1.3 continenten als puzzelstukjes

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-6

Leg de gesteentekringloop uit in 1 zin

De kringloop van de opbouw en de afbraak van gesteenten op aarde.

Leisteen = 

Wat heb je opgeschreven bij leisteen in je notities?

Leisteen = 

• Metamorf gesteente
• Was ooit kleisteen 

Wat voor hoofdtype zal kleisteen zijn?

Stap 1: Hoe ontstaat kleisteen?

Stap 2: Hoe kan kleinsteen veranderen in leisteen?

Stap 3 (I): Hoe kan een metamorf gesteente, dat diep in de aarde ontstaat , hoog in de Alpen gevonden worden?

H1 Interne systeem aarde
H2 Externe systeem aarde
H3 Landschap en landdegradatie
H4 Middellandse Zeegebied

Overzicht 

LEZEN 10 min

Lezen

https://www.nu.nl/klimaat/6303415/al-een-jaar-recordtemperaturen-in-oceanen-tekenen-dat-opwarming-versnelt.html?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F

     Lesdoel

Vandaag gaan we leren over theorieën die uitleggen hoe de continenten van de aarde zich over miljoenen jaren hebben verplaatst. 

Aan het einde van de les...

• kan je kort theorieën uitleggen die bewijzen dat aardplaten bewegen

Paragraaf 1.3

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

      Lesdoel

Heb je je ooit afgevraagd waarom de continenten eruitzien alsof ze in elkaar zouden passen, zoals puzzelstukjes? 

Hoe zou het kunnen dat deze stukken ooit aan elkaar vastzaten?

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

Voorkennis

1. Je weet dat de aardkorst bestaat uit platen.

2. Je weet dat de aardplaten bewegen.

3. Je weet wat fossielen en gletsjers zijn.

Welke voorkennis is nodig voor het doel.
Controleer of de leerlingen deze voorkennis beheersten door het stellen van Controle van Begrip vragen

Fossielen

Gletsjers

Theorieën voor continent beweging

1. Theorie van Wegener
2. Paleomagnetisme  

Hoe hoge hoe kouder.

Hoe verder van de evenaar hoe kouder.

Theorie van Wegener

Hoe hoge hoe kouder.

Hoe verder van de evenaar hoe kouder.

Theorie van Wegener

Bewijzen voor het verschuiven van continenten volgens Wegener: 

1. Flora & fauna: vertonen overeenkomsten
2. Gesteenten: sluiten op elkaar aan
3. Klimaat: delen van verschillende continenten
   hadden hetzelfde koude klimaat (ijskap)

Zijn conclusie:
- Afrika en Zuid-Amerika zaten ooit aan elkaar vast.
- Ooit was er 1 supercontinent: Pangea

Hoe hoge hoe kouder.

Hoe verder van de evenaar hoe kouder.

Nederland?

Paleomagnetisme

Dieptemetingen: bergketen in de oceaan

Mid-oceanische rug

Hoe hoge hoe kouder.

Hoe verder van de evenaar hoe kouder.

Mid-oceanische rug

Divergentie

Paleomagnetisme

• Aarde heeft een magnetisch veld i.v.m. ijzeren kern
• Magnetische polen niet altijd op dezelfde plek vanwege de draaiing van de aarde
• In stollingsgesteenten zit ijzerhoudende mineralen
• Als dit gesteente stolt, dan richten de mineralen zich naar het magnetische noorden.
• Dit kan je meten in stenen

Paleomagnetisme

Theorieën voor continent beweging

1. Theorie van Wegener
2. Paleomagnetisme  

Bewijzen dat aardplaten bewegen
De beweging begint bij de mid-oceanische rug 

Hoe hoge hoe kouder.

Hoe verder van de evenaar hoe kouder.

Waarom bewegen aardplaten? 

• ridge-push
  
• slab-pull

Hoe hoge hoe kouder.

Hoe verder van de evenaar hoe kouder.

Wat zijn de drie hoofdtypen gesteente?

Welke steen zie je op de foto?

1. Leisteen
2. Graniet
3. Marmer
4. Zandsteen

Marmer is een...

1. Sedimentgesteente
2. Metamorfgesteente
3. Stollingsgesteente
4. Geen van alle

     Kleine afsluiting

Kan je de begrippen uit deze les uitleggen?

• Wegener
• Paleomagnetisme
• Mid-oceanische rug
• Convectiestromen

Kleine lesafsluiting (5 min) 

Docent controleert begrip door opdrachten of vragen die de begrippen en vaardigheden van het lesdoel toetsen.

Leerlingen werken zelfstandig of in een groepje aan opdrachten, kunnen vragen stellen aan de docent maar werken grotendeels zelfstandig.

Controle van begrip vragen

Oud examenvraag

Zelfstandige verwerking (10 min)

Zelfstandig verwerken (ik → jij) 10 min. Docent laat leerlingen zelfstandig werken aan de eindopdracht of een debatstelling, beschikbaar voor hulp indien nodig.

