Verdienen en uitgeven H4 Goede tijden slechte tijden

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Verdienen & Uitgeven

Hoofdstuk 4: Goede tijden, slechte tijden

4.1 Hoogconjunctuur en laagconjunctuur

4.2 Conjunctuurindicatoren

4.3 Begrotingsbeleid

4.4 Monetair beleid

4.1 Hoog- 

conjunctuur

en laag-

conjunctuur

Arbeidsmarkt

In een land zijn veel verschillende plekken waar je kunt werken. Er zijn ook veel verschillende mensen, met ieder hun eigen talenten en interesses. De bedrijven en overheid vragen voortdurend om zich heen of er mensen bij hen willen werken. De verschillende mensen bieden aan om bij bedrijven of de overheid te werken. 

Alle plekken waar je kunt werken en alle mensen die werk hebben of willen werken, noemen we de arbeidsmarkt. Op de arbeidsmarkt hebben we een vraagkant (de bedrijven vragen naar werknemers) en een aanbodkant (personen bieden hun werk en hun tijd aan).

Van een ruime naar een krappe arbeidsmarkt.

Ruime arbeidsmarkt

• Aanbod van arbeid is groter dan de vraag. 

Krappe arbeidsmarkt

• Vraag naar arbeid is groter dan het aanbod. 

Economische conjunctuur

Laagconjunctuur

(bij hoogconjunctuur is alles precies andersom)

   bestedingen lopen terug / vraaguitval

(consument is voorzichtig, meer sparen)

-> productie loopt terug

-> minder mensen nodig (worden te duur) 

-> conjuncturele werkloosheid

-> meer aanbod van arbeidskrachten --> lonen dalen iets

-> lagere inflatie (want minder vraag naar producten) of zelfs deflatie (daling van de prijzen)

     soms buitenland ook in een dip -> export daalt, is ook vraaguitval

Recessie & depressie

De groei van de effectieve vraag kan 

ook negatief worden.

Als de groei twee opeenvolgende kwartalen of langer achtereen een negatieve groei vertoont, spreken we van een recessie.

Een langdurige recessie heet een depressie (jaren lang).

4.2 Conjunctuurindicatoren

Stand van de economie:

1. Vertrouwensindicatoren (producenten & consumenten)
2. Economische indicatoren (bbp, consumptie, uitvoer en investeringen)
3. Arbeidsmarktindicatoren (werkgelegenheid, werkloosheid en vacatures)

de conjunctuurklok van het cbs

er zijn veel indicatoren die iets zeggen over de stand van de economie. 

het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) laat deze iedere maand zien in de conjunctuurklok

4.3  Begrotingsbeleid

Anticyclisch conjunctuurbeleid:

• Bestedingen tijdens laagconjunctuur stimuleren (d.m.v.belasting verlaging of extra overheidsuitgaven)
• Bestedingen tijdens hoogconjunctuur afremmen (precies andersom)

Procyclisch conjunctuurbeleid:

• Conjunctuur (hoog/laag) wordt gestimuleerd in plaats van afgeremd        

uitleg: zie volgende slide 

Anti-cyclisch begrotingsbeleid

In een periode van onderbesteding zal de overheid:

- Eigen uitgaven vergroten --> meer vraag --> meer productie nodig --> meer arbeiders nodig --> conjuncturele werkloosheid daalt. 

- Belastingen verlagen --> consumenten houden meer inkomen over --> meer vraag --> meer productie --> meer arbeiders --> daling conjuncturele werkloosheid 

conjunctuur en de overheid

Welke invloed kan de overheid hebben op de economie?

- Anti / Procyclisch 

conjunctuurbeleid

Automatische stabilisatoren

Welke automatische stabilisatoren maken de conjunctuurbeweging minder heftig?

- sociale uitkeringen (mensen kunnen blijven besteden met een uitkering, wanneer ze hun baan kwijt zijn)

- progressief belastingstelsel (bij loonstijging

een hoger % belasting betalen waardoor relatief een 

kleiner deel van het inkomen uitgegeven kan worden)

4.4  Monetair beleid

Europese Centrale Bank (ECB) is de bank van de Eurozone.

Beleid is gericht op prijsstabiliteit in de Eurozone.

Doel: hoogte van de inflatie ongeveer 2%.  Waarom?

           Hoge inflatie is ongewenst (>2%): koopkracht inkomens en waarde spaargeld daalt;

           slechtere concurrentie positie t.o.v. buitenland.

           Deflatie is ongewenst: bestedingen worden uitgesteld omdat producten goedkoper

           worden. 

Hoe inflatie/deflatie voorkomen? ECB beïnvloedt prijspijl door geldhoeveelheid te beïnvloeden.                                                             Hoe dan? Via de hoogte van de rente: Hoge rente: meer sparen en minder lenen/uitgeven --> minder vraag/bestedingen-> lage pr

Lage rente: minder sparen en meer lenen --> meer vraag/bestedingen -> hogere prijzen

De overheid wil geen recessie en juist de economie stimuleren.
Wat moeten ze NIET doen?

1. Investeren in onderwijs
2. De belasting verhogen
3. Meer geld besteden aan infrastructuur
4. Subsidie geven aan vernieuwende bedrijven

Tijdens een recessie neemt de staatsschuld in de meeste gevallen:

1. Toe
2. Af
3. Blijft gelijk

Het verschil tussen recessie en depressie ...

1. Recessie is minder erg
2. Recessie is 2 kwartalen krimp en depressie 3 kwartalen krimp
3. In beide gevallen daalt het reële BBP

Wat wordt er verstaan onder de automatische stabilisatoren

1. Progressieve inkomstenbelasting en overheidsbestedigen
2. Overheidsbestedigen en sociale uitkeringen
3. Overheidsbestedigen en progressieve belastingen
4. Progressieve inkomstenbelasting en sociale uitkeringen

Het verhogen van de uitgaven in een periode van ... is een voorbeeld van procyclisch conjunctuurbeleid.

1. Laagconjunctuur
2. Hoogconjunctuur

Er is hoogconjunctuur. De overheid voert een procyclisch beleid. Welke maatregel zullen ze nemen?

1. Belasting verhogen
2. Rente verhogen
3. Overheidsuitgaven verlagen
4. Rente verlagen

We zitten in hoogconjunctuur. De overheid kiest ervoor om de belasting te verlagen. Wat voor soort beleid is dit?

1. Anticyclisch
2. Procyclisch

Kies de juiste automatische stabilisatoren in een economische neergang.

1. werkloosheids uitkeringen
2. degressief belastingstelsel
3. hypotheekrenteaftrek
4. export

Het verhogen van de belastingen in een periode van laagconjunctuur is een voorbeeld van

1. anticyclisch conjunctuurbeleid
2. procyclisch conjunctuurbeleid

Door de plotselinge neergang van de economie wil de overheid bezuinigen, omdat het land zijn rente en aflossing anders niet meer kan betalen. Dit is een voorbeeld van ...

1. automatische conjunctuurstabilisatie
2. procyclisch beleid
3. anticyclisch beleid
4. averechtse selectie

minder

koopkracht

conjuncturele

werkloosheid

2.

3.

4.

er wordt minder geproduceerd

vraag naar producten daalt

werkgelegenheid daalt

Laagconjunctuur

Hoogconjunctuur

Conjuncturele werkloosheid

Onderbesteding

Krappe arbeidsmarkt

Bestedingsinflatie

conjuncturele werkloosheid

Structurele werkloosheid

banen die naar goedkopere landen verdwijnen

vervangen door computers

afhankelijk van golven economie