Tijd B&S: de fabrieken en kinderarbeid jaar 1 les 2 21 22

• Wereldoriëntatie
• Basisschool
• Groep 6-8

De fabrieken en kinderarbeid

Waarom was er kinderarbeid?

Wat deden kinderen dan?

Wie zorgde ervoor dat we naar school gaan? 

Tijd: Burgers en stoommachines les 2

Lesdoel

Je leert: 

1. Waarom was er kinderarbeid?
2. Wat deden kinderen dan?
3. Wie zorgde ervoor dat we naar school gaan? 

In het filmpje noemen drie soorten kracht... weet jij nog welke?

Hoe heet
dit tijdvak?

1. Jagers en boeren
2. Wereldoorlogen
3. Pruiken en revoluties
4. Burgers en stoommachines

Wanneer speelt
dit tijdvak zich af?

1. 1700 - 1800
2. 1800 - 1900
3. 1900 - 2000
4. 1600 - 1700

In het begin van 1800 bestond dit nog niet...

1. Paard en wagen
2. Auto
3. Boot
4. Fiets

Industriele revolutie

Wat een moeilijk woord! 

Industrie = maken van goederen/dingen

Revolutie = verandering

Tussen 1800 - 1900 veranderde dit helemaal. Door uitvindingen als de stoommachine werd het mogelijk meer en sneller goederen (spullen) te maken. Nu kennen we niet meer anders dan dat machines dingen voor ons doen! 

Wat betekent 'Industriële revolutie'?

Gevolgen

Door de Industriele revolutie kon er snel veel meer gemaakt worden. 

Heel veel spullen werden daardoor minder duur (omdat 1 machine ze maakte in plaats van veel verschillende mensen). 

Ook moesten mensen nu het tempo aannemen van een machine, in plaats van andersom. Hoe goed je ook op een spinnewiel kon spinnen, van een machine kon je niet winnen! 

Noem een gevolg
van de 'Industriële revolutie'

Afstand tot natuur

Ook was het een afscheid van een oude manier van leven. Voor 1800 was het normaal om tussen je vee en je dieren te slapen. Te leven zonder klok. Toen men de baksteen (gebakken steen) uitvond konden mensen grote fabrieken bouwen. 

Om plek te maken werden bomen gekapt. Om wagens goed te laten rijden, moesten er wegen worden gemaakt, weer met steen. 

De schoorstenen maakten de wereld vuil, de stenen de wereld lelijker.

En...is dat nu eigenlijk anders? 

Trouwens... dit is een schilderij van Enschede uit die tijd... 

Vraagje

Resten van de Industriele Revolutie in Almelo.

Een pijp van een textielfabriek in Almelo staat er nog steeds... schuin tegenover de bibliotheek. 

Tussen 1800 en 1900 was de start van de 'Industriële Revolutie'

1. Klopt
2. Klopt niet

Begin 1800 was er veel handarbeid.

Werken met je handen was doodnormaal.

Alles werd met de hand gedaan. Mensen waren daarom erg zelfstandig! 

Ze wisten veel van de natuur, gingen zelden naar school en werkten hard om geen honger te lijden.

Kijk is naar de binnenkant van je hand. Zit er eelt op? Wat is eelt?

Door paarden en wagens te gebruiken hoefden mensen het allerzwaarste werk niet meer te doen. 

Het tillen, ploegen, sjouwen en trekken konden dieren doen. 

Het werk ging ook nog eens wat sneller! 

Hortsik, paardje! 

Vort, hondje! 

Wat vind je hiervan?
Waarom is dit anders dan bij een paard?

Door meer dieren (paarden) voor een kar te spannen kon de landbouw ineens meer groentes en aardappels verbouwen. 

Het gevolg was dat er meer eten (voedsel) voor de mensen was. 

Mensen vonden die uitvinding van dieren en technieken als ploegen en karren nu wel handig! 

Noem een gevolg.

Hier zie je een boer in begin 1800 werken op het land. 

Het zit er mooi georganiseerd uit. 

De natuur ziet er ineens uit als lijntjespapier. 

Het meeste werk wordt door de lastdieren gedaan. 

Het verzamelen van de gewassen deden de boeren en 

landarbeiders zelf. Wat zou er hier op het land liggen? 

Kan jij met paarden omgaan? Hoeveel tijd duurt het om dit te doen?

Tegenwoordig kan een boer dit met een tractor doen. 

Een landarbeider was trots op zijn werk. 

Hij kende het land, de natuur en de dieren op zijn duimpje.

Hij was een expert, een vakman en had respect voor het paard. 

Want zonder paard zou hij zelf het land weer moeten ploegen...

Jij bent vast ook trots als jij iets goed kunt of ergens veel van weet... Waarin ben jij een vakman/vrouw?

