Bijles 3: theorie 3

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Bijles 

3. verband en structuren

Wat is het verschil tussen een signaalwoord en een functiewoord?

Welke tekstverbanden
ken je?

P1 Tekstverbanden

• doel-middel
• oorzaak-gevolg
• reden
• opsommend
• samenvatting
• voorwaarde

• conclusie
• tegenstelling
• chronologie (tijd)
• vergelijking
• toelichtend
• toegeving
• vergelijking

Oefening 3.1

1. Argumenten in de vorm van vergelijkingen: kan gezien woorden als, zoals, zou hier kunnen vertaald als. 

Conclusie: dus

2.Om te: doel: grondwater moet drinkwater worden. Middel: reiniging in een zuiveringsinstallatie. Betekent: gevolg/resultaat: drinkwater is niet altijd volledig vrij van verontreiniging

Oefening 3.1

3. 2 t/m 4 bevatten 3 argumenten bij de eerste zin die de stelling bevat. De laatste zin laat ook nog een oorzaak zien: doordat. Gevolg: een positief effect.

4. Eerste twee zinnen: voorwaarde of geval: als... dan . Doel eerste zin: tekst snel begrijpen. Middel in de eerste zin: de rode draad, de tekstlijn. Argument in de tweede zin: want eerst weten dan herkennen. Derde zin: het argument is: positief gevolg. 

Oefening 3.1

5. Opsomming: bovendien. Reden: immers. Toelichtend: zo. Opsomming: volgende, daarna, daarna. Samenvatting: dus. Laatste opsomming na hier: in de laatste zin

6. Vergelijking: dan. Opsomming: ook. 

Oefening 3.2

1./

2. toch - toegeving/tegenstelling, namelijk - voorbeeld

3. echter - tegenstelling, anders (dan) - vergelijking 

4. zoals bijvoorbeeld - voorbeeld (tautologie)

5. en (2x) - opsomming, ook al - tegenstelling (synoniem: terwijl)

6. dit komt doordat - oorzaak/gevolg

Oefening 3.2

7. en (2x) - opsomming, of - opsomming, veroorzaken - oorzaak/gevolg

8./

9. daarbij - opsomming

10. of - opsomming

11. ook (2x) - opsomming, als (3x) - voorwaarde, en - opsomming, maar - tegenstelling, want - reden

Oefening 3.2

12. en - opsomming

13. want - reden, niet meer dan - vergelijking, dus - conclusie

14. bovendien - opsomming

P2 Functiewoorden

• Functiewoorden geven de functie van een tekstdeel aan.
• Sommige ervan duiden, niet geheel toevallig, ook een tekststructuur aan.  
• Door functiewoorden kun je soms ook het tekstdoel herkennen.

Oefening 3.3

3a. weerleggen is aangeven dat een argument niet klopt. Tegenwerpen is aangeven dat een standpunt niet klopt.

3b. aanvulling is een uitleg en een voorbeeld is concreter.

3c. uitdiepen is extra (lastige) informatie toevoegen, uitleggen is vertellen wat het betekent en uitweiden is meer van hetzelfde vertellen.

3d. voorbehoud is een slag om de arm hebben, geen garantie geven dat het gebeurt, voorwaarde is dat iets moet gebeuren voor het andere kan gebeuren.

P3 Tekststructuren

Inleiding

• anekdote
• aanleiding
• onderwerp noemen
• samenvatten
• vraag stellen

Slot

• advies
• conclusie
• mening
• samenvatting
• toekomstvisie

Middenstuk

• opsomming
  
• kenmerken
  
• probleemstelling
  
• tegenstelling
  
• ontwikkeling
  
• samenvatting
  
• reden 

• verklaring
  
• middel
• voorbeelden
• voorwaarden
• concluderen
• achtergrond belichten
• ...
• ...

Elf veelvoorkomende

In P3 zie je elf manieren opgesomd die vaak gebruikt worden in het middenstuk van een tekst. Ze kunnen je helpen de inhoud en opbouw van de tekst te doorgronden.

Bijvoorbeeld: als je een probleem ziet, dan kan je daarna een of meer oplossingen verwachten.