DG2: Het klaslokaal van de toekomst

• Project Lessen voor de toekomst
• HBO
• Studiejaar 2

Het klaslokaal van 

de toekomst

Inspiratieworkshop 

Digitale Geletterdheid 2

Project Lessen van de Toekomst

Er is steeds meer speelgoed dat met het internet verbonden is.

Bron: Future NL

Ook is er ‘Hallo Barbie’, een Barbie die met een kind kan praten. De

Barbie is zelflerend en kan steeds beter gesprekken voeren met het

kind. Ze praat over de nieuwste films en sterren. In Amerika is daar

veel kritiek op: sommige ouders geloven dat Barbie commerciële

boodschappen zou delen.

Soms is dat speelgoed niet goed beveiligd en kunnen er andere mensen meeluisteren. Dat is verboden, maar gebeurt wel vaak. Zo kan

speelgoed veranderen in afluisterapparatuur.

Een voorbeeld: https://www.nrc.nl/nieuws/2015/12/15/barbie-isgehackt-1568290-a666073

Voor kinderen is dit soort speelgoed normaal en zal het steeds

normaler worden.

Hoe verandert dit het spelen zoals we dat ‘uit onze eigen jeugd’ kennen,

denken jullie?

Hoe kun jij hierover in gesprek gaan met je leerlingen?

Deze horloges weten waar een kind is. Dat biedt ongekende mogelijkheden!

Bron: Future NL

Vertel: Er zijn best veel interactieve kinderhorloges te koop. Die

horloges zijn slim en handig. Ze weten waar het kind is, en kinderen

kunnen meestal foto’s mee maken en spelletjes mee doen.

Op de site van een populair kinderhorloge staat: ‘Wanderwatch

laat jouw kinderen buiten spelen, zonder dat je je zorgen hoeft te

maken.’ Met het horloge kunnen kinderen spelen, maar ook berichten

uitwisselen met hun ouders. Bijvoorbeeld als ze buiten spelen: ‘Het

eten is klaar!’

Ook kunnen ouders zien waar hun kind is. Zo zijn ze hun kinderen nooit

‘kwijt’.

Kennen jullie kinderen die zo’n horloge dragen? Welke impact heeft

deze op het leven van kinderen, denken jullie? Hoe zou je dit met

kinderen in de groep kunnen bespreken?

Casus:

Olivia van 12 heeft van haar ouders een smartwatch voor kinderen gekregen. Hierdoor weten haar ouders precies waar ze zich bevindt en kunnen ze haar berichtjes sturen. Ook houdt het horloge bij hoeveel ze op een dag heeft bewogen. 

Wat vinden jullie van deze ontwikkeling bij kinderen? Wat zijn voor- en nadelen?

Casus:

Je krijgt een flyer voor een gratis online rekenmethode. De methode maakt gebruik van adaptief leren (differentiatie), door het verzamelen van data. Zo houdt de app precies de voortgang van leerlingen bij.

Welke mogelijkheden biedt deze app? Wat zijn de risico's?

We gaan data 

verzamelen!

(Deze opdracht is ook geschikt voor bovenbouw!)

De opdracht:

Connected Toys weet dus alles over kinderen. Voor volwassenen geldt

dit misschien nog wel meer: Dit is ook het geval met veel apps en

spullen die aangesloten zijn op internet. Maar daar merken we niets van.

Maar als je het wel zou merken, hoe voelt dat?In tweetallen gaan jullie om de beurt elkaar observeren. Degene

die geobserveerd wordt doet gewone dingen: studeren, thee halen,lunchen, een luchtje scheppen, wat dan ook.

De observator schrijft alles op wat hij of zij ziet. Wat doet de

proefpersoon? Waar loopt ‘ie heen? Naar wie kijkt hij allemaal? Met wie

maakt hij contact? Doe het 10 minuten en draai de rollen dan om.

Analyseer vervolgens je ‘data’. Bedenk welke informatie interessant zou

zijn voor commerciële bedrijven? En welke informatie zou je absoluut

niet willen delen?

Bespreek met de studenten hoe ze deze opdracht zouden kunnen

organiseren in een basisschoolgroep. Bijvoorbeeld door de groep in

tweeën te verdelen. Laat de ene leerling een paar minuten op een

telefoon kijken of in de rugzak iets zoeken terwijl de andere leerling

observeert wat de leerling doet. Hij of zij schrijft dit precies op. Daarna

ruilen ze van rol.

Lesdoelen

• Je leert wat datageletterdheid is en hoe je jouw data en dat van jouw leerlingen kunt beschermen
• Je leert over mogelijke toekomstscenario's in van het onderwijs
• Je denkt na over met welke risico’s en ethische bezwaren je rekening moet houden.

Datageletterdheid

Leren begrijpen dat bedrijven, overheid en organisaties (=scholen!) data verzamelen en daar grip op houden.

Kinderrechten & ethiek spelen hier een belangrijke rol in.

app.nos.nl

Nemen robots
onze banen over? 

Kunnen robots 

jouw huiswerk maken? 

Data is dus belangrijk. Zonder data zouden we niets weten. Data is dus

ook wat er in jouw geschiedenisboek staat of in het kookboek van

een chefkok. Zonder data zouden slimme systemen (robots) ook geen

taken kunnen doen. Machine learning-systemen voeren taken uit met

behulp van algoritmen en grote hoeveelheden data. En dat is toch wel

handig als we de robots in willen zetten voor werkzaamheden.

