Lezen hoofdstuk 3: tekstverbanden en signaalwoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Tekstverbanden en signaalwoorden

Planning 

1. Tien minuten lezen;
2. Uitleg boekopdracht 3;
3. Uitleg tekstverbanden en signaalwoorden;
4. Aan de slag

Wat houdt een chronologisch tekstverband in?

Een chronologisch verband beschrijft de gebeurtenissen in de juiste tijdsvolgorde.

Als ik opgestaan ben, poets ik eerst mijn tanden, daarna was ik mij en vervolgens kleed ik mij aan.

Wanneer spreken we van een opsommend verband?

In een opsommend verband worden dingen achter elkaar opgenoemd. De volgorde is willekeurig.

Ten eerste vind ik het leuk om pannenkoeken te bakken en ten tweede vind ik ze ook erg lekker.

Wat wordt genoemd in een tegenstellend verband?

In een tegenstellend verband worden tegenovergestelde zaken genoemd.

Hoewel hij van plan zijn huiswerk goed te maken, was dit toch weer mislukt......

Wanneer spreekt men van een toelichtend verband?

In een toelichtend verband wordt extra informatie gegeven bij een onderwerp, vaak in de vorm van een voorbeeld.

Mijn vriendin houdt erg van eten koken, zoals Indisch, Surinaams en Hollands.

chronologisch verband

opsommend verband

tegenstellend verband

toelichtend verband

vroeger

ten eerste

maar

bijvoorbeeld

nu

bovendien

hoewel

zoals

jaartallen

verder

aan de andere kant

denk aan

Wat houdt een concluderend verband in?

Bij een concluderend verband trekt de auteur een conclusie uit informatie eerder in de tekst.

Kaatje Kip wilde alleen maar slapen en Pietje Puk wilde sporten; kortom ze hebben de dag afzonderlijk van elkaar doorgebracht.

Wat is een redengevend verband?

Een redengevend verband geeft aan waarom iemand iets doet of vindt.

Om de lessen goed te kunnen volgen, moet je uitgerust zijn en daarom ga ik op tijd naar bed.

Wanneer spreek je van een oorzakelijk verband?

Een oorzakelijk verband laat zien waardoor iets gebeurt (waarop je zelf geen invloed hebt).

Omdat veel leerlingen ziek zijn, wordt alsnog online onderwijs gegeven.

Wat houdt een vergelijkend verband in?

Met een vergelijkend verband maakt de auteur iets duidelijk door een verschil of een overeenkomst te noemen.

Vergeleken met vorig jaar,  ligt het aantal absenties nu veel hoger.

concluderend verband

redengevend verband

oorzakelijk verband

vergelijkend verband

dus

daarom

dat komt door

in vergelijking met

kortom

omdat

evenals

het blijkt dat

want

dankzij

meer/groter/beter dan

Vier nieuwe verbanden! 

1. Doel-middelverband

2. Samenvattend verband

3. Voorwaardelijk verband

4. Toegevend verband

Doel-middelverband

Bij signaalwoorden van doel of middel wordt er een doel genoemd en daarbij een middel waarmee dat doel bereikt kan worden. Doel en middel kunnen binnen één zin worden genoemd, maar kunnen ook binnen meerdere zinnen worden genoemd.

Voorbeeld: Om nog op tijd op school te komen (doel), ga ik toch maar fietsen in plaats van lopen (middel).

Samenvattend verband

Bij signaalwoorden van samenvatting en herhaling wordt het belangrijkste uit de tekst nog eens kort samengevat of herhaald. Dit gebeurt meestal aan het einde van de tekst, maar het kan ook aan het begin van de tekst. 

Voorbeeld: Gisteren ben ik met Gijs en Loes naar de film geweest. Het was een hele spannende film. De film ging over een man op een onbewoond eiland en op dat eiland woonden allemaal enge dieren. Deze dieren waren heel groot en slijmerig en soms was het zelfs zo eng dat ik niet durfde te kijken. De man was heel dapper, want hij moest steeds met de dieren vechten om niet gewond te raken. Vooral 's nachts was het eng! Eén keer schrok ik zo erg, dat ik mijn popcorn over mij heen gooide. Kortom, het was een hele spannende film. 

Voorwaardelijk verband

Bij signaalwoorden van voorwaarde staat er in de tekst dat er eerst iets moet gebeuren, voordat er iets anders gaat gebeuren.

Voorbeeld: Jespers moeder vindt het goed dat hij nog even buiten gaat spelen, mits hij op tijd terug is voor het eten (voorwaarde). 

Toegevend verband

Bij een toegevend verband wordt een andere kant van de zaak aangegeven. De toegeving kan ook achteraan staan.

Voorbeeld: Hoewel natuurkunde het minst favoriete vak van mijn zusje is, heeft ze het toch gekozen voor de bovenbouw.

Al met al

1. concluderend verband
2. opsommend verband
3. chronologisch verband
4. vergelijkend verband

Omdat

1. redengevend verband
2. toelichtend verband
3. tegenstellend verband
4. oorzakelijk verband

Ten slotte

1. tegenstellend verband
2. opsommend verband
3. concluderend verband
4. vergelijkend verband

Welk(e) tekstverband(en) herken je al aan de hand van signaalwoorden?

Welk(e) tekstverband(en) moet je nog oefenen?