Uitleg les 3: Cultuur van het Moderne- film & theater

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Uitleg les 3: Cultuur van het Moderne- film & theater

1. Cultuur van het moderne 

Film

Leerdoelen

o Ik weet wat de invloed van de TECHNOLOGISCHE ONTWIKKELINGEN op de kunsten is (bv elektrisch licht, auto, treinen, radio) : montage-technieken

o Ik weet dat kunstenaars streven naar puurheid en directheid in de EXPRESSIE: expressionistische film

o Ik weet wat film als amusement is: Disney animatie, musicalfilm

o Ik weet wat ontwikkelingen en experimenten binnen film zijn: Eisenstein, Duits expressionisme, Hollywood, aninmaties

Modernisme

• Periode eerste helft 20e eeuw
  
• Grote veranderingen in de westerse samenleving en kunst
  
• Ontstaan verschillende kunststromingen
  
• Grootste idealen: Idee dat met kunst de wereld verandert/verbetert kan worden (utopie)
  
• Afstand van academische regels, breken met het verleden
  
• Origineel zijn, unieke werken, onafhankelijk (autonoom)
  
• Avant-garde; grote vernieuwingen in de kunst
  
• Onderzoek naar de essentie van kunst. Ontstaan van abstractie, expressie en vervreemding.
  

Context

•  Ik weet dat kunstenaars BREKEN MET HET VERLEDEN: overgang van 19e naar 20e eeuw.
  
• Ik begrijp wat de Russische revolutie en WO1 en WO2 voor invloed hebben gehad op de kunsten.
  
• Ik weet wat de invloed van de TECHNOLOGISCHE ONTWIKKELINGEN op de kunsten is (bv elektrisch licht, auto, treinen, radio)
  
• Ik begrijp welke maatschappelijke verhoudingen ter discussie staan (zoals socialisme, nationalisme versus internationalisme, eerste feministische golf en emancipatie van de vrouw)
  
• Nieuwe denkers (zoals Darwin, Freud)
  

Starter les

Wat zien leerlingen?

Focus leggen op technologische ontwikkelingen

Eerst stomme film, daarna pas geluid tegelijk met film.

Fotografische middelen

Vormgeving - Film

Camerastandpunt

• Neutraal perspectief (ooghoogte) 
• Kikkerperspectief (van onderaf)
• Vogelperspectief (van bovenaf)
• Camerahoek: de specifieke hoek t.o.v. dat wat gefilmd wordt, bv. schuin.  

neutraal

kikker

vogel

Fotografische middelen

Vormgeving

Hoé wordt de voorstelling in beeld gebracht? 

Camera-afstand

• Close up: dichtbij (alleen het gezicht)
  
• medium-shot: vanaf middel in beeld 
• totaalshot: volledig in beeld 
  
• long shot: opname van zeer grote afstand
  

Camera-afstand

Close up: dichtbij (alleen het gezicht)

medium-shot: vanaf middel in beeld

totaalshot: volledig in beeld

long shot: opname van zeer grote afstand

Camera standpunt

Neutraal perspectief (ooghoogte)

Kikkerperspectief (van onderaf)

Vogelperspectief (van bovenaf)

Camerahoek: de specifieke hoek t.o.v. dat wat gefilmd wordt, bv. schuin.  

dit beeld freezen op het bord terwijl leerlingen king-kong-opdracht doen

Kernconcepten MODERNISME

• VERNIEUWING EN VOORUITGANGSDENKEN​
  
• ONDERZOEK NAAR GRONDSLAGEN​
  
• EXPRESSIE EN VERVREEMDING​
  

​

Modernistische film

Accenten: 

Ontwikkelingen en experimenten binnen film (Eisenstein, Duits expressionisme, Hollywood, animaties)

Voorbeelden/invalshoeken: 

• Film als amusement, bv. musicalfilm, Disney animatie

19e eeuw

20e eeuw

VERNIEUWING EN VOORUITGANGSDENKEN: Breken met het verleden​

This video is no longer available

Welke video was dit?

VERNIEUWING EN VOORUITGANGSDENKEN

• De opkomst van de filmindustrie wordt sterk bepaald door technische ontwikkelingen. In 1927 doet de geluidsfilm zijn intrede. Daarvoor waren er de STOMME FILMS (films zonder geluid die het verhaal moesten vertellen met beelden). Films zijn al snel heel populair onder de bevolking. Naast verhalende films worden ook ABSTRACTE films (film zonder verhaal) gemaakt door kunstenaars. Het zijn EXPRESSIEVE films gemaakt met snelle MONTAGE en veel shotwisselingen.

VERNIEUWING EN VOORUITGANGSDENKEN

In het begin van de film worden films op toneelachtige manier vastgelegd met een vaststaande camera. Makers als EISENSTEIN ontwikkelen MONTAGE technieken waarbij de volgorde en snelle wisseling van shots het verhaal vertellen.

In de jaren 30 wordt ontdekt dat film een perfect middel is om in te zetten voor PROPAGANDA..

