H2 Wereldbeeld 2.4

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

1.4 Samenhang: ontwikkeling en werk

Leerdoelen

• Als je deze paragraaf hebt bestudeerd, kun je landen indelen naar centrum, semiperiferie en periferie op basis van een aantal kenmerken
• Als je deze paragraaf hebt bestudeerd, kun je het centrum-periferiemodel toepassen op verschillende schaalniveaus
• Als je deze paragraaf hebt bestudeerd, kun je de ongelijke welvaartsverdeling in de wereld verklaren aan de hand van interne en externe factoren
• Als je deze paragraaf hebt bestudeerd, kun je uitleggen op welke manier het koloniale verleden van landen gevolgen heeft voor de internationale arbeidsverdeling en het centrum-periferiemode

Wereld

Wereldsysteem

Gelet op de welvaart kan je de wereld in 3 groepen delen: 

• Centrum
• Semiperiferie
• Periferie

Centrum-landen

Rijke en vooral westerse landen.

Economie draait vooral om diensten.

Periferie-landen

De armste landen, economie draait vooral op agrarische grondstoffen.

Semiperiferie landen

Snel opkomende landen, economie is vooral de laatste 20 jaar snel gegroeid. 

Economie draait op industrie goederen

Centrum- periferiemodel:

 Interne oorzaken

Natuurlijke oorzaken:

• bergachtig
  
• onvruchtbaar land
  
• droogte
  
• geen natuurlijke hulpbronnen
  
• geen toegang tot de zee
  

Menselijke oorzaken:

• oorlog
  
• slecht bestuur
  
• corruptie

Centrum- periferiemodel:

externe oorzaken

Lage ontwikkeling wordt veroorzaakt door de relatie die een ontwikkelingsland heeft met de rijke landen.

Rijkere landen belemmeren de ontwikkeling door ongelijke uitwisseling van:

• goederen
  
• arbeid
  
• kapitaal
  

Goederen: grondstoffen uit de periferie en kapitaalgoederen (onder andere machines) uit het centrum;

Arbeid: ongeschoolde arbeidsmigranten uit de periferie en hoogopgeleide technici uit het centrum;

Kapitaal: Investeringen en leningen uit het centrum en aflossing van schulden uit de periferie.

Internationale arbeidsverdeling

Hoe armer een land, hoe groter het aandeel in de primaire sector.

De internationale arbeidsverdeling 

is de specialisatie van werkgelegenheid in de verschillende delen van de wereld

Centrumlanden leveren meestal

1. grondstoffen en investeringen
2. eindproducten en hoogopgeleide technici
3. eindproducten en aflossing van schulden
4. ongeschoolde arbeidsmigranten en grondstoffen

Bij welk onderdeel hoort Nederland in het centrum-periferie model?

1. periferie
2. semi periferie
3. centrum

Zoals je weet, kun je het centrum-periferiemodel ook op nationale schaal gebruiken.

Deel Mexico in volgens dit model. Gebruik daarbij de letters A, B en C en geef aan welke letter bij het centrum, semiperiferie en periferie hoort.

De internationale arbeidsverdeling (wie doet wat in de wereld) is ontstaan tijdens de koloniale periode

1. Juist
2. Onjuist

Beschrijf hoe de internationale arbeidsverdeling eraan bijgedragen heeft dat de centrumlanden steeds rijker werden en de perifere landen arm blijven.

Waarom blijven armen landen arm?

Het kenmerkende  van een vicieuze cirkel is dat de verschillende elementen elkaar versterken en houden elkaar in stand. 

Je kunt er zonder hulp van buiten niet uitbreken.

Bedenk een manier om uit de vicieuze cirkel van armoede te komen.

Opdracht 6 (blz. 65)

Zoek op GB 80D drie landen waarvan één land (grotendeels) tot het centrum, één land tot de semiperiferie en één land tot de periferie wordt gerekend. Noteer achter centrum, semiperiferie en periferie de namen van de gekozen landen of gebieden.

Rolverdeling in het wereldsysteem 

‘Noorden’: centrumlanden met hoogwaardige industrie en diensten

Rolverdeling in het wereldsysteem 

‘Zuiden’:

opkomende landen – exportpakket steeds vaker hoogwaardige goederen

middengroep – export van industrieproducten, dienstverlening aangevuld met grondstoffen

achterblijvers – export vooral: grondstoffen en laagwaardige consumptie-goederen