Medicijnen

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1,2

                                 Medicijnen

zpo 3sa

programma

*lesdoelen

programma

*lesdoelen

lesdoelen

• Je benoemt de richtlijnen en protocollen rondom medicatieveiligheid.
• Je legt uit welke zorgprofessional onder welke voorwaarden medicatie voor  mag schrijven.
  
• Je legt uit wat het doel is van het voorschrijven van medicatie.
  
• Je benoemt de verschillende indicaties voor het toedienen van medicatie.

lesdoelen

• Je benoemt de richtlijnen en protocollen rondom medicatieveiligheid.
• Je legt uit welke zorgprofessional onder welke voorwaarden medicatie voor  mag schrijven.
  
• Je legt uit wat het doel is van het voorschrijven van medicatie.
  
• Je benoemt de verschillende indicaties voor het toedienen van medicatie.

Wat is het doel van medicatie?
(waarom wordt medicatie gegeven)

Doel van medicijnen

• Curatief/causaal (genezen)
• Preventief/profylaxe (voorkomen)
• Symptoom bestrijden
• Aanvullen van tekorten
• Diagnostiek (diagnose stellen)
• Placebo (bij onderzoek naar medicatie)

Preventief/profylactisch = voorkomen van een ziekte (bijv. vaccinatie of middelen tegen wagenziekte)

curatief /causaal= bestrijden van de oorzaak dus behandeling (antibiotica keelontsteking)

symptomatisch= symptomen aanpakken bijv. ontstekingsremmende pijnstilling 

substitutie = aanvullen van tekorten (bijv. testosteron of insuline)

diagnostisch= om een diagnose te kunnen stellen bijv. radio actieve vloeistof bij een pet scan

bijv. corona

vaccin

bijv.
paracetamol

Voorkomen van ziekte

Verminderen van klachten door suggestie

Bestrijden of verzachten van de gevolgen van een ziekte

Bestrijden van de oorzaak van een ziekte

profylactische werking

causale werking

symptoom-

bestrijding

Placebo

bijv. antibiotica

Vormen van medicijnen

Tabletten, dragees en capsules kunnen zo gemaakt zijn dat de werkzame stof niet in de maag, maar pas in de dunne darm vrijkomt. Hierdoor kan het maagzuur het medicijn niet aantasten.

Deze medicijnen mogen nooit gekauwd, gebroken of gemalen worden.

Zetpillen bestaan uit een gemakkelijk smeltende stof waarin de geneesmiddelen zijn verwerkt. Het geneesmiddel wordt via de slijmvlieswand van de darmen snel in het bloed opgenomen.

Naamgeving medicatie

• Chemische naam = nauwkeurige beschrijving van de atomen die de stof bevat 

     (Para-acetylaminofenol)

• Stofnaam of generieke naam = beschrijving van de stof(fen) die in het medicijn zitten (paracetamol) onder deze naam herkennen wij vaak de werking van het medicijn

• Merknaam = fantasienaam verzonnen 

     door fabrikant

® betekent

dat het een geregistreerd handelsmerk is en dat

niemand anders die naam mag gebruiken

Toedieningswegen

• enteraal = via het maag-/darmstelsel  v.b. tablet, zetpil, via sonde

                      is systemisch, d.w.z. wordt via de bloedsomloop door het                            lichaam (systeem) verspreid

• parenteraal = buiten het maag-/darmstelsel 

                           Is systemisch maar ook lokaal.

                           Lokaal wordt gegeven wanneer het middel goed toe te                               dienen is op de gewenste plek vanaf buiten het lichaam                             denk b.v. aan pleister of inhalaties

Toedieningswegen

• Oraal 
• Rectaal
• Sublinguaal
• Injectie (subcutaan,intraveneus,   intramusculair, intra-articulair,   intra cardiaal, intralumbaal en   epiduraal)
• Pulmonaal
• Transdermaal

-vaginaal

oraal = via de mond 

rectaal = via de anus

sublinguaal = onder de tong (hartproblemen, epilepsie)

transdermaal = via pleister (lokale toediening maar soms systemische werking denk maar aan nicotine pleister)

inhalatie = tracheaal via luchtpijp of nasaal via neus (astma) soms lokaal soms systematisch

vaginaal = via de vagina (anti schimmel)

Medicatie die oraal of rectaal wordt ingenomen noemen we een ....... toediening

1. Enterale
2. Parenterale
3. Pulmonaal
4. Transdermaal

Risico's medicijngebruik

• Bijwerkingen
• Cumulatie (NF, LF)
• Interactie
• Verslaving
• Gewenning/tolerantie

Bijwerkingen:

Niet gewenste en schadelijke effecten van een geneesmiddel

waarvan de gebruikelijke dosering is gegeven

Cumulatie: Wanneer het middel te vaak

wordt gegeven is de vorige

dosis nog niet voldoende

uitgescheiden en stijgt de

plasmaconcentratie

vootdurend. Dan ontstaat

ophoping of cumulatie van

het geneesmiddel tot

toxische of zelfs lethale

dosis

interactie:

Een wisselwerking tussen medicijnen die tot verandering in de werking en bijwerkingen kunnen leiden

gewenning: Je lichaam went aan het medicijn en je hebt een steeds hogere dosis nodig om hetzelfde effect te ervaren.

Een waarschuwing dat dit medicijn  invloed heeft op o.a. je concentratie.

Dit staat vaak op een antibioticakuur

Maagsapresistente tabletten, tabletten met gereguleerde afgifte en tabletten met een vieze smaak hebben iets gemeen, wat?