This video is no longer available

Welke video was dit?

ONDERZOEK NAAR GRONDSLAGEN

• Essentie
  
• Abstractie
  
• Onderzoekend
  

• Georges Melies: Voyage dans la lune

Experimenteren met film

Special Effects

Kijk hoe het nog op theater lijkt, qua decor en kostuums en de interactie met de camera. Hoe laten ze nu zie ndat ze naar de maan gaan? 

Je hoort dat ze nog niet kunnen praten, de muziek is eronder gezet. deze hele film duurde ongeveer een kwartier, en dit gingen mensen dan bekijken in de bioscoop. 

ONDERZOEK NAAR GRONDSLAGEN

• Essentie
  
• Abstractie
  
• Onderzoekend
  

Kuleshov effect:

Effect dat kijkers beelden die niets met elkaar te maken hebben toch aan elkaar koppelen.

ONDERZOEK NAAR GRONDSLAGEN

• Essentie
  
• Abstractie
  
• Onderzoekend

Serge Eisenstein: Panserkruiser Potemkin

Attractiemontage:

• Deze montage zet in opeenvolgende shots tegenstellingen tegenover elkaar. 
  
• Met deze manier van kijken wil Eisenstein de kijker uit zijn passieve rol halen en laten reageren.
  
• Manipulatie met montage
  

ONDERZOEK NAAR GRONDSLAGEN

• Essentie
  
• Onderzoekend
  
• Onderzoek doen naar grondslagen met gelijkgestemden
  

Leni Riefenstahl

• Film inzetten als propagandamiddel
  
• Vernieuwende filmtechnieken: luchtopnames en bewegende camera’s.

This video is no longer available

Welke video was dit?

EXPRESSIONISME

Duits expressionisme

Das Cabinet des dr Caligari en Nosferatu

• Bizarre camerastandpunten
  
• Veel donkere scenes
  
• Vreemde schaduwen
  
• Over the top acteren in gebaren en gezichtsuitdrukkingen
  
• Vervormde decors
  

EXPRESSIE 

• Duits expressionisme
  
• Fritz Lang: Metropolis
  

• De eerste science-fiction film
  
• Dystopie in de toekomst waarin de elite de macht heft en de rest van de mensheid slaaf is.
  

VERVREEMDING

• Hans Richter (Dadaisme)
  
• Salvador Dali en Luis Bunuel (surrealism): un Chien Andalou
  

Abstracte films

Associatieve reeks beelden zonder duidbare betekenis

Pas op! 

In het volgende filmpje wordt er

op een gegeven moment in een oog gesneden.

AMUSEMENT

• Musicalfilm
  
• Disney animaties
  
• Met komst geluid en kleurenfilms wordt het medium film steeds populairder. Verdere opkomst filmindustrie>Hollywood groeit. Er worden in de jaren 30 kaskrakers gemaakt als: Gone with the wind
  
• Showfilms (musicalachtige films) zijn ook populair: jazzsinger en The wizard of Oz
  
• Slapstick: Charlie Chaplin, Buster Keaton, Laurell and Hardy
  
• Ontstaan animatiefilms: Disney (jaren 30/40)
  
• Special effects: King Kong
  

Linkjes naar films passend bij amusement

Gone with the wind: https://www.youtube.com/watch?v=8mM8iNarcRc

Jazzsinger: https://www.youtube.com/watch?v=PIaj7FNHnjQ

The wizard of Oz: https://www.youtube.com/watch?v=tCgpLROSNmc

Laurel and Hardy: https://www.youtube.com/watch?v=sTCjXaGpc7g

Disney steamboat Willy: https://www.youtube.com/watch?v=hxf-UHuGobI

King Kong: https://www.youtube.com/watch?v=CuRQH_hLcTw

1. Cultuur van het moderne 

Theater

Leerdoelen

o Ik begrijp het streven naar VERNIEUWING; breuk met het verleden (van 19e naar 20e eeuw)

o Ik kan uitleggen wat wordt bedoeld met het uitdrukken van innerlijke gevoelens van kunstenaar, zoals angst en vervreemding (kernconcept: EXPRESSIE EN VERVREEMDING)

o Ik weet/herken hoe kunstenaars de essentie van elke discipline onderzoeken (kernconcept: ONDERZOEK NAAR GRONDSLAGEN)

o Ik weet wat episch theater en vervreemdingseffecten (Brecht) zijn

o Ik weet  wat method acting is (Stanislavski)

Begrippen: episch theater, vervreemdingseffecten, psychologisch realisme (Stanislavski), Bauhaus

o Ik weet welke begrippen bij kunstanalyse theater horen

19e eeuw

20e eeuw

VERNIEUWING EN VOORUITGANGSDENKEN: Breken met het verleden​

Het academische (klassieke) ballet met zijn vaststaande pasjes en het streven naar sprookjesachtige gewichtloosheid vindt de avant-garde niet meer interessant. 