Werken aan eindopdracht, zelfstandig of in groepen 

12 maximumscore 2

Uit de uitleg moet blijken dat

• als de oceanische korst zwaarder wordt, deze wegzakt in het magma

(de oceaanbodem dieper komt te liggen) (oorzaak) 1

• waardoor het waterbergend vermogen van de oceaan toeneemt

(gevolg) 1

     Lesdoel check

Vandaag gaan we leren over theorieën die uitleggen hoe de continenten van de aarde zich over miljoenen jaren hebben verplaatst. 

Aan het einde van de les...

• kan je kort theorieën uitleggen die bewijzen dat aardplaten bewegen

Paragraaf 1.3

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

Begrippen oefenen

https://quizlet.com/join/3pNVra7Rf?i=1fo1jg&x=1bqt

Retrieval practice (10 min)

Docent geeft de leerlingen de tijd om zelf te oefenen met de lesstof en biedt ondersteuning indien nodig.

Leerlingen oefenen zelf met de lesstof door begrippen te oefenen met Quizlet, flashcards te maken en zichzelf te overhoren of topografie spellen online te doen.

Quizlet, flashcards maken, zichzelf overhoren, topografie spellen online

quizlet.com

H1 Interne systeem aarde
H2 Externe systeem aarde
H3 Landschap en landdegradatie
H4 Middellandse Zeegebied

Overzicht 

Tot de volgende les!

Meenemen:
- JDW Map of AK schrift

- Pen 

Test jezelf! 

kern, mantel, aardkorst

snelheid, richting

hoger

nos.nl

Zelf aan de slag

De theorie van continentverschuiving werd voor het eerst voorgesteld door __________.

Het supercontinent dat volgens Wegener ooit alle continenten omvatte, wordt __________ genoemd.

Fossiele bewijzen voor continentverschuiving omvatten de ontdekking van __________ fossielen op verschillende continenten.

Alfred Wegener

Pangea

dezelfde

Zelf aan de slag

De mid-oceanische ruggen zijn onderzeese __________ waar nieuwe oceanische korst wordt gevormd.

Zeebodemspreiding draagt bij aan de theorie van continentverschuiving door te laten zien hoe de __________ zich verplaatst.

Aardmagnetisme speelt een rol in de theorie van continentverschuiving door de aanwezigheid van __________ banden op de oceaanbodem.

bergketens

continenten

magnetische

Zelf aan de slag

De symmetrische patronen van magnetische omkeringen aan weerszijden van mid-oceanische ruggen tonen aan dat de oceaanbodem zich in __________ richtingen spreidt.

Paleoklimatologische aanwijzingen voor continentverschuiving omvatten de aanwezigheid van __________ sporen in nu tropische gebieden.

Geologische structuren die overeenkomen aan de __________ van verschillende continenten ondersteunen de theorie van Wegener.

beide

gletsjer

kustlijnen

 Vraag 1

(R) 1 punt

De theorie van continentverschuiving werd voorgesteld door Alfred Wegener. Geef een korte definitie van continentverschuiving.

Continentverschuiving is de hypothese dat continenten niet vastliggen, maar langzaam over het aardoppervlak bewegen.

Vraag 2 

(T1) 2 punten

Alfred Wegener gebruikte verschillende bewijzen om zijn theorie van continentverschuiving te ondersteunen. 

Leg uit welke bewijzen Wegener gebruikte om zijn theorie te ondersteunen en geef minstens twee voorbeelden.

Fossiele overeenkomsten: Bijvoorbeeld dezelfde fossielen gevonden in Zuid-Amerika en Afrika.

Geologische structuren: Bergketens die doorlopen van het ene naar het andere continent, zoals de Appalachen en de Caledonische bergen.

Paleoklimatologische aanwijzingen: Sporen van gletsjers in nu tropische gebieden, zoals glaciaal afgezette rotsen in India en Zuid-Amerika.

Vraag 3 

(T2) 2 punten

De ontdekking van mid-oceanische ruggen en zeebodemspreiding was cruciaal voor de theorie van continentverschuiving.

Beschrijf het proces van zeebodemspreiding en leg uit hoe dit proces bijdraagt aan de beweging van continenten.

Zeebodemspreiding vindt plaats bij mid-oceanische ruggen, waar magma opwelt en nieuwe oceanische korst vormt.

Deze nieuwe korst duwt de oudere korst van de rug weg, waardoor de oceaanbodem zich naar buiten verplaatst.

Dit proces drijft de continenten die op de oceaanbodem liggen, waardoor ze langzaam bewegen.

Vraag 4 

(T1) 3 punten

De theorie van continentverschuiving wordt ondersteund door verschillende soorten bewijs. De overeenkomsten van __________, de aanwezigheid van __________ sporen in nu tropische gebieden, en de __________ patronen op de oceaanbodem zijn allemaal belangrijke aanwijzingen.

De overeenkomsten van fossielen

De aanwezigheid van gletsjer sporen in nu tropische gebieden

De magnetische patronen op de oceaanbodem