4.1 Leenheren en leenmannen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 1

4. Monniken en ridders

Tijd van monniken en ridders, 500 - 1000

Tijd van monniken en ridders (500 - 1000)

In het wit zie je een helm, zoals ridders die droegen. Op de achtergrond zie je een deel van een klooster. Ridderschap en de christelijke kerk horen bij de Tijd van monniken en ridders.

Feniks, Geschiedenis Werkplaats, Memo, Saga

Tijd van Grieken en Romeinen

(500 v. Chr. - 500 n. Chr.)

Tijd van Monniken en Ridders

(500-1000)

(Vroege Middeleeuwen)

Tijd van Steden en Staten

(1000-1500)

(Late Middeleeuwen)

1492: Columbus 'ontdekt' Amerika

(Einde van de Middeleeuwen)

⚓️

476: Val van het West-Romeinse Rijk

(Begin van de Middeleeuwen)

🔥

Tijd van Ontdekkers en Hervormers

(1500-1600)

Tijd van Regenten en Vorsten

(1600-1700)

Tijd van Pruiken en Revoluties

(1700-1800)

In dit hoofdstuk

• 4.1 Leenheren en leenmannen
• 4.2 Europa wordt christelijk
• 4.3 Machtige heren, half-vrije boeren
• 4.4 De opkomst van de islam

4.1 Leenheren en leenmannen

Tijd van monniken en ridders, 500 - 1000

Succescriteria

Je kunt uitleggen hoe:

• Hoe Karel de Grote een machtig koning en keizer werd over een groot rijk
• Op welke manier Karel zijn rijk bestuurde

Karel de Grote

Veroveringen door Karel

Rondreizend bestuur

• Het rijk van Karel de Grote was erg groot:

• Om dit te besturen wilde hij overal in zijn rijk zijn
• Vaak stuurde hij een boodschapper, maar hij reisde zelf ook veel
• Maar het was te traag en nam veel tijd in beslag
• Er moest toch een betere manier zijn...

Het leenstelsel

• Karel vroeg hulp aan de adel
• Deze edelen mochten dan een stuk van het rijk besturen
• Het gebied bleef van Karel, maar ze mochten het lenen
• Dit noemen we het leenstelsel

Je kon graaf of hertog worden:

• Graaf: De baas in een klein gebied, een graafschap. Dit was minder belangrijk
• Hertog: De baas in een groot gebied, een hertogdom (bijvoorbeeld Brabant). Dit was erg belangrijk

McDonald's

Stel je voor dat je de baas bent van McDonald's. Dan heb je 37.000 restaurants in 120 landen.

Het is natuurlijk erg lastig om in al deze restaurants alles in je eentje te kunnen regelen.

Dus wat is nou een goede oplossing voor dit probleem?

Je laat wat een aantal mensen jou helpen! Je leent de restaurants aan 120 mensen die in hun land alles regelen! Zij mogen bijvoorbeeld kiezen wat er op het menu komt en hoe reclame wordt gemaakt. In ruil hiervoor moeten ze jou alleen maar een deel van het geld geven.

Dan zijn we bezig met het leenstelsel! 

De afspraken

De Leenheer

Houdt het gebied in bezit, maar leent het gebied aan iemand van adel.

De Leenman

Mag het gebied lenen en:

- Bestuurt het gebied

- Spreekt er recht

- Levert soldaten

- Mag inkomsten van het gebied houden

- Moet de leenheer trouw zijn

De persoon die een gebied uitleent

De persoon die een gebied leent

Bij wie hoort het?
Moet soldaten leveren

1. Leenheer
2. Leenman

Bij wie hoort het?
Mag rechtspreken

1. Leenheer
2. Leenman

Bij wie hoort het?
Leent het gebied uit

1. Leenheer
2. Leenman

Bij wie hoort het?
Mag de inkomsten van het gebied houden

1. Leenheer
2. Leenman

Aan de slag

Wat: Lezen 4.1 en maken opdracht 1 t/m 6 en 9

Hoe: In je werkboek

Hulp: Docent

Klaar: Werken aan invulsamenvatting

Resumé

Pak je schrift

Wat hebben we vorige les besproken?

Wie, Wat, Waarom, Wanneer

4.1 Leenheren en leenmannen

Tijd van monniken en ridders, 500 - 1000

Pak je plenda erbij

Bij wie hoort het?
Moet soldaten leveren

1. Leenheer
2. Leenman

Bij wie hoort het?
Mag rechtspreken

1. Leenheer
2. Leenman

Bij wie hoort het?
Leent het gebied uit

1. Leenheer
2. Leenman

Bij wie hoort het?
Mag de inkomsten van het gebied Verzamelen

1. Leenheer
2. Leenman

Succescriteria

Je kunt uitleggen:

• Op welke manier Karel zijn rijk bestuurde
• Waardoor in Europa onveiligheid ontstond en welke gevolgen dit had
• Welke plaats ridders hadden in de samenleving

Probleem met leenstelsel

• Veel leenmannen deden alsof het gebied hun bezit was
• Soms gingen leenmannen het gebied opnieuw uitlenen
• Op deze manier kreeg je achterleenmannen
• Hierdoor viel het Frankische rijk langzaam uit elkaar

Zet de namen op de juiste plek

Leenheer

Leenstelsel

Leenman

Achterleenman

Onveilige tijden

• De leenheer probeerde zijn gebied vaak terug te veroveren
• Leenheren en (ongehoorzame) leenmannen voerden dus oorlog
• Ook waren er rovers en invallers, zoals Vikingen
• Edelen beschermden zich vaak met een kasteel
• Eerst houten gebouwen, maar later echte burchten

Ridders

• In de middeleeuwen (500-1500) waren ridders het krachtigste onderdeel van van de legers in Europa
• De eerste ridders waren soldaten uit de legers van de edelen
• Vanaf 1100 konden alleen edelen nog ridder worden
• Zij moesten zich ridderlijk gedragen: moedig, trouw en rechtvaardig
• Vorsten organiseerden toernooien waarin ridders zich konden bewijzen

Aan de slag

Wat: Lezen en maken 4.1 

Hoe: In je werkboek

Hulp: Docent

Klaar: Werken aan samenvatting / aantekeningblad

Resumé

Pak je schrift

Wat hebben we vorige les besproken?

Wie, Wat, Waarom, Wanneer