Naturalistisch theater uit de 19e eeuw

Met deze stijl van theater maken wilden de avant-garde breken!

• Decors en kostuums zo echt mogelijk
  
• Acteurs acteren zo natuurlijk mogelijk
  
• Vierde wand: doen alsof er geen publiek is
  
• Verhaallijnen uit het echte leven
  

Kersentuin van Tsjechov (psychologisch drama)

Ghosts has been filmed, and adapted for film and television, numerous times in various languages. It was adapted at least three times for silent films. In 1915, George Nichols directed a film of the same name for producer D. W. Griffith. Mary Alden and Henry B. Walthall starred.[ 

VERNIEUWING EN VOORUITGANGSDENKEN

• In de jaren na WO1 wordt het naturalisme doorbroken door theatermakers als Meyerhold en Bertold Brecht. Zij willen de illusie doorbreken dat wat zich op het toneel afspeelt echt is. Zij willen het publiek actief betrekken bij de inhoud van het theaterstuk (vaak politiek getint zoals bij Brecht).

ONDERZOEK NAAR GRONDSLAGEN

• Essentie
  
• Abstractie
  
• Onderzoekend

Meyerhold ontwikkelt na de Russische revolutie een nieuwe acteertechniek: de biomechanica. Theater niet alleen ter ontspanning maar als ondersteuning van het arbeidsproces. De vorming van de nieuwe mens.

Acteurs gaan ritmisch te werk met veel uithoudingsvermogen (zoals in de fabriek). Meyerhold bedenkt de lichaamshoudingen die gebruikt kunnen worden om een emotie of rol weer te geven. Decors zijn constructivistische bouwsels, kostuums zijn uniformachtig. Publiek doet mee in de vorm van een optocht.

Het constructivisme eist van de kunstenaar dat hij een ingenieur wordt. De kunst moet een wetenschappelijke basis hebben en voortkomen uit de organisatie van zijn materiaal, zijn vaardigheid om zijn lichaam goed te gebruiken. Om dat te bereiken moet zijn lichaam getraind worden en moet hij het 'mechaniek' van zijn lichaam kennen. Gymnastiek, acrobatiek, dans, ritme, boksen en schermen zijn alle nuttig in dienst van de biomechanica. Dat is het hoofdvak voor iedere constructivistische toneelspeler.

ONDERZOEK NAAR GRONDSLAGEN

• Essentie
  
• Onderzoekend
  
• Onderzoek doen naar grondslag
• en met gelijkgestemden
  

Konstantin Stanislavsky > ontwikkelt een acteerstijl die onderricht wordt

Stanislavsky perfectioneert het naturalistisch acteren door een methode waarmee acteurs zich volledig moeten inleven in hun rol: de Stanislavsky-methode. Ook wel bekend als method-acting. 

In Hollywood is deze techniek nog altijd populair: hier top 10 acteurs/actrices

https://collider.com/actors-method-acting/#daniel-day-lewis 

 

EXPRESSIE

• Stanislavski- methodacting
  
• Acteren is niet imiteren, maar moet gehaald worden uit werkelijke emotie.
  
• Putten uit eigen verborgen gevoelens
  
• Acteurs dompelen zich in echte leven eerst onder in hun rol (een acteur kan beter een patient spelen als hij echt een tijdje tussen patienten heft doorgebracht)
  

VERVREEMDING

• Cabaret en dada, Hugo Ball start begin van het dadaïsme
• Het cabaret werd opgericht ter bespotting van de gangbare 'idealen van de cultuur en van de kunst’ 
  
• Experimenteel van karakter
  
• Bizarre en absurde voordrachten
  

VERVREEMDING

Bertold Brecht: Episch theater

Brecht is ervan overtuigd dat theater meer mogelijkheden heeft dan enkel vermaak. Hij wil geen theater maken dat mensen in slaap sust, hij wil theater maken dat inzicht geeft. Waarbij voor Brecht inzicht in de maatschappelijke en politieke situatie voorop staat. Theater kan en moet de wereld veranderen, vindt Brecht.

VERVREEMDING

Vervreemdingseffecten

Inzicht geven, niet de emotie maar de ratio aanspreken, is een van de belangrijkste uitgangspunten van het episch theater. Om te bereiken dat het publiek zich niet te zeer door het verhaal laat meeslepen zet Brecht – en later andere theatermakers – zogenaamde ‘vervreemdingstechnieken’ in. Met die technieken wordt afstand gecreëerd.

VERVREEMDING

Vervreemdingseffecten= Doorbreken van de illusie van het theater:

• Acteurs richten zich tijdens het spel rechtstreeks tot het publiek
  
• Er is een verteller als ‘voice-over’
  
• Acteurs beginnen plotseling te zingen
  
• Tijdens het spel verkleden de acteurs zich
  
• Tijdens het spel wordt het decor gewisseld
  
• Acteurs lopen de zaal in
  

Brecht wil de toeschouwer dwingen om objectief, zelfstandig en kritisch te oordelen.