*Spelling paragraaf 5, woorden korter schrijven

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Spelling par. 5

- afkorting

- letterwoord

- initiaalwoord

- verkorting

- symbool

Lesdoelen

Je kunt afkortingen, letterwoorden, initiaalwoorden, verkortingen en symbolen herkennen en benoemen.

Afkorting

Een afkorting schrijf je met 1 of meer punten.

Je gebruikt een hoofdletter als die ook in het afgekorte woord voorkomt.

Voorbeelden:

- bijvoorbeeld: bv. of bijv.

- met andere woorden: m.a.w.

- Zijne Majesteit: Z.M.

Letterwoord

Een letterwoord bestaat uit de eerste letters van het woord of een woordgroep. Je spreekt het ook uit als een woord. Je schrijft de letterwoorden zonder punten en als in het oorspronkelijke woord een hoofdletter voorkomt, dan gebruik je die in het letterwoord ook.

voorbeelden:

- vip (je spreekt de letters niet afzonderlijk uit, maar als woord)

- mavo (je spreekt het als woord uit)

Initiaalwoord

Bij een initiaalwoord spreek je de letters wel afzonderlijk uit. Er komen geen punten tussen de letters. Als het woord met een hoofdletter wordt geschreven, dan schrijf je het initiaalwoord ook met een hoofdletter.  

Voorbeelden:

- pc (personal computer)

- NS (Nederlandse Spoorwegen)

Verkorting

Een verkorting is opgebouwd uit één of meer delen van het woord. Je spreekt een verkorting uit als woord en niet als losse letters.

Voorbeelden:

- info (informatie)

- prof (professor)

Symbool

Met een symbool wordt een wetenschappelijk begrip, een eenheid of een valuta genoteerd. Je spreekt het symbool uit als het woord waar het voor staat.

Een symbool schrijf je soms met en soms zonder hoofdletter. Dat ligt aan het woord als je het voluit schrijft. Een symbool schrijf je zonder punt.

Voorbeelden:

- $ (dollarteken)

- km (kilometer)

Even oefenen

Log in en klik op het juiste antwoord.

pin

1. verkorting
2. letterwoord
3. symbool
4. initiaalwoord

H.K.H.

1. initiaalwoord
2. letterwoord
3. afkorting
4. verkorting

aso

1. letterwoord
2. initiaalwoord
3. afkorting
4. verkorting

cl

1. afkorting
2. initiaalwoord
3. symbool
4. verkorting

wc

1. initiaalwoord
2. afkorting
3. verkorting
4. symbool

Opdracht

Blz. 130-133

Maak opdracht 1, 2, 3 

Lees eventueel de theorie nog eens goed door

Koppelteken en weglatingsstreepje

Lesdoelen:

Je weet wanneer en waar je een koppelteken en een weglatingsstreepje in een woord moet plaatsen.

Gebruik koppelteken (1)

• in samenkoppelingen, die anders onoverzichtelijk worden:
  

staakt-het-vuren, doe-het-zelfzaak, peper-en-zoutstel

• in samenstellingen, tussen klinkers die je ook samen kunt uitspreken, de zogenaamde ‘botsende klinkers’: aa, ae, ai, au, ee, ei, eu, ie, ii, oe, oi, oo, ou, ui, uu en i+j, i+ij, e+ui): bio-industrie, café-eigenaar, massa-immigratie (maar: juryuitspraak, rijangst, massaontslag)
  
• 
  
• in samenstellingen van twee gelijkwaardige woorden:
  

chef-kok, hotel-restaurant, rooms-katholiek

Gebruik koppelteken (2)

• bij letters, cijfers, andere tekens, afkortingen en St of Sint:
  

&-teken, AOW-leeftijd, Sint-Bavokerk, vwo-leerling

• bij aardrijkskundige namen, of woorden die daarvan afgeleid zijn:
  

Noord-Italië, Zeeuws-Vlaanderen, ‘s-Gravenhage, Nieuw-Zeelandse

• in woorden met de voorvoegsels adjunct-, aspirant-, bijna-, ex-, interim-, kandidaat-, leerling-, niet-, non-, oud-: bijna-ongeluk, ex-man, interim-manager en voor een hoofdletter bij de voorvoegsels anti-, oer-, on- en pro-: anti-Russisch, on-Nederlands, pro-Amerikaans

Gebruik weglatingsstreepje

• als je een deel van een woord weglaat: voor- en tegenspoed (voorspoed en tegenspoed), kooklessen en -cursussen (kooklessen en kookcursussen), basis- en voortgezet onderwijs (basisonderwijs en voortgezet onderwijs).
  

Let op: gebruik geen weglatingsstreepje als je een heel woord weglaat: kleine en grote bedragen, nationale en wereldkampioenschappen.

Even oefenen

Kies bij de volgende slides het juiste antwoord.

Verenigde Staten

1. Met koppelteken
2. Zonder koppelteken

auto onderdeel

1. Met koppelteken
2. Zonder koppelteken (aan elkaar)

haat liefdeverhouding

1. Met koppelteken
2. Zonder koppelteken (aan elkaar)

wel of geen koppelteken

1. dvd collectie
2. dvd-collectie

Koppelteken: ja of nee?
assistent + bondscoach

1. ja
2. nee

Waar doe je het weglatingsstreepje?

1. Hij geeft autorijlessen en auto-.
2. Hij geeft autorijlessen en -cursussen.

Waar komt het weglatingsstreepje?

dinsdagavond en woensdagavond

1. dinsdag- en woensdagavond
2. dinsdagavond en woensdag-
3. -avond en woensdagavond
4. dinsdagavond en -avond

Waar komt het weglatingsstreepje?

coronatest en coronavaccin

1. coronatest en corona-
2. coronatest en -vaccin
3. -test en coronavaccin
4. corona- en coronavaccin

Opdracht

Blz. 130-133

Maak opdracht 6, 7 en 8

theorie op blz. 267

Werkwoordspelling

Bij spelling komt ook elke keer werkwoordspelling terug. Veel van jullie vinden de werkwoordspelling lastig. Op de volgende slide staat een filmpje met een uitgebreide uitleg over de werkwoordspelling. Bekijk dit filmpje goed!

Opdracht

Blz. 132-133

Maak opdracht 11 en 12

Vind je dit lastig, bekijk het filmpje op de vorige dia goed. 

Extra oefenen

Via de eerste onderstaande link kom je op cambiumned waar je extra kunt oefenen met werkwoordspelling. Via de tweede link kom je een pagina met extra uitleg over de werkwoordspelling.

https://www.cambiumned.nl/oefenen/spelling/werkwoordspelling/

https://www.cambiumned.nl/theorie/spelling/werkwoordspelling/