NU Ned 1F 2F Deel A Woordenschat H1 1.3 Figuurlijk taalgebruik

Woordenschat

Hoofdstuk 1

Onbekende woorden begrijpen 

Paragraaf

1.3 Figuurlijk taalgebruik

Onderwerp

Het onderscheid tussen figuurlijk en letterlijk taalgebruik

Figuurlijk taalgebruik kennen 

Leerdoelen

- Je herkent figuurlijk taalgebruik

- Je herkent letterlijk taalgebruik

- Je begrijpt figuurlijk taalgebruik

Woorden kunnen 2 betekenissen hebben

- Ze kunnen letterlijk worden bedoeld: dat wat gezegd wordt, wordt ook precies zo bedoeld, zoals het er staat.

- Ze kunnen figuurlijk worden bedoeld: dat wat er staat, wordt anders bedoeld.

Voorbeeld letterlijk en figuurlijk taalgebruik

Voorbeeld met ‘de bloemetjes buiten zetten’:

- Letterlijk: iemand zet de bloemen buiten, bijvoorbeeld in de tuin

- Figuurlijk: iemand is aan het feesten, iemand heeft iets te vieren

Extra voorbeeld figuurlijk taalgebruik

- Mia struikelde over haar woorden, toen ze eindelijk mocht vertellen wat er was gebeurd. 

Mia ging in dit geval te snel praten en sprak haar woorden maar half uit.

Tip

Lees een tekst goed en bedenk: bedoelt iemand het letterlijk of figuurlijk. Het is belangrijk dat je figuurlijk taalgebruik herkent. 

Onbegrijpelijk taal?

Gebruik een onlinewoordenboek of een woordenboek, als je niet snapt wat de schrijver bedoelt. 

Zoek dan op het kernwoord. 

kernwoord in woordenboek

kernwoord = grondwoord = trefwoord

Voorbeeld: De betekenis van ‘ergers over aan de bel trekken’, zoek je in het woordenboek bij ‘bel’. 

 Ergens over aan de bel trekken = proberen ergens op tijd voor te waarschuwen

Extra oefenen woordenboek

In het lesboek wordt bij Woordenschat 2.1 ook nog geoefend met het opzoeken in een woordenboek

Wist je dat...

er ook een spreekwoordenboek bestaat. 

Daarin staat allerlei spreekwoorden in die je op kan zoeken. 

Samengevat

Wat is figuurlijk taalgebruik?

1. Taalgebruik, precies zoals het er staat.
2. Er wordt iets anders bedoeld dan er eigenlijk staat.

Wat is een voorbeeld van figuurlijk taalgebruik?

1. gwn kip met rijst
2. een spreekwoord
3. een uitdrukking en een spreekwoord
4. een uitdrukking

Spreekwoorden hebben een...

1. letterlijke betekenis
2. figuurlijke betekenis

figuurlijk taalgebruik

spreekwoorden oefenen

Welk spreekwoord zie je hier?

1. Kat in 't bakkie.
2. Een kat in de zak kopen.
3. Een kat uit de zak kopen.
4. Een kat in de zak verkopen.

Welk spreekwoord zie je hier?

1. De hond in de pan vinden
2. De hond eet alles op
3. De hond aan het aanrecht vinden
4. De hond in de pot vinden

Welk spreekwoord zie je hier?

1. De appel valt ver van de boom
2. De appel valt niet ver van de boom
3. De appel valt op de grond
4. Alleen deze appel valt op de grond

Wat betekent het spreekwoord:
Een oogje op iemand hebben

1. Als je heel erg verliefd bent op iemand, dan zie je alleen de leuke dingen van die persoon.
2. Als je een relatie wilt en je vraagt dit aan die persoon, maar de andere persoon wil dit niet
3. Als je lekker eten voor iemand maakt, wordt hij/zij sneller verliefd op jou.
4. Iemand heel erg leuk vinden, verliefd zijn op iemand.

Wat betekenen deze spreekwoorden met 'uil'?

een dutje doen

een stomkop zijn

Een uiltje knappen.

Hij is een uil.

Sleepvraag

Vraag: Wat betekenen deze spreekwoorden met uil?

Doe: Sleep de spreekwoorden naar de juiste betekenis.

sleep het plaatje naar het juiste spreekwoord

Achter de wolken schijnt zonneschijn

Wie een kuil graaft voor een ander, valt er zelf in

De appel valt niet ver van de boom

Een kat in het nauw maakt rare sprongen

In de 17ᵉ eeuw hadden veel Nederlanders een baan in de scheepvaart. Hierdoor ontstonden een aantal spreekwoorden en gezegden, die tegenwoordig nog steeds gebruikt worden. Koppel elk gezegde aan de juiste betekenis.

buiten de boot vallen

mensen binnenboort houden

roeien met de riemen die je hebt

ergens in verzeild raken

niet mee kunnen doen met iets

je best doen om iets zo goed mogelijk te doen met beperkte middelen

toevallig ergens in terecht komen

ervoor zorgen dat iedereen mee blijft doen

Welk spreekwoord herken je hier?

Welk spreekwoord staat hier ?

Welk spreekwoord wordt hier uitgebeeld?

figuurlijk taalgebruik

uitdrukkingen oefenen

Welk uitdrukking zie je hier?

1. door dik en dun
2. zwart op wit
3. van top tot teen
4. zonder kop of staart

Vul het spreekwoord aan
water en ...

Vul het spreekwoord aan
zonder kop of ...

Vul het spreekwoord aan
met vallen en ...

Vul het spreekwoord aan
vroeg of ...

Vul het spreekwoord aan.
Door dik en ...

Vul het spreekwoord aan
Van top tot ...

Weet jij wat de volgende uitdrukkingen betekenen? Trek lijnen van de uitdrukkingen naar de juiste betekenis.

Meten met twee maten.

Iemand over het hoofd zien.

Een gat in de lucht springen.

Een zuurpruim zijn.

Appels met peren vergelijken.

Iemand vergeten zijn.

Heel erg blij zijn.

Altijd boos zijn.

Oneerlijk keuren.

Iets wat niet met elkaar te vergelijken is.

Weet jij wat de volgende uitdrukkingen betekenen? Trek lijnen van de uitdrukkingen naar de juiste betekenis.

Leven in de brouwerij

naar iemands pijpen dansen

een boterbriefje halen

van de koude kermis thuis komen

een beestje na een feestje hebben

alles doen wat iemand vraagt

teleurgesteld zijn

hoofdpijn (een kater) hebben na te veel drinken

de saaiheid doorbreken

gaan trouwen

Maak de uitdrukking af door van links naar rechts te slepen.

kwel

praal

nimmer

vlam

Pracht en ...

Nooit ofte ...

In vuur en ...

Kommer en ...

gebaande paden

beter uit de verf komen

kameraadschap

gebruikelijke gang van zaken

vriendschap

beter tot uitdrukking, beter totzijn recht komen

Leren voor het centraal examen

- Je herkent figuurlijk taalgebruik

- Je herkent letterlijk taalgebruik

- Je begrijpt figuurlijk taalgebruik