4T H1 Lezen - indeling van een tekst

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Hoofdstuk 1: Lezen (blz. 12)

- Mobiel in je tas

- iPad en boek op tafel

- Log in op LessonUp

Lesdoelen:

Je kan 

• relaties leggen tussen tekstdelen;
• onderscheid maken tussen hoofd- en bijzaken;
• de bedoeling van delen van teksten herkennen.

Startopdracht

Lees tekst 1

De alinea's staan niet in de juiste volgorde.

Wat is volgens jou de juiste volgorde van de alinea's?

H1 Lezen

blz. 12

1

2

3

4

[1] Lightman bracht recentelijk het boek In Praise of Wasting Time uit, waarin hij pleit voor veel meer nutteloos rondhangen. We moeten broodnodig terug naar een ongedwongen blik op de tijd, vindt de hoogleraar. Mensen zouden vaker gewoon een beetje moeten lanterfanten.

[2] Hij waarschuwt in zijn boek voor wat er zal gebeuren als we zo druk blijven leven als we nu doen. ‘Te weinig niksen levert schade op aan ons vermogen om na te denken en te fantaseren. Die schade is subtieler dan de schade van zoiets als roken, maar misschien uiteindelijk wel net zo erg.’

[3] En nee, lanterfanten betekent niet dat je per se een uur naar een witte muur moet staren, je kunt bijvoorbeeld ook een rondje doelloos wandelen of een legpuzzel maken.

[4] Gek op niets doen en lummelen? Goed nieuws, want volgens de Amerikaanse hoogleraar Alan Lightman zouden we veel meer tijd moeten verspillen en tijd doorbrengen zonder doel.

Een goede (zakelijke) tekst heeft een inleiding, een kern en meestal ook een slot.
In de inleiding wordt meestal het onderwerp geïntroduceerd.

1. waar
2. niet waar

Noem een aantal manieren om in de inleiding het onderwerp van een tekst in te leiden.

Functie inleiding

Functie van de inleiding:

Onderwerp introduceren

daarnaast

- aanleiding

- voorbeeld

- anekdote (leuk, herkenbaar verhaaltje)

-hoofdgedachte

-belangrijke vraag

- mening of standpunt

- opbouw van de tekst

- korte samenvatting

Deze moet je kunnen herkennen/ benoemen

Functie middenstuk/kern

Hierin staan de deelonderwerpen.

Alles wat met het onderwerp te maken heeft wordt hierin besproken. 

De kern=belangrijk!

Wat doet een schrijver in het slot van een tekst?

Functies van een slot:

Behalve dat de tekst netjes wordt afgerond, heeft het slot meerdere functies.:

-samenvatten

-conclusie trekken

-advies geven

-hoofdgedachte noemen of herhalen

-vraag uit de inleiding beantwoorden 

- toekomstverwachting noemen

Ook deze functies moet je kunnen herkennen en benoemen

Wat is nog meer belangrijk?

Dat je snapt waar de tekst nou echt over gaat.

Lees daarom de kernzinnen van elke alinea goed.

Kernzin

Is de belangrijkste zin van een alinea.

Meestal de eerste of tweede , soms de laatste zin van een alinea.

Tekst 2

Nooit meer klamme handjes

[1]

Een bonkend hart, trillende handen en een droge mond – bijna iedereen voelt spanning bij het spreken voor een groep. Tegenwoordig zijn spreekapps beschikbaar die je leren omgaan met spanning tijdens een presentatie. Wat werkt wél en wat werkt niet?

Op welke manier wordt deze tekst ingeleid?

a. door de aandacht te trekken met een pakkend detail.

b. door de aanleiding voor het schrijven van de tekst te noemen.

c. door een belangrijke conclusie voorop te stellen.

d. door een voorbeeld te geven.

Er zijn in Nederland verschillende nieuwsmedia voor jongeren. Iedereen kent het NOS Jeugdjournaal, dat al ruim 35 jaar goed en slecht nieuws in de huiskamer brengt voor kinderen tussen grofweg 9 en 13 jaar oud. Daarnaast is er sinds 2003 het nieuwsweekblad Kidsweek, voor 7- tot 12-jarigen. In 2009 kwam daar 7Days bij (12-18 jaar).

