Zuren en basen

• Scheikunde
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

• Beginnen met zuren en basen
• Oefen met de stof

Wat gaan we doen vandaag?

Na deze les kun je:

• voorbeelden benoemen van zure en basische oplossingen in het dagelijkse gebruik.
  
• een aantal indicatoren benoemen waarmee kan worden nagegaan of een oplossing zuur, basisch of neutraal is.
  
• de mate van zuur of basisch zijn van een oplossing aanduiden met de pH-schaal.
  
• met universeel indicatorpapier de zuurgraad van een oplossing meten.
  
• een aantal zuren benoemen.
  
• benoemen dat een zuur een stof is die een H+ ion af kan staan.   
• van een aantal zure oplossingen de naam en formule geven van de deeltjes die daarin voorkomen.
  
• het verband beschrijven tussen pH en de concentratie H+ en OH- ionen.
  
• eigenschappen en toepassingen van zure oplossingen benoemen.
  

Wat weet je na deze les

zuur/neutraal/base

pH = zuurtegraad 

hoe zuur is een oplossing

Zure oplossingen

Smaken zuur (NIET DOEN)

Basische oplossingen

Voelen zeepachtig

Onvettend.

• Alle oplossingen kunnen gevaarlijk zijn.
  
• De gevaarlijke kenmerken van een stof geven we op de verpakking aan met een pictogram
  
• Bijvoorbeeld a: corrosief/bijtend of b: irriterend/schadelijk

Pictogrammen

Met een indicator onderzoek je hoe zuur of basisch een oplossing is.

Een indicator verandert van kleur als de zuurtegraad verandert.

Deze 3 moet je kennen

Indicatoren

Hoe zuurder een oplossing, hoe meer zuurdeeltjes er in de oplossing zitten

Hoe lager de pH hoe zuurder de oplossing is.

Dus: 

• een oplossing met een lage pH heeft veel zuurdeeltjes
  
• een oplossing met een hoge pH (tot 7) heeft weinig zuurdeeltjes
  

pH en zuurdeeltjes

Universeel indicator papier

Indicatoren

Indicatoren

Deze zuren moet je kennen

Let op: 

• Zuren bestaan uit niet-metalen en zijn dus moleculaire stoffen
  
• Bij zuren wordt waterstof (H) altijd als eerste genoemd.  
  
• Dit deeltje (H+) maakt de oplossing zuur
  

Zuren

Zuur → waterstof-ion (aq) + zuurrestion (aq)

Dus: een zuur is een stof die een H+ kan afstaan.

Deze moet je kennen:

Zuren oplossen in water

Zoutzuur

HCl → H+ (aq) + Cl- (aq)

Geconcentreerd zoutzuur: hoge concentratie zuurdeeltjes (dus lage pH)

Verdund zoutzuur: lage concentratie zuurdeeltjes (hogere pH)

Zwavelzuur: zit in de accu van de auto

Azijnzuur: ontstaat bij verzuren van wijn

Salpeterzuur: wordt gebruikt om kunstmest te maken

De reactievergelijking

Koolzuurhoudend water

Zuren en metalen

Etsen: het aantasten van een metaal door een zuur (alleen onedel)

Reacties met zuren

Alle zuuroplossingen: 

• bevatten H-ionen. 
  
• hebben een pH-waarde kleiner dan 7. 
  
• smaken zuur. 
  
• geleiden elektrische stroom. 
  
• kunnen worden geëlektrolyseerd. Daarbij ontstaat H₂-gas aan de negatieve elektrode.
  
• reageren sterk met onedele metalen
  

Eigenschappen van zuren

Sleep de onderdelen naar de juiste plek.

Elke stap is een factor 10. Dus van pH 7 naar pH 5 is 10x10=100x zo zuur.

zuur

basisch

neutraal

Hiernaast is afgebeeld...

1. rode koolsap
2. blauw lakmoespapier
3. rood lakmoespapier
4. universeel indicatorpapier

Wat is de betekenis van het gevarenpictogram dat hiernaast 

staat afgebeeld?

1. licht ontvlambaar
2. oxiderend
3. corrosief
4. giftig

Zuur of base?

1. Zuur
2. Basisch
3. Neutraal

Geef de naam van de volgende formule: HNO3 (l)

1. zwavelzuur
2. zoutzuur
3. azijnzuur
4. salpeterzuur

Een zuur is een molecuul......

1. dat H+ kan afstaan
2. dat een lage pH heeft
3. dat H+ kan opnemen
4. dat een hoge pH heeft

Noem 3 dingen die je vandaag hebt geleerd

Hoe goed begrijp je deze stof?

😒🙁😐🙂😃

Stel 1 vraag over een onderdeel dat je niet helemaal hebt begrepen.

4.4 Rekenen aan reacties - basis

Huiswerk

Zie studiewijzer