10.1 Glasnost en Perestrojka

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

10.1 Glasnost en Perestrojka 

KA:46. De verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van een wapenwedloop en de daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog

Programma 

1. Terugblik: Koude Oorlog t/m Jaren 60 (10 min.)
2. Uitleg: Glasnost en Perestrojka (10 min.)
3. Examenvragen oefenen en voorbereiding op volgende les (rest van de les) 

Lesdoelen

• Je kunt verklaren waarom er tussen 1970 en 1985 geen stappen werden gezet in de richting van een hereniging van de BRD en de DDR 
• Je kunt verklaren waarom Gorbatsjov Perestrojka en glasnost noodzakelijk vond en je kunt beschrijven wat de gevolgen daarvan waren voor het Oostblok en voor de Koude Oorlog  
• Je kunt uitleggen wat de hervormingspolitiek van Gorbatsjov te maken heeft met de val van de Berlijnse Muur 
• Je kunt beschrijven welke rol het herenigde Duitsland heeft binnen Europa 

Vragen? 

Keuzemenu 

Keuze 1: Doe mee met de reguliere les. Volg de instructies van de docent

Keuze 2: Ga zelfstandig aan de slag. Doe het volgende: 

• Lees HC 2.3 goed door 
• Neem de lessonup 10.1 Glasnost en Perestrojka goed door en maak de vragen 
• Werk de leerdoelen van HC 2.3 uit (zie blz. 278). 

Maak een keuze! Niets doen is geen optie!

Leg uit waarom de Ostpolitik van Willy Brandt zonder de Detente nooit mogelijk was geweest

Gorbatsjov: Glasnost en Perestrojka (vanaf 1985)

• Eind jaren 70: Einde Detente, spanningen nemen weer toe. 
• Jaren 80: SU heeft zware economische problemen. 
• Nieuwe Leider Gorbatsjov wil dit oplossen: 

1. Perestrojka: Economische en politieke hervormingen. Meer vrijheid voor bedrijven, privébezit en winst maken 
2. Glasnost: Meer openheid en vrijheid voor de burgers: Meer individuele rechten  

Gevolgen Glasnost en Perestrojka

Korte termijn: 

1. Verdwijnen Breznev-doctrine: SU gaf geen hulp meer om demonstraties neer te slaan
2. Breuk Ijzeren Gordijn: Hongarije en T-S laten burger door
3. Massale demonstraties en omverwerpingen regering
4. Val Berlijnse muur 

Lange Termijn: 

1.  Democratisering Oost-Europa 
2. Uiteenvallen Sovjet-Unie 
3.  Eenwording Duitsland + verdere integratie Europa 

Deze spotprent gaat over Gorbatsjov. 

• Waaraan kun je hem in deze prent goed herkennen?
• Voor welk gevolg van zijn beleid wordt hier gewaarschuwd?

Deze spotprent gaat over Gorbatsjov.
- Waaraan kun je hem in deze prent goed herkennen?
- Voor welk gevolg van zijn beleid wordt hier gewaarschuwd?

Wat is het verband 

Opdracht (rest van de les)

1. Maak de vragen op de volgende pagina's zo nauwkeurig mogelijk 
2. Check de leerdoelen en noteer wat je nog niet helemaal begrijpt  

Vraag (4p)

Met deze prent geeft de tekenaar kritiek weer op het beleid van de

DDR-regering in 1953.

 Ondersteun deze interpretatie door uit te leggen, telkens met een

verschillende verwijzing naar de prent:

 welke kritiek de tekenaar in deze prent weergeeft op het beleid van de

DDR-regering in 1953 en

 welke kritiek de tekenaar weergeeft op de politieke verhoudingen

binnen het Oostblok. 

Een interpretatie: Met deze prent geeft de tekenaar kritiek weer op het beleid van de DDR-regering in 1953. Ondersteun deze interpretatie door uit te leggen, telkens met een
verschillende verwijzing naar de prent:
 welke kritiek de tekenaar in deze prent weergeeft op het beleid van de
DDR-regering in 1953 en
 welke kritiek de tekenaar weergeeft op de politieke verhoudingen
binnen het Oostblok.

Antwoord (4p)

Voorbeeld van een juist antwoord is:

• De tekenaar geeft de kritiek weer dat door het beleid van de DDR-regering goederen worden geweigerd die de bevolking nodig

heeft / niet wordt gezorgd voor de bevolking / de bevolking onderdrukt wordt 1

• door af te beelden dat (een van de volgende): 1

 de inwoners van Oost-Duitsland armoedig/hongerig toekijken terwijl de leiders de goederen afslaan.

 de inwoners van Oost-Duitsland de Amerikaanse goederen niet kunnen bereiken.

 de inwoners armoedig/hongerig achter een hek gevangen zitten terwijl de leiders er welvarend uitzien.

• De tekenaar geeft de kritiek weer dat de DDR-leiding niet zelfstandig kan beslissen / dat de Sovjet-Unie de DDR in haar machtsgreep houdt (en dwingt de steun te weigeren) 1

• door af te beelden dat Grotewohl (een van de volgende): 1

 schuin achter Molotov staat.  hetzelfde gebaar maakt als Molotov.  kleiner is dan Molotov.

Opmerking

Alleen als een juist voorbeeld van de kritiek (bij de eerste deelvraag) op het beleid en (bij de tweede deelvraag) op de politieke verhoudingen wordt weergegeven, wordt telkens 1 scorepunt toegekend aan een passende verwijzing naar de prent. 

Vraag 2

Twee gegevens:

1 Op 25 oktober 1989 zei Gennadi Gerasimov, de woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken van de Sovjet-Unie, tegen westerse Journalisten: "Ken je het lied My way (Mijn manier) van Frank Sinatra? Oost-Europa doet het nu op hun manier."

2 De Amerikaanse vicepresident Dan Quayle zei hierop: "Ze praten over de Frank-Sinatra-doctrine, maar ze zouden ook moeten denken aan de Nancy-Sinatra-doctrine (de dochter van Frank) met haar lied: These boots are made for walking (Deze laarzen zijn gemaakt om mee te lopen)."

Licht de gegevens toe door:

 uit te leggen welke koerswijziging in het buitenlands beleid van de Sovjet-Unie met de 'Frank-Sinatra-doctrine' werd aangeduid en

 aan te geven welk gevolg van deze koerswijziging door Dan Quayle werd voorspeld met de 'Nancy-Sinatra-doctrine'. 

Antwoord vraag 3

Lesdoelen check

• Je kunt verklaren waarom er tussen 1970 en 1985 geen stappen werden gezet in de richting van een hereniging van de BRD en de DDR 
• Je kunt verklaren waarom Gorbatsjov Perestrojka en glasnost noodzakelijk vond en je kunt beschrijven wat de gevolgen daarvan waren voor het Oostblok en voor de Koude Oorlog  
• Je kunt uitleggen wat de hervormingspolitiek van Gorbatsjov te maken heeft met de val van de Berlijnse Muur 
• Je kunt beschrijven welke rol het herenigde Duitsland heeft binnen Europa