Een aerosol in een geneesmiddel dat je altijd moet ... voor gebruik.

Geneesmiddelen kunnen blijven hangen in de slokdarm, welke waarschuwingssticker hoort er bij?

Contra-indicatie

• Een reden om het medicijn NIET te gebruiken omdat het medicijn een aandoening of ziekte verergert.

• absoluut = absoluut niet geven

• relatief = oppassen bij het geven

Medicatieproces

1. Voorschrijven medicatie door arts op recept (3 maanden geldig)
2. Klaarmaken en afleveren medicatie door apotheek
3. afspraken maken met de cliënt over verantwoording
4. uitzetten van medicatie
5. aanreiken van medicatie
6. inname van medicatie door cliënt
7. registreren en aftekenen van medicatie
8. Signaleren en rapporteren van (bij)werkingen
9. Evaluatie van de behandeling
10. overdracht van medicatie bij verhuizing van de cliënt

Bewaren van medicatie

Bijsluiter

• Samenstelling
• Indicatie: waar wordt het middel voor gegeven?
• Werking
  
• Dosering 
• Bijwerkingen
  
• Gebruik tijdens zwangerschap
• Wijze van inname
• Waarschuwingen 

• Werkzame stof en hulp/vulstoffen
  

Alles moet benoemd worden op bijsluiter i.v.m.

overgevoeligheid

waarschuwingen

Met welke geneesmiddelen gaat het middel

niet goed samen

• Niet innemen met melk, grapefruitsap…

• Wanneer kun je het beter niet innemen

(contra-indicatie)

hulpzame stoffen of vulstoffen

bijvoorbeeld zetmeel

Dosering

• Normdosering= standaarddosis/   gebruikelijk dosis bij volwassenen

• Doseringsinterval= tijd die zit tussen inname van de verschillende doseringen van het geneesmiddel

    –> Instellen tot een evenwichtssituatie            “steady state”

Bij pijnmedicatie bouw je met de juiste dosering een goede concentratie aan pijnstilling op. De zogeheten 'spiegel'.

Extra aandacht is nodig bij oudere zorgvrager omdat:

• Vaak minder goede nier- en leverfuncties
•  Gebruiken vaak veel medicatie daardoor meer interactie
• Meerdere aandoeningen, bijwerkingen kunnen worden gemaskeerd
• Minder therapietrouw (geheugen problemen, gezichtsproblematiek, functionele problemen)
• Bij bloeddruk verlagende medicatie meer kans op orthostatische hypotensie waardoor grotere valkans

Wat check je bij het geven van medicatie?

Juiste tijd

Juiste persoon

Juiste medicijn

Juiste dosering

Juiste toedieningswijze

Controleren van medicatie

Bijsluiter

Regel van 5

Farmaceutisch Kompas

Tips medicatieveiligheid

• Voel je je bekwaam in voorbehouden en risicovolle handelingen?
• Wees je bewust van de risico’s in het medicatieproces
  
• Noteer afspraken over medicatie toedienen in het zorgplan
• Als zorgmedewerker heb je een signalerende functie
• Zorg voor een duidelijke toedienlijst en actueel medicatieoverzicht

• Let op dat de medicijnen goed bewaard worden
  
• Zorg ervoor dat je ongestoord kunt werken met medicatie
• Dubbele controle van risicovolle medicijnen is voor de veiligheid van de cliënt
• Meld altijd medicatiefouten
  

Wat is een contra-indicatie?

1. een reden om een medicijn te geven
2. een reden om het medicijn NIET te geven
3. verslaving
4. giftige hoeveelheid

Sommige medicijnen hebben een hardere laag (zgn, coating) waarom is dit?

1. Anders gaan ze kapot bij vallen
2. Medicijnen hebben een bittere smaak
3. Vond de fabrikant leuk
4. Zodat ze voorbij de maag worden opgenomen

Wat wordt verstaan onder cumulatie van medicijnen?

1. te veel medicijnen
2. ophoping van medicijnen
3. afhankelijkheid
4. steeds meer nodig voor dezelfde werking

welke medicatiefouten worden er veel gemaakt?
(meerdere antwoorden mogelijk)

1. Te laat gegeven
2. Verkeerde cliënt
3. Te hoge of lage doseringen
4. Verkeerde combinaties

Wat zijn bijwerkingen van medicijnen?

1. ophoping van medicijnen in het lichaam
2. de invloed van de medicijnen op elkaars werking
3. steeds meer nodig voor dezelfde werking
4. een ongewenste reactie bij een normaal gebruik

Een dragee is...

1. een zetpil
2. een tablet met een suikerlaagje
3. een soort injectie
4. een bruistablet

Voorbeeld van een symptoombestrijder is ......

1. Antibiotica
2. Hormonen
3. Pijnstiller
4. Maagmiddel

Wat doe je als eerste als er een medicatiefout is gemaakt?

1. Melden bij leidinggevende
2. MIC invullen
3. Huisarts/arts raadplegen
4. Onderzoeken waarom het fout gegaan is

De reden waarom iemand een medicijn voorgeschreven krijgt noemen we een:

1. contra-indicatie
2. indicatie

opdracht

Je hebt vast weleens medicatie gebruikt. Beantwoord de volgende vragen.

1. Was de medicatie op voorschrift of heb je deze zonder recept gekocht?

2. Heb je de bijsluiter van de medicijnen gelezen? Leg uit waarom wel of niet.

3. Heb je toen last gehad van bijwerkingen van het medicijn?

4. Kun je een voorbeeld geven van vervelende bijwerkingen van medicijnen, bijvoorbeeld van iemand uit je

familie