Kinderarbeid

1863-1901

Canonvenster Het Kinderwetje van Van Houten

Kinderen zijn goedkope arbeidskrachten en daarom willen fabriekseigenaren hen graag als personeel. Naarmate het aantal fabrieken toeneemt, groeit ook het verzet tegen kinderarbeid. In 1874 verbiedt het Kinderwetje van Van Houten arbeid van kinderen tot twaalf jaar. Uitzonderingen waren werk op boerenbedrijven en in de huishouding. Daarnaast was de handhaving zeer beperkt door gebrekkige inspectie in de fabrieken.

Vanaf 1901 moeten alle kinderen van zeven tot twaalf jaar naar school.

Wat weet je al van

kinderarbeid?

Bij het interactieve onderdeel Woordweb kunnen de leerlingen aangeven wat ze al van het onderwerp 'kinderarbeid' weten.

Met devices

Dit woordweb werkt het best als leerlingen gebruik kunnen maken van een device, zoals een tablet, laptop of smartphone. Dit kan individueel, waarbij de leerlingen allemaal gebruik maken van een eigen device, of in een groep met een enkel device per groep.

Zonder devices

Mocht het niet mogelijk zijn om het woordweb te doen met devices, dan kan de vraag worden getoond, waarna de leerlingen deze op papier overnemen. Ze schrijven dan rondom de vraag hun voorkennis op.

Sleep het vinkje naar het tijdvak van kinderarbeid in de fabrieken

Met het interactieve onderdeel Sleepvraag geven de leerlingen aan over welk tijdvak dit onderwerp gaat. 

Met devices

De leerlingen kunnen met hun device het vinkje verplaatsen naar het juiste tijdvak, Burgers en Stoommmachines.

Zonder devices

De docent versleept het vinkje op het centrale scherm, op aanwijzing van de leerlingen.

Kinderarbeid

In de negentiende eeuw was het vaak nodig dat kinderen werkten. Want hun ouders verdienden zelf te weinig geld. Veel mensen geloofden ook dat werken goed was voor kinderen. Ze zouden er wat van leren. Toen er steeds meer fabrieken kwamen, gingen daar ook steeds meer kinderen werken. Ze maakten lange dagen en het werk was zwaar of zelfs gevaarlijk.

Informatieslide

Deze kan worden getoond en eventueel worden voorgelezen door de leerkracht en/of de leerlingen.

Video

Welkom in de IJzeren Eeuw

Kinderen die werken in een fabriek

00:04-03:30

Onderdeel van slide 15

Kinderarbeid

• Goedkope arbeidskrachten

• Ze zijn nog jong: je hebt er nog lang wat aan

• Ze zijn goedkoper dan mannen en vrouwen

• Hun kleine handen kunnen beter op plekken tussen machines

Steeds meer kritiek

Rond 1860 kregen steeds meer mensen in Nederland kritiek op kinderarbeid. Artsen en onderwijzers legden uit dat het werk ongezond was. Kinderen hoorden op school thuis. Fabrieksdirecteuren begonnen ook in te zien dat jonge kinderen naar school moesten gaan. Als ze ouder waren en konden lezen en schrijven, hadden ze meer aan ze.

Informatieslide

Deze kan worden getoond en eventueel worden voorgelezen door de leerkracht en/of de leerlingen

Kinderarbeid

• Goedkope arbeidskrachten

• Ze zijn nog jong: je hebt er nog lang wat aan

• Ze zijn goedkoper dan mannen en vrouwen

• Hun kleine handen kunnen beter op plekken tussen machines

Het Kinderwetje

In 1874 bedacht Tweede Kamer-lid Samuel van Houten de wet tegen kinderarbeid. Deze wet is bekend geworden als het Kinderwetje van Van Houten. Kinderarbeid werd verboden voor kinderen tot twaalf jaar oud. Het bleek wel lastig te controleren. En arbeid op het land telde niet mee. Op de boerderijen bleven kinderen dus gewoon werken.

Informatieslide

Deze kan worden getoond en eventueel worden voorgelezen door de leerkracht en/of de leerlingen

Video

Welkom in de IJzeren Eeuw

Afschaffing van kinderarbeid

00:04-02:17

Onderdeel van slide 21

Wanneer kwam het Kinderwetje van Van Houten?

1. 1848
2. 1874
3. 1901
4. 1917

Bij het interactieve onderdeel Quiz, kunnen de leerlingen de meerkeuzevraag beantwoorden. Dit kan zowel met- als zonder devices. Bij de variant zonder devices kan eventueel gebruik worden gemaakt van wisbordjes.

www.canonvannederland.nl

www.hetklokhuis.nl

Kinderarbeid

1863-1901

Werkblad

Wat heb je deze les geleerd?
(in 5 zinnen)

Weet je nog wanneer dit tijdvak was en hoe het heet?
Weet je nog wat 'telen' betekende?
Hoe een stoommachine werkt?
Is er nog iets wat je moeilijk vond, deze les?