het begin van de Europese overzeese expansie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Tijdvak 5 Ontdekkers en hervormers

Het begin van de Europese overzeese expansie 

Wat is fout?

de relatie tussen humanisme en renaissance?

Het humanisme gaat uit van het menselijk verstand, dus ook kennis uit de oudheid is belangrijk

door bestudering van oorspronkelijke bronnen, worden de klassieken herontdekt

humanisme gaat ervan uit dat de mens zelf nadenkt.

doordat het humanisme uitgaat van de mens, wordt de mens egoïstisch

Juiste antwoord

Wat is géén kenmerk van de schilderkunst uit de renaissance?

1. De kerk was één van de opdrachtgevers
2. Uitsluitend schilderen van religieuze voorstellingen
3. Er is aandacht voor de anatonomie
4. De perspectiefwerking is kloppend

Geef een politieke en economische oorzaak voor het ontstaan van de Renaissance in Noord-Italië

Een gegeven:
De schilder Albrecht Dürer (1471-1528) signeerde al zijn kunstwerken met zijn monogram, de letters A en D die in elkaar waren geschoven.
Leg uit dat dit gegeven 'het veranderende mens- en wereldbeeld van de renaissance' illustreert. (2pt)

Lesdoelen

• je kent de economische, politieke en religieuze motieven voor ontdekkingsreizen en kolonisatie
  
• je weet hoe in de 16e eeuw de kolonisatie van Zuid-Amerika door  de Spanjaarden plaatsvond
• je weet waarom het Verdrag van Tordesillas werd gesloten
• je weet wat conquistadores zijn
• je kunt de gevolgen van de ontdekkingsreizen voor de inheemse bevolking en voor de Europeanen beschrijven
• je kunt beschrijven hoe het wereldbeeld van de Europeanen veranderde door de combinatie van ontdekkingsreizen en kolonisatie
• je weet waarom Spaanse priesters zich gingen verzetten tegen het gedrag van de conquistadores 

 

Vanaf 1000 toenemende welvaart in West-Europa

Toen begonnen ook de eerste grote reizen richting Jeruzalem (lees kruistochten). 

Maar in West-Europa had men nog steeds een beperkt wereldbeeld 

Mappa Mundi, wereldkaart ±1300

kaart gemaakt met een religieus doel; hoe ziet Gods schepping eruit? 

Middelpunt wordt gevormd door Jeruzalem

waarin wijkt deze kaart af v/an jouw eigen wereldbeeld

Ptolemaeus

In de 15e eeuw kwam, via Constantinopel, een 'nieuwe kaart' naar Florence. Deze kaart was gemaakt door de Griek Ptolemaeus rond het jaar 100

Het wereldbeeld veranderde enorm...

Wat verandert er aan het wereldbeeld door deze kaart?

Vanaf de late middeleeuwen

Opkomst internationale handel.

Er werd gehandeld binnen Europa, maar handelaren uit Genua en Venetië reisden over land ook naar Azië en Noord-Afrika. De handelswaar werd vervolgens verkocht aan o.a. de grote steden in Vlaanderen.

Handelsroutes naar Azië in de late middeleeuwen

Vanaf de late middeleeuwen

Maar Arabieren wilden graag ook wat verdienen aan de handel in Aziatische producten. 

Handelaren uit Portugal en Spanje wilden zelf handelen met Azië, maar dat blokkeerden de Arabieren. Dus gingen Portugal en Spanje op zoek naar een andere route richting Azië...

Vanaf 15e eeuw

Vanaf de 15 eeuw organiseerden de Europese landen (eerst vooral Spanje en Portugal) ontdekkingsreizen. Maar waarom? 

Motieven om op ontdekkingsreis te gaan:

• economisch:  de Europeanen wilden zelf handelen 
• politiek: het veroveren van een groot rijk
• religieus: het verspreiden van het christendom
• cultuur: nieuwsgierigheid 

Europeanen willen zelf handelen (economisch)

Arabieren beheersten handel in specerijen en zijde uit het oosten, de Europeanen willen zelf handelen (want dan meer winst)
Maar de Islamitische heersers in het Midden-Oosten laten de Europese handelaren niet door hun land reizen
Dus gaan de Europese handelaren op zoek naar een route overzee. 

De Portugezen gingen op zoek naar de route naar Azië. Eenmaal aangekomen in Azië stichtte men factorijen aan de kust. Dat zijn handelsposten van waaruit werd gehandeld met de binnenlanden 

Spanje wil ook meedoen!

Portugezen kenden zeeroute naar Azië, maar Spaanse koning en koningin wilden ook graag meedoen. Columbus is ervan overtuigd dat Azië ook via het westen te bereiken was. Het Spaanse koningspaar waagde de gok en betaalde de reis. Columbus "ontdekt" zo Amerika.  

Door deze ontdekking veel Spanjaarden (conquistadores) naar Amerika, daardoor veel gevolgen voor oorspronkelijke bewoners, de Inca's en de Azteken.

aankomst van Columbus in Amerika

Verdrag van Tordesillas 

Zowel Portugal als Spanje ondernamen ontdekkingsreizen richting het 'westen'. Om grote oorlog te voorkomen verdeelden ze de ontdekte gebieden in het Verdrag van Tordesillas.

