H3.2 Het periodiek systeem

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

3.2 Periodiek systeem

Wat zijn ook alweer 

stoffen / moleculen?

Op microniveau kijken we
naar de deeltjes waar stoffen van gemaakt zijn.

De kleinste deeltjes van een stof
noemen we moleculen,
dus alle materie (alle stoffen) zijn gemaakt van moleculen.

Definitie:

Een molecuul is het kleinste deeltje van een stof die nog alle eigenschappen van de stof heeft.

Waaruit zijn moleculen opgebouwd?

Moleculen zijn weer opgebouwd
uit andere bouwstenen, zodat verschillende 
molecuulsoorten verklaard kunnen worden.

Bij de scheikunde noemen we deze bouwstenen de atomen.

Er bestaan nu zo'n 118 atoomsoorten
waarvan er meer dan 30 kunstmatig zijn gemaakt en
alleen in een laboratorium heel kort kunnen bestaan.

Definitie:

Atomen zijn de bouwstenen van moleculen.

0

Mendelejeff

1869: eerste versie periodiek systeem der elementen 

Wat is het periodiek systeem? (1)

Deze verschillende atoomsoorten zijn gerangschikt in een tabel.

Eerst zijn de atomen op volgorde van klein naar groot gezet.

Het kleinste atoom heeft 1 proton in de kern (= waterstof) en de grootste is Oganesson (Og) en deze heeft 118 protonen in de kern.

Wat is het periodiek systeem? (2)

Daarna zijn de atomen op chemische eigenschappen (hoe reageren ze met water en hoe reageren ze met zuurstof) gegroepeerd. De stoffen die op dezelfde wijze reageren zijn onder elkaar gezet.

Deze kolom noemen we een groep. Zo is de tabel in 18 groepen gezet.

Alle atomen, de bouwstenen van moleculen in één systeem

Links naar rechts: groepen (gelijke eigenschappen)

Boven naar beneden: periode

Elementen staan op atoomnummer

atomen  zijn de bouwstenen van moleculen

• een ander woord voor atoom =
                     element
• er bestaan iets meer dan 110
                 verschillende elementen
• elk element heeft eigen afkorting
• elk element begint met een
   hoofdletter, soms gevolgd door
   een kleine letter b.v. He=helium

Het periodiek systeem

• 118 elementen (atoomsoorten)
• Elk element is aangegeven door een symbool
• Horizontale lijn = periode
• Verticale lijn = groep
  

Blz. 14

https:

Wat zijn de metaal atomen en de niet-metaal atomen?

De atoomsoorten die elektronen weg doen staan aan de linkerkant van het periodieksysteem,
dit noemen we de metalen.

De atoomsoorten die elektronen opnemen, of niet reageren, staan aan de rechterkant van het periodieksysteem,
dit noemen we de niet-metalen.

Wat zijn de metaal atomen en de niet-metaal atomen?

Als we alle elementen met elkaar vergelijken is er meteen één ding dat opvalt.

Bij het reageren zijn er atoomsoorten die elektronen weg doen.

En er zijn atoomsoorten die elektronen opnemen of niet reageren.

Wat zijn de edelgassen en de halogenen?

Er zijn twee groepen van de niet-metalen die je bij naam moet kennen.

De edelgassen zijn elementen (stoffen) die bestaan uit losse atomen,
die juist niet (of zeer moeilijk) kunnen reageren. Die staan helemaal rechts in het periodieksysteem. Dit is groep 18

Wat zijn de edelgassen en de halogenen?

De groep die er naast staat (groep 17) zijn de halogenen.

De halogenen zijn niet-metalen die heel erg heftig met metalen reageren.

