtte men factorijen aan de kust. Dat zijn handelsposten van waaruit werd gehandeld met de binnenlanden 

Spanje wil ook meedoen!

De Portugezen beheersten de zeeroute naar Azië, maar de Spaanse koning en koningin wilden ook graag meedoen. Columbus is ervan overtuigd dat Azië ook via het westen te bereiken was. Het Spaanse koningspaar waagde de gok en betaalde de reis. Columbus "ontdekt" zo Amerika.  

Deze ontdekking zorgde ervoor dat veel Spanjaarden (conquistadores) naar Amerika trokken en dat had veel gevolgen voor de oorspronkelijke bewoners, de Inca's en de Azteken.

aankomst van Columbus in Amerika

Verdrag van Tordesillas 

Zowel Portugal als Spanje ondernamen ontdekkingsreizen richting het 'westen'. Om grote oorlog te voorkomen verdeelden ze de ontdekte gebieden in het Verdrag van Tordesillas.

Verdrag van Tordesillas 1494

noem een voormalige Spaanse kolonie

noem een voormalige Portugese kolonie

Spaanse conquistadores veroveren rijken van Inca's en Azteken

gevolgen:

• inheemse bevolking stierf door de Europese ziektes, de inheemse bevolking had namelijk niet dezelfde immuniteit als de Europeanen. Europese ziektekiemen werden hierdoor dodelijk
  
• inheemse bevolking wordt gekerstend, Spaanse priesters probeerden de inheemse bevolking te bekeren tot het christendom
• inheemse bevolking wordt gedwongen tot arbeid op de Europese plantages/mijnen, tot de Spaanse priesters daar tegen gingen protesteren. 

Gewetensbezwaren 

De priesters kwamen in verzet; zij bekeerden de inheemse bevolking en daarna werden ze tot slaaf gemaakt. Dat kan niet volgens de Bijbel (alle christenen zijn gelijk!)

In 1542 werden de inheemse bevolking en de Spanjaarden voor de wet gelijk. Het gevolg hiervan was dat er geen personeel meer was op de Spaanse plantages. De Spanjaarden wilden dat werk zelf natuurlijk niet doen. 

gevolg: ontstaan Transatlantische Slavenhandel (pas in de volgende tijdvakken!)

Zwarte legende

Het Spaanse handelen tussen 1450 en 1700 wordt als zeer wreed en bloeddorstig voorgesteld. Het betreft de behandeling van de oorspronkelijke bewoners van Amerika en de Spaanse inquisitie. 

Spanje voert ter verdediging aan dat de rest van Europa zich ook schuldig maakte aan vergelijkbaar handelen.

Prenten over het bloeddorstige handelen van de Spanjaarden waren heel populair in de Nederlanden tijdens de Nederlandse Opstand

Bekijk het volgende fragment

Welk beeld van Columbus krijg je na het zien van dit clipje? Geef argumenten!

Na Columbus volgde nog vele ontdekkingsreizigers en Amerika werd nu 'de Nieuwe Wereld' genoemd. Leg uit waarom.

Indigenous Peoples Day

Er zijn in de Verenigde Staten inmiddels een behoorlijk aantal mensen die oproepen om Columbus Day niet langer te vieren en te vervangen door Indigenous Peoples Day.

Dit is een feestdag ter ere van de Native Americans (de oorspronkelijke bewoners van Amerika).

https:

Columbusday,
voor of tegen?

😒🙁😐🙂😃

Columbus vaarde voor welk koninkrijk?

1. Spanje
2. Engeland
3. Engeland
4. Portugal

Met een verdrag tussen Spanje en Portugal in 1494 werd de wereld langs een denkbeeldige lijn van noord naar zuid in tweeën gedeeld. Ten westen van deze lijn mochten de Spanjaarden hun gang gaan, ten oosten ervan de Portugezen.
Hoe heet dit verdrag?

1. Verdrag van Tortillas
2. Verdrag van Tordesillas
3. Verdrag van Nachos
4. Verdrag van Zaragossa

1. Het Portugese handelsrijk kreeg door het Verdrag van Tordesillas de macht over de Stille Oceaan.
2. De Spanjaarden ontdekten Amerika waar de exploitatie van grote rijkdommen zoals goud en zilver het Spaanse rijk veel winst opleverde.

Welke stelling is juist?

1. Beide zijn goed
2. 1 is goed en 2 is fout
3. 1 is fout en 2 is goed
4. Beide zijn fout

Tekst

Columbus ontdekt Amerika

Portugezen ontdekken de zeeroute naar Indië

Columbus brengt indianen mee voor Isabella

Marco Polo reist over land naar Azië

Conquistadores veroveren Zuid-Amerika