2.5 Gesloopt gesteente

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

2.5 Gesloopt gesteente

H2 Endogene en Exogene processen

Domein Aarde

V5

Welke exogene processen zijn er?

Lesdoel

• Je weet welke typen verwering er zijn en welke processen verantwoordelijk zijn voor verwering. 
  
• Je begrijpt dat in de aride zone vooral mechanische verwering plaatsvindt. 
  
• Je kunt met behulp van het klimaat in een gebied bepalen welke verweringprocessen plaatsvinden.
  

Wat is verwering?

Is dit te zien in onze directe omgeving?

Welke vormen van verwering zijn er?

Verwering

Het uit elkaar vallen of afbrokkelen van gesteente

Fysische verwering

• Insolatie: opwarmen + afkoelen  -> uitzetten + inkrimpen
  

      (*alles op aarde zet uit als het warmer 

      wordt en krimpt in als het kouder wordt)

• Vorstwerking: water in spleten bevriest (zet uit) en ondooit 

      (*behalve water, die zet uit op het moment           van bevriezen. Tussen de O en -4 graden 

       celcius)

• Biologisch-fysische werking: boomwortels

Chemische verwering

• H20: gesteentedeeltjes lossen op in water
• CO2: lost op in water -> water wordt zuur
• O2: roesten van bijv. ijzer

Chemische verwering

Gesteentevormende mineralen zijn Silicaatmineralen bestaand uit moleculen opgebouwd uit Silicium (Si) en zuurstof (O)

Vaak hangen hier andere elementen aan.

-> Hoe meer elementen hoe kwetsbaarder voor inwerking van zuren. 

-> uitzondering: Kwarts (SiO2)

Voorbeeld: Graniet

Fysisch: brokkelt af

Chemisch:

grijs = kwarts (SiO2) -> blijft -> zand

roze en wit = veldspaat (KALSi3O8) -> lost op -> klei

Gevolgen

Chemisch: dikke verwerings- laag

Fysisch:

rolt en valt naar beneden

Invloed van het klimaat

Chemische verwering verloopt sneller als:

• de temperatuur hoog is 
  
• de vochtigheid hoog is 
  
• het gesteente bedekt is 
  

Mechanische verwering verloopt sneller als:

• de temperatuur sterk wisselt 
  
• de temperatuur regelmatig onder de 0°C komt 
  
• het gesteente bloot ligt 
  

Sterkste mechanische verwering?

Sterkste mechanische verwering?      C

Sterkste chemische verwering?

Sterkste chemische verwering?        D

Bij welke klimaten vind je zowel chemische als mechanische verwering??

Bij welke klimaten vind je zowel chemische als mechanische verwering?                             A en D

Karstverschijnselen

Karstverschijnselen

Kalksteen lost makkelijk op in zuur water

CaCO3 + H2O + CO2 <=> Ca2+ + 2HCO3-

kalksteen + water + koolzuurgas = opgeloste ionen

Voorbeeld: Tsingy de Bemaraha

Karstverschijnsleen

Karstverschijnselen

Kalksteen lost ondergronds op in het grondwater

Zakt het grondwaterpeil, wordt de grot gevuld met lucht. Water sijpelt door de kalksteen heen en kalk slaat neer 

(Waterdruppel verdampt, CO2 wordt afgestaan aan de lucht)

Lesdoel - check

• Je weet welke typen verwering er zijn en welke processen verantwoordelijk zijn voor verwering. 
  
• Je begrijpt dat in de aride zone vooral mechanische verwering plaatsvindt. 
  
• Je kunt met behulp van het klimaat in een gebied bepalen welke verweringprocessen plaatsvinden.
  

Opdrachten

Maak 

Hoofdstuk 2

§5

Opdr. 1 t/m 5