Welke zin is hier de kernzin?

En wat is de functie van de andere zinnen?

Welk tekstverband herken je?

Tirza is geslaagd. Haar vader Jörgen is bezig met het maken van hapjes voor haar eindexamenfeest. Daarna zal Tirza met haar nieuwe vriendje Choukri vertrekken op wereldreis naar Afrika. Terwijl Jörgen met de voorbereidingen voor het feest bezig is, denkt hij aan zijn vrouw. Zij heeft hem een tijd eerder verlaten.

De jongens in mijn klas leggen de lat niet al te hoog. Neem bijvoorbeeld Lex. Hij gaat altijd voor een 5,5.

_____________

1. Toelichting (voorbeeld)
2. Voorwaarde
3. Vergelijking
4. Oorzaak - gevolg

Omdat het klimaat snel verandert, gaat het waterschap de dijken in een hoog tempo ophogen.

________

1. Reden
2. Vergelijking
3. Conclusie
4. Doel - middel

Als jij alles voor mij inpakt, koop ik iets lekkers voor onderweg.

___

1. Reden
2. Voorwaarde
3. Conclusie
4. Doel - middel

Naar school neem ik meerdere dingen mee, zoals: schoolpas, pennen en schriften.

Zoals is het signaalwoord voor .......

1. Opsomming
2. Voorbeeld
3. Oorzaak-gevolg
4. Voorwaarde

Welke signaalwoorden en tekstverbanden herken je in de volgende tekst. 

Bijna tweeduizend gevangenen ontsnapt uit gevangenis Sierra Leone

Zo'n 1.890 gevangenen zijn zondag ontsnapt uit de gevangenis in het centrum van Freetown, de hoofdstad van Sierra Leone. Gewapende mannen deden zondag meerdere aanvallen in de stad, ook op de centrale gevangenis.

De politie heeft gevangenen maandag in een verklaring opgeroepen terug te keren naar de gevangenis. Tot nu toe zijn 23 gevangen teruggekeerd, meldt persbureau Reuters, dat een rapport van gevangenisfunctionarissen heeft ontvangen.

Ook looft de politie beloningen uit aan burgers die meer details geven over de verblijfplaatsen van ontsnapte gevangenen of van de aanvallers.

De centrale gevangenis in Freetown is al meer dan honderd jaar oud. Die was ooit gebouwd voor driehonderd gedetineerden, maar er zouden al jaren rond de tweeduizend gevangenen worden vastgehouden. Er wordt ook al jaren gesproken over het sluiten van de gevangenis en over de bouw van een nieuwe inrichting buiten de stad.

Bron: https://www.nu.nl/buitenland/6291584/bijna-tweeduizend-gevangenen-ontsnapt-uit-gevangenis-sierra-leone.html

Bijna tweeduizend gevangenen ontsnapt uit gevangenis Sierra Leone

Zo'n 1.890 gevangenen zijn zondag ontsnapt uit de gevangenis in het centrum van Freetown, de hoofdstad van Sierra Leone. Gewapende mannen deden zondag meerdere aanvallen in de stad, ook op de centrale gevangenis.

De politie heeft gevangenen maandag in een verklaring opgeroepen terug te keren naar de gevangenis. Tot nu toe zijn 23 gevangen teruggekeerd, meldt persbureau Reuters, dat een rapport van gevangenisfunctionarissen heeft ontvangen.

Ook looft de politie beloningen uit aan burgers die meer details geven over de verblijfplaatsen van ontsnapte gevangenen of van de aanvallers.

De centrale gevangenis in Freetown is al meer dan honderd jaar oud. Die was ooit gebouwd voor driehonderd gedetineerden, maar er zouden al jaren rond de tweeduizend gevangenen worden vastgehouden. Er wordt ook al jaren gesproken over het sluiten van de gevangenis en over de bouw van een nieuwe inrichting buiten de stad.

Bron: https://www.nu.nl/buitenland/6291584/bijna-tweeduizend-gevangenen-ontsnapt-uit-gevangenis-sierra-leone.html

Aan de slag

Maak opdracht 1 en 2 

(blz. 13 t/m 16)

Volgende keer bespreken we één van de teksten.