les VAVO LITERATUURGESCHIEDENIS DE VERLICHTING, Laagland 10 vwo def

DE ACHTTIENDE EEUW
DE VERLICHTING
Cursus 10 Laagland, 
1 / 32
next
Slide 1: Slide
NederlandsMiddelbare schoolvwoLeerjaar 5

This lesson contains 32 slides, with interactive quizzes, text slides and 8 videos.

time-iconLesson duration is: 45 min

Items in this lesson

DE ACHTTIENDE EEUW
DE VERLICHTING
Cursus 10 Laagland, 

Slide 1 - Slide

Lesdoel

  • Lesdoel vandaag: kennismaken met de belangrijkste litteraire genres uit de achttiende eeuw en inkijkje krijgen in de hoofden van de achttiende eeuwers:  waarom waren deze genres belangrijk voor hen?

Slide 2 - Slide

Om eventueel thuis te kijken
Schooltv: Durf te denken

Slide 3 - Slide

Slide 4 - Video

De verlichting is een stroming uit de
... eeuw ?

Slide 5 - Open question

Wat weet je al over de verlichting?

Slide 6 - Open question

Pruikentijd
-Parijse mode
-Tonen van rijkdom

-Burgerij was 
economisch heel
sterk

Slide 7 - Slide

Patriotten en prinsgezinden
  • Einde achttiende eeuw: twee politieke stromingen

  • 1.  Patriotten: meer democratie (in 1793 hulp van de Fransen)
  • 2. Prinsgezinden: wilden een stadhouder van het huis van Oranje

Slide 8 - Slide

Slide 9 - Video

DE VERLICHTING
  • geeft de literatuur weer een nieuwe impuls
  • ook wel rationalisme genoemd
  • vrijheid, gelijkheid en broederschap
  • iedereen gelukkig
  • ratio brengt verlichting in de duisternis van 
     maatschappelijke wantoestanden

Slide 10 - Slide

DE VERLICHTING


  • De rationalisten willen de maatschappij veranderen en dus invloed uitoefenen op de openbare mening
  • Daarom schrijven zij vooral voor de burgerij die zij tot een democratischer levenshouding willen inspireren door middel van hun tijdschriften.

Slide 11 - Slide

literaire uitingen in de 18e eeuw
  • essay of betoog
  • zedenblijspel
  • spectatoriaal geschrift
  • kinderliteratuur
  • imaginaire reisververhalen
  • briefroman
  • sentimentalisme

Slide 12 - Slide

literaire uitingen in de 18e eeuw: zedenblijspel


Het zedenblijspel is een toneelstuk
waarin de opvattingen en gewoontes
van een bepaalde tijd op de hak
worden genomen.

Slide 13 - Slide

Pieter Langendijk


  • komt uit Haarlem
  • schrijft blijspelen en kluchten
  • bespot allerlei vormen van bedrog
  • "Het wederzijds huwelijksbedrog".

Slide 14 - Slide

DE VERLICHTING: spectatoriale geschriften
  • In Nederland trekt
     vooral Justus van Effen
     de aandacht met zijn
     tijdschrift
    "De Hollandsche Spectator"

Slide 15 - Slide

literaire uitingen in de 18e eeuw



Het spectatoriaal tijdschrift behandelt allerlei vraagstukken op het gebied van godsdienst, politiek, literatuur etc.

Het is bedoeld voor een breed publiek.

Slide 16 - Slide

Slide 17 - Video

Slide 18 - Video

DE VERLICHTING: kinderliteratuur
  • de opvoeding van het kind is belangrijk
  • geen onderdanigheid maar vrijheid
  • in navolging van Jean-Jacques Rousseau
  • Betje Wolff en Aagje Deken pleitbezorgers
  • En zeker Hiëronymus van Alphen

Slide 19 - Slide

Hiëronymus van Alphen

  • "Proeve van kleine gedigten voor kinderen"
  • Motto: cogito ergo sum (ik denk, dus ik besta)
  • Moderne opvoeding
  • Het kind moet zelf inzien wat het doen en laten kan
  • Geen dwang
  • Vrijere opvattingen over de opvoeding in brede kring
  • Het bekendste versje is "De Pruimenboom".



Slide 20 - Slide

Opdracht:
1. Leg uit waarom dit gedicht past bij het Verlichte wereldbeeld.
2. Welke deugd wordt in het gedichtje geprezen?

Slide 21 - Slide

Slide 22 - Video

DE VERLICHTING: imaginaire reisverhalen
  • Enorm populair
  • Reis naar een denkbeeldig land
  • Mogelijkheid tot kritiek op eigen land en tijd
  • En zich te verschuilen achter: 'neeeee, gaat over iets hééél anders....'

Slide 23 - Slide

Slide 24 - Video

DE VERLICHTING: (brief)romans
  • Niet alleen amusement
  • Maar veel aandacht voor psychologische verdieping personages
  • Zedenroman
  • Briefvorm versterkte illusie van echtheid

Slide 25 - Slide

Slide 26 - Video

Betje Wolff en Aagje Deken

  • Ze schrijven samen de"Historie van mejuffrouwSara Burgerhart"
  • Briefwisselingsroman
  • Accent ligt op de vrijheid
  • Geschreven met humor



Slide 27 - Slide

Tot slot
  • Duidelijk welke literaire genres in achttiende eeuw belangrijk waren? En ook waarom zo belangrijk voor achttiende eeuwer?

Slide 28 - Slide

DE VERLICHTING: sentimentalisme
  • Rond 1770 begint het gevoel weer een belangrijke plaats 
     in te nemen naar de buitenlandse voorbeelden van
  • Goethe en Rousseau
  • ook hier zijn Betje Wolff en Aagje Deken belangrijk
  • deze gevoelsstroming wordt gezien als voorloper
     van de romantiek
  • Als reactie op het verstandelijke: overgevoeligheid
  • Rhijnvis Feith: Julia (1783)

Slide 29 - Slide

Slide 30 - Video

Betje Wolff

Ze is een domineesvrouw.

Ze voelt zich aangesproken door
Rousseau die de vrijheid hoog in
het vaandel heeft staan.

Ze gaat schrijven.

Ze heeft hele andere ideeën dan van

een domineesvrouw wordt verwacht. 



Slide 31 - Slide

Betje Wolff

Ze verdedigt in "De menuet en de domineespruik" een ouderling die op de bruiloft van zijn dochter een menuet

heeft gedanst tot grote ergernis van de strenge christenen.

Ze maakt ze belachelijk door de spot te drijven met de pruiken die predikanten dragen. Dat mag namelijk ook niet.


Hoe stout is een menuet eigenlijk?



Slide 32 - Slide