Bij deze reactie ontstaat altijd een zout

Halogeen betekent "Zoutvormer"

0

Kenmerken metalen

• Glimmend oppervlak
• Geleiden warmte en elektrische stroom
• Kunnen vervormd worden als ze heet zijn.
• Kunnen in gesmolten toestand worden gemengd met andere metalen.

zeer onedele metalen

• alle metalen uit groep 1 =
    alkalimetalen, zijn zeer reactief.
  
    ze reageren zo heftig met b.v.     
    zuurstof en water dat ze onder
    een laagje olie bewaard worden
• de aardalkalimetalen = groep 2
    reageren ook heftig maar iets
    minder heftig 

Edele metalen 

• Edele metalen reageren niet of
    nauwelijks met andere stoffen.
• daarom worden ze vaak gevonden
    als zuivere stof.
• Goud (Au),
    Zilver (Ag), 
    Platina (Pt)

Lichte en zware metalen

lichte metaal: kleine dichtheid

zwaar metaal: hoge dichtheid

Legeringen

Een legering is een afgekoeld mengsel van samengesmolten metalen

atomen  zijn de bouwstenen van moleculen

• atomen kunnen een binding aangaan
• met atomen van hun eigen soort bv. O₂
    dan noem je het een element
• of met atomen van een andere soort, H₂O,  
   dan noem je het een verbinding
• net zoals je met letters woorden kunt
    vormen ,kun je dus met atoomsoorten
    moleculen vormen

Evaluatie Leerdoelen

• Je leert de belangrijkste atoomsoorten met hun symbolen
    uit het periodiek systeem kennen
• Je leert het verschil tussen metalen en niet-metalen
    herkennen en omschrijven
• Je leert wat een legering is.
• Je leert het verschil tussen elementen en verbindingen   
    omschrijven

Hoe heet de tabel waar alle elementen in staan?

1. elementen tabel
2. atoomsysteem
3. periodiek systeem
4. elementen systeem

Wat wordt er met de volgende definitie bedoeld?
Het kleinste deeltje van een stof die nog alle eigenschappen van die stof bevat.

1. molecuul
2. atoom
3. element
4. ion

Waar staan de metalen in het periodiek systeem?

1. links
2. rechts

Waar staan de edelgassen
in het periodiek systeem?

1. groep 1
2. groep 2
3. groep 17
4. groep 18

Hoe heten de stoffen in groep 17
van het periodiek systeem?

1. edelgassen
2. metalen
3. halogenen
4. niet-metalen

Alle symbolen beginnen met een hoofdletter.

1. Juist
2. Onjuist

Alle symbolen bestaan uit minimaal 2 letters.

1. Juist
2. Onjuist

Waaruit kunnen zuivere stoffen bestaan?

1. elementen
2. verbindingen
3. elementen of verbindingen
4. geen van deze groepen

Alle elementen hebben een symbool.

1. Juist
2. Onjuist

B is?

1. Vloeibaar
2. Gasvormig
3. Vast

A is?

1. Vloeibaar
2. Gasvormig
3. Vast

Met het deeltjesmodel kun je de faseovergangen verklaren.

Wat is het belangrijkste verschil tussen de moleculen in een vloeistof en in een gas?

1. In een vloeistof hebben de moleculen een vaste plaats.
2. In een vloeistof zitten de moleculen dichter op elkaar
3. In een vloeistof zijn de moleculen groter.
4. In een vloeistof zijn de moleculen kleiner.

De Vanderwaalsbinding is een soort van atoombinding

1. ja
2. nee

Een mengsel heeft een

1. kookpunt
2. Kooktraject

Een fractie die bij de destillatie van aardolie ontstaat, is:

1. een mengsel met een kookpunt.
2. een mengsel met een kooktraject.
3. een zuivere stof met een kookpunt.
4. een zuivere stof met een kooktraject.

Een zuivere stof heeft een smelttraject

1. Nee
2. Ja
3. Soms
4. Geen idee

Boter heeft een

1. smeltpunt
2. smelttraject

Welk van de volgende uitspraken over een mengsel is/zijn waar?

1. Een mengsel bestaat uit één soort molecuul
2. Een mengsel bestaat uit twee of meer soorten moleculen
3. Een mengsel heeft een kookpunt
4. Een mengsel heeft een kooktraject

Evaluatie Leerdoelen

• Je leert het verschil tussen elementen en verbindingen omschrijven
• Je leert de belangrijkste atoomsoorten met hun symbolen uit het periodiek systeem kennen
• Je leert het verschil tussen metalen en niet-metalen herkennen en omschrijven
• Je leert wat een legering is.

Atomen:

• Atomen...groot??
• Welke atoomsoorten zijn er?
• Overzichtelijk in
    periodiek systeem
• Opbouw periodiek systeem
• Toepassen van periodiek systeem
• Van atomen tot moleculen