Verdrag van Tordesillas 1494

noem een voormalige Spaanse kolonie

noem een voormalige Portugese kolonie

Spaanse conquistadores veroveren rijken van Inca's en Azteken

gevolgen:

• inheemse bevolking stierf door Europese ziektes, want was niet immuun voor Europese ziekten. 
  
• inheemse bevolking wordt gekerstend,
• inheemse bevolking wordt gedwongen tot arbeid op Europese plantages/mijnen, tot de Spaanse priesters daar tegen gingen protesteren. 

Gewetensbezwaren 

De priesters kwamen in verzet; zij bekeerden de inheemse bevolking en daarna werden ze tot slaaf gemaakt. Kan niet volgens Bijbel, alle christenen zijn gelijk!

1542 -  inheemse bevolking en Spanjaarden gelijk voor wet . 

Gevolg: geen personeel meer op Spaanse plantages. 

Oplossing vanaf eind 16e : ontstaan Transatlantische Slavenhandel (pas groot in volgende tijdvakken!)

Zwarte legende

Het Spaanse handelen tussen 1450 en 1700 wordt als zeer wreed en bloeddorstig voorgesteld. Het betreft de behandeling van de oorspronkelijke bewoners van Amerika en de Spaanse inquisitie. 

Spanje voert ter verdediging aan dat de rest van Europa zich ook schuldig maakte aan vergelijkbaar handelen.

Prenten over het bloeddorstige handelen van de Spanjaarden waren heel populair in de Nederlanden tijdens de Nederlandse Opstand

Lesdoelen

• je kent de economische, politieke en religieuze motieven voor ontdekkingsreizen en kolonisatie
  
• je weet hoe in de 16e eeuw de kolonisatie van Zuid-Amerika door  de Spanjaarden plaatsvond
• je weet waarom het Verdrag van Tordesillas werd gesloten
• je weet wat conquistadores zijn
• je kunt de gevolgen van de ontdekkingsreizen voor de inheemse bevolking en voor de Europeanen beschrijven
• je kunt beschrijven hoe het wereldbeeld van de Europeanen veranderde door de combinatie van ontdekkingsreizen en kolonisatie
• je weet waarom Spaanse priesters zich gingen verzetten tegen het gedrag van de conquistadores 

 

Gebruik de bron

Welke motieven om op ontdekkingsreis te gaan blijken uit de bron?

1. Een economisch motief, want de vriendelijke inheemse bevolking wil graag handel drijven met de ontdekkingsreizigers en voor hun goederen een eerlijke prijs betalen.
2. Een politiek motief, want Amerigo Vespucci moet van zijn opdrachtgevers grond veroveren.
3. Nieuwsgierigheid naar de nieuw ontdekte wereld, waardoor de Portugese koning Amerigo Vespucci opdracht geeft uit te varen.
4. Een economisch motief, want Vespucci bericht nadrukkelijk dat het land vruchtbaar is, waarmee hij suggereert dat er producten kunnen worden gehaald.

Geef aan welk motief van de ontdekkingsreizigers uit de bron blijkt.

werk zelfstandig verder

beantwoord alle leerdoelen

maak §5.2 opdr. 1, 6 en 8

Bekijk het volgende fragment

Welk beeld van Columbus krijg je na het zien van dit clipje? Geef argumenten!

Na Columbus volgde nog vele ontdekkingsreizigers en Amerika werd nu 'de Nieuwe Wereld' genoemd. Leg uit waarom.

Indigenous Peoples Day

Er zijn in de Verenigde Staten inmiddels een behoorlijk aantal mensen die oproepen om Columbus Day niet langer te vieren en te vervangen door Indigenous Peoples Day.

Dit is een feestdag ter ere van de Native Americans (de oorspronkelijke bewoners van Amerika).

https:

Columbusday,
voor of tegen?

😒🙁😐🙂😃

Columbus voer voor welk koninkrijk?

1. Spanje
2. Engeland
3. Engeland
4. Portugal

Met een verdrag tussen Spanje en Portugal in 1494 werd de wereld langs een denkbeeldige lijn van noord naar zuid in tweeën gedeeld. Ten westen van deze lijn mochten de Spanjaarden hun gang gaan, ten oosten ervan de Portugezen.
Hoe heet dit verdrag?

1. Verdrag van Tortillas
2. Verdrag van Tordesillas
3. Verdrag van Nachos
4. Verdrag van Zaragossa

1. Het Portugese handelsrijk kreeg door het Verdrag van Tordesillas de macht over de Stille Oceaan.
2. De Spanjaarden ontdekten Amerika waar de exploitatie van grote rijkdommen zoals goud en zilver het Spaanse rijk veel winst opleverde.

Welke stelling is juist?

1. Beide zijn goed
2. 1 is goed en 2 is fout
3. 1 is fout en 2 is goed
4. Beide zijn fout

Tekst

Columbus ontdekt Amerika

Portugezen ontdekken de zeeroute naar Indië

Columbus brengt indianen mee voor Isabella

Marco Polo reist over land naar Azië

Conquistadores veroveren Zuid-Amerika

Zelf verder werken

maak opdr. 1, 6 en 8

vaardigheid standplaatsgebondenheid en betrouwbaarheid