Paragraaf 3.4: Stambomen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Welkom allemaal!

Let op de volgende punten:

• Tas op de grond
• Laptop dicht

Mooi! Dan gaan we beginnen!

Wat gaan we doen?

• Uitleg paragraaf 3.4: Stambomen
• Start PO Erfelijkheid

• Zelfstandig werken aan PO of  opdrachten paragraaf 3.4

Begrippencheck:
Homo- en heterozygoot?
Allel?
Dominant en recessief?

PKU is een erfelijke stofwisselingsziekte. Dit wordt onderzocht met bloed uit een hielprik bij pasgeboren baby's. Wanneer het kind PKU heeft zal het kind een speciaal dieet moeten volgen.

Twee ouders die beide gezond zijn hebben al een kindje met PKU. Hoe groot is de kans dat hun tweede kind ook PKU heeft?

Krullend haar (A) is dominant over stijl haar (a). Wat is de fenotypeverhouding in de F1-fase, bij de kruising: Aa * aa?

Het ras de Manx is een staartloze kat. De eigenschap staartloos is het gevolg van het dominante gen A.
Voor fokkers van dit ras doet zich het volgende probleem voor: homozygoot staartloze jongen zijn niet levensvatbaar. Ze sterven voor de geboorte.

Wat is het genotype van een levende staartloze kat?

Bij fruitvliegjes komen vliegen voor met normale vleugels en met korte vleugels.
Een vlieg met normale vleugels wordt gekruist met een vlieg met korte vleugels. Alle 80 nakomelingen hebben normale vleugels. Deze worden onderling opnieuw gekruist.

Hoeveel procent van de nakomelingen van F2 is heterozygoot?

Paragraaf 3.4: Stambomen

Lesdoelen

 1. Je kunt uit een gegeven stamboom afleiden welke genotypen de ouders en/of nakomelingen hebben, welk allel dominant is en welk allel recessief.

Voorbeeld

• Ga na welk fenotype elk gezinslid heeft.

Voorbeeld

• Schrijf bij de stamboom wat je nu al weet over het genotype van de andere gezinsleden.

Voorbeeld

• Stel het genotype vast van het kind met het afwijkende fenotype.

Voorbeeld

• Vul het genotype verder aan bij ieder gezinslid voor zover het kan.

Antwoord A

PO Erfelijkheid

Onderzoek naar een erfelijke eigenschap in je eigen familie.

Wat zou je kunnen onderzoeken?

• Tongrollen wel/niet wel of niet met de tong kunnen rollen
  
• Vochtig oorsmeer wel/niet vochtig of droog oorsmeer
  
• Handen vouwen links/rechts rechterduim onder of boven je linkerduim
  
• Kuiltjes in de wangen wel/niet
  
• Blauwe ogen ja/nee blauwe ogen of een andere kleur
  
• Sproeten ja/nee
• Vaste oorlellen ja/nee vaste of losse oorlellen
  
• Teen langer dan grote teen ja/nee teen naast de grote teen langer dan grote teen 

Stappen

Stap 1: Je formuleert een onderzoeksvraag bij de probleemstelling: Hoe erft een bepaald kenmerk over bij mensen? 

Stap 2: Je formuleert een veronderstelling (hypothese) op. Dit doe je door al vast antwoord te geven op de onderzoeksvraag. 

Stap 3: Je maakt een werkplan(onderzoeksplan) waarin je aangeeft wie je wil onderzoeken, wat je wilt onderzoeken en wanneer je iets wil onderzoeken. Maak een stamboom waarmee je de resultaten verwerkt in het verslag.

Stap 4: Voer het onderzoek uit. Maak een stamboom en een kruisingsschema.

Stap 5: Verwerk alles in een biologisch onderzoek verslag en check zelf de beoordelingscriteria met jouw verslag voordat je het inlevert. 

Aan de slag!

Wat:

Paragraaf 3.4: opdrachten 1 t/m 6

Of maak een start met je PO.

Hoe:

Alleen of in tweetallen

Hulp nodig? Zoek het op in je boek of vraag om hulp

Klaar? Maak een samenvatting en een begrippenlijst van 3.4

Nabespreking:

• Zijn er nog vragen?

• Huiswerk volgende les: 3.4 maken en lezen
• Inleveren PO: uiterlijk donderdag 13 maart

Tot slot:

Schuif je stoel aan

en

Ruim je afval op

Tot de volgende les!