§4 en §5

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Leerdoelen

Je kent de stappen zijn na een arrestatie
Je weet hoe de procedure van een rechtszaak gaat
Je begrijpt het belang van de onschuldpresumptie
Je kunt bronnen over criminaliteit interpreteren

https:

In Nederland is levenslang de zwaarst mogelijke straf. We hebben sinds 1870 geen doodstraf meer. Vind jij dat we de doodstraf weer moeten invoeren? Geef toelichting.

In de VS is de doodstraf in sommige staten nog gebruikelijk. Er worden zo'n 10 tot 99 executies per jaar uitgevoerd. In 31 staten is de doodstraf nog toegestaan. In Texas zijn de meeste executies geweest. In Californië zitten op dit moment de meeste mensen in de dodencel.

Iran heeft de doodstraf en executeert voornamelijk drugscriminelen

wit rusland is het enige Europese land dat daadwerkelijk de doodstraf uitvoert

in Rusland mag de doodstraf nog wel uitgevoerd worden maar men doet het niet

In China worden waarschijnlijk de meeste doodstraffen uitgevoerd. Maar door het regime wordt hier geen openheid over gegeven.

In Saudi Arabië worden mensen vaak d.m.v. onthoofding ter dood gebracht

Vrijheidsstraf

Tijdelijk                                                                Levenslang

Het dilemma van gevangenschap

Verlofregeling
Vervroegde vrijlating: 2/3 van de straf uitzitten

Dilemma: individuele belang vs algemene belang

Onschuldpresumptie

Iemand is pas schuldig na veroordeling door een rechter

In goede verslaggeving wordt daarom nooit gesproken over de dader voordat de rechter uitspraak heeft gedaan.

De onschuldpresumptie is voor de rechtsbescherming van burgers erg belangrijk

Raadkamer

De raadkamer van de rechtbank kan een bevel tot gevangenhouding van 90 dagen geven. Een raadkamer wordt gevormd door een drietal rechters.

Rechter-Commissaris

Toestemming voor maximaal 14 dagen

2: Officier van Justitie

De OvJ kan dit verlengen met maximaal 2 keer drie dagen

1: Politie

De politie kan een verdachte maximaal 15 uur vastzetten

Voorarrest

Het voorarrest kan maximaal 110 dagen en 15 uur duren

Wetboek van Strafvordering

Hierin staan alle regels rond de opsporing, vervolging en berechting. Deze regels moeten nauwkeurig worden gevolgd.
Kijk hier maar eens wat er kan gebeuren als dat niet gebeurd.

7 stappen in een rechtszaak

1:  Opening                                                  5: Pleidooi
2: Tenlastelegging                                  6: Laatste woord verdachte
3: Verdachte ondervragen                  7: Vonnis
4: Requisitoir                                            

De rechter opent de zaak. Controleert de persoonsgegevens van de verdachte en wijst hem op zijn rechten

Een opsomming van het delict, tijd, plaats, wettelijke voorschrift, omstandigheden

De rechter mag vragen stellen aan de verdachte. Daarna mag ook de OvJ vragen stellen aan de verdachte.

Hierin somt de OvJ alle relevante bewezen feiten op en wordt afgesloten met een strafeis. Dit is het verzoek aan de rechter om de verdachte een bepaalde straf te geven.

De advocaat komt op voor de belangen van de verdachte. Hij probeert in het pleidooi de rechter te overtuigen van de onschuld van de verdachte

De verdachte heeft het laatste woord. Hier mag hij gebruik van maken om bijvoorbeeld excuses te maken of zijn onschuld nogmaals duidelijk te maken

De uitspraak van de rechter noemen we het vonnis. Dit kan bijvoorbeeld zijn 8 jaar tijdelijke vrijheidsstraf waarvan 5 jaar onvoorwaardelijk.

Er zijn twee soorten strafrechters. Voor de lichtere delicten is er de politierechter. Voor de zwaardere delicten de meervoudige kamer

Hoge Raad

Nog steeds niet eens? Dan rest alleen nog in cassatie gaan bij de Hoge Raad. De rechter kijkt hier alleen of de lagere rechters de rechtsregels goed hebben toegepast en of de motivatie van het vonnis voldoende is geweest

Gerechtshof

Als een van de twee partijen het niet eens is met het vonnis van de rechter kan er in hoger beroep gegaan worden bij 1 van de 4 gerechtshoven

Rechtbank

In eerste aanleg komt de zaak bij 1 van de 11 rechtbanken in Nederland

In deze les

Kun je de kenmerken en problemen in een rechtsstaat nuanceren
Kun je een toelichting geven op de problematiek van corruptie
Weet je wat er bedoelt wordt met het dilemma van de rechtsstaat

Oneerlijke rechtspraak

Klassenjustitie

Borgtocht

Verjaring

Burgers kunnen na een aantal jaren niet meer vervolgd worden voor bepaalde misdrijven. Dit draagt bij aan rechtszekerheid maar er kan ook misbruik van gemaakt worden door expres procedures op te rekken.

In de VS kan je op borgtocht vrijkomen in afwachting van de rechtszaak. Rijke mensen kunnen dit betalen, arme mensen niet

Dit is het fenomeen dat mensen met een donkere huidskleur of mensen met een lagere sociaal economische positie een hogere straf opgelegd krijgen door de rechter. Dit is in strijd met het gelijkheidsbeginsel

Dilemma

Grondrechten bieden burgers vrijheden zodat ze hun stem kunnen laten horen. Maar elk land worstelt met de vraag hoeveel vrijheid aan burgers gegeven kan worden zonder dat diezelfde rechtsstaat daaronder te lijden heeft
Volgende voorbeeld: censuur

Censuur

Moet je een spotprent kunnen verbieden als deze beledigend is voor een bevolkingsgroep?

Zelfcensuur

Journalisten schrappen zelf stukken uit hun publicaties uit angst voor problemen

Vrijheid of verbieden?

En een politieke partij die tegen democratie is?

Studiewijzer

Bekijk de studiewijzer om te zien welke opdrachten je moet maken en wanneer de deadline is

Opdracht bronnen gedetineerden

Kijk op deze site van het cbs en beantwoord de volgende vragen:

Welke leeftijdsgroep doet het met name goed?
Geef een verklaring voor de daling van het gedetineerden in Nederlandse gevangenissen
Kunnen we aan de hand van deze cijfers iets zeggen over de mate van criminaliteit in Nederland?

Leerdoelen

Je kent de stappen zijn na een arrestatie
Je weet hoe de procedure van een rechtszaak gaat
Je begrijpt het belang van de onschuldpresumptie
Je kunt bronnen over criminaliteit interpreteren

Opdracht verdieping

Een voorbeeld van vrijspraak door vormfouten. Hierbij zijn regels uit het Wetboek van Strafvordering niet goed opgevolgd.
Wat is jouw mening hierover? Vind je het eerlijk dat deze verdachte vrij is gesproken? En als het om een moord ging?