In een beschouwende tekst probeert de schrijver je aan het denken te zetten. 'Beschouwen' betekent: met oplettendheid en aandacht gadeslaan en erover denken. Om dat voor elkaar te krijgen zullen schrijvers van beschouwende teksten je in hun tekst wijzen op de verschillende aspecten van hun onderwerp.
Schrijvers van een beschouwing gebruiken in hun teksten ook meningen. Anders dan bij een betoog wil de schrijver je niet overtuigen van zijn gelijk: hij of zij wil dat jij je zelf een afgewogen mening vormt. De beschouwende tekst helpt je daarbij.
Betogende en beschouwende teksten hebben dus beide tot doel je mening te beïnvloeden. In een betoog zal de schrijver je proberen te overtuigen van zijn of haar gelijk; in een beschouwing laat de schrijver het oordeel aan jou over.