Er zijn mensen die denken dat de robots onze banen over gaan nemen

in de toekomst. Denk jij dat ook? Waarom wel / waarom niet? Of een

robot je baan overneemt is natuurlijk afhankelijk van de inhoud van je

baan. Denk je dat een robot je huiswerk zou kunnen maken? Lijkt je

dat handig? Waarom wel/waarom niet? Vraag de studenten hoe ze dit

onderwerp met hun leerlingen zouden bespreken.

0

Waarom is een beroep zoals piloot makkelijker vervangbaar door AI dan een kapper?

Omdat AI software (denkwerk) zich sneller ontwikkelt dan AI hardware (fijne motoriek)

l: Nu worden vooral beroepen die te maken hebben met veel

handmatige, herhalende handelingen al vaak geautomatiseerd.

Tegelijkertijd worden de algoritmen van robots steeds geavanceerder

(uitgebreider), waardoor automatisering in steeds meer sectoren zal

voorkomen.

Vliegen kan binnenkort zonder piloot, maar je haar wordt nog

steeds geknipt door de kapper. Hoe dat kan? AI-software ontwikkelt

zich sneller dan AI-hardware. Banen die denkwerk vereisen (piloot,

advocaat) zijn daarom makkelijker te vervangen dan banen waarvoor

fijne motoriek van belang is (kapper, schoonheidsspecialist). En

toch hoeven we niet allemaal een beroep te kiezen zoals kapper of

schoonheidsspecialist.

Welk beroepen zullen eerder worden overgenomen door AI?

A) Piloot & advocaat

of

B) Kapper & schoonheidsspecialist

Eigenschappen
van de mens

Welke eigenschappen?

fijne motoriek,  creativiteit, passie, empathie en ondernemerskracht. Thuiszorg

Hoe zit dat met jouw baan in de toekomst?

Welke taken van de leerkracht kun je automatiseren?

Hoe zit dat met jouw baan in de toekomst?

Welke taken van een juf of meester zijn te automatiseren? En welke

zijn niet te automatiseren of zelfs nieuw? Bij hoeveel taken kan een

robot je in de toekomst helpen? 

Dit kan alleen ik, als mens!

Welke menselijke eigenschappen kan een AI niet overnemen?

Geef nu de opdracht om te bedenken wat de robot juist NIET kan

overnemen in hun toekomstige baan. Wat zijn de menselijke aspecten/

eigenschappen in deze baan? Schrijf de eigenschappen op de

stippellijnen om de persoon heen bij opdracht 2. Laat de studenten

overleggen met elkaar, in tweetallen. Na ongeveer vijf minuten maak

je de les weer plenair. Geef een aantal studenten de beurt om te delen

wat zij voor menselijke eigenschappen hebben bedacht. Bijvoorbeeld

goed kunnen luisteren, aandacht hebben voor andermans gevoelens,

feedback kunnen geven en ontvangen, complimenten uitdelen,

conflictbeheersing, tactvol kunnen optreden en een respectvolle

omgang met elkaar verzorgen

mogelijke 

scenario's 

onderwijs
toekomst 

(OECD

2021)

Scenario 1: Status quo (situatie blijft hetzelfde)

Scenario 3: Scholen als 'learning hubs'

Scenario 2: Onderwijs wordt uitbesteed

Scenario 4: Leren-overal en altijd

Bron

Scenario 1: Status quo (situatie blijft hetzelfde)

Bron

Het traditionele schoolsysteem blijft bestaan. Dankzij digitale technologie is er meer aandacht voor individueel leren.

Scholen, diploma’s en het landelijke curriculum blijven de norm voor succesvolle

deelname aan de maatschappij.

Digitale leeromgevingen maken leren op niveau en differentiatie mogelijk
(vb: leerlingvolgsystemen, extra rekenopdrachten)

Verhouding leerling-leerkracht blijft gelijk. Betere individuele begeleiding leerlingen 

met hulp van technologie.

Bron

Het traditionele schoolsysteem gaat op de schop, onder druk van veranderingen in de maatschappij en individuele leeraanbieders. Leren vindt plaats in een flexibelere, individuele leeromgeving 

(zowel online als offline), waarbij digitale technologie de hoofdrol speelt. 

Scenario 2: Onderwijs wordt uitbesteed

Leerkracht is een instructeur, begeleid leerlingen binnen en buiten school

(Online) onderwijsaanbieders laten grenzen vervagen, leren vindt wereldwijd en digitaal plaats.

Focus op individueel en persoonlijk leren. 

  

Bron

Scholen worden het centrum van de samenleving. Samen met bibliotheken, musea en technologische hubs vormen zij Learning Hubs. De schoolmuur verdwijnt, scholen zijn verbinders van lokale gemeenschappen.

Er komen technologische hubs waar je kunt leren programmeren, 3D-printers besturen of zelf robots kunt bouwen.

Leerkrachten 'coachen' het leerproces. Door flexibiliteit is er meer aandacht op persoonlijk leren en samenwerkend leren.

 Scholen zijn zelfsturend en maken lokale beslissingen.

Scenario 3: Scholen als 'learning hubs'

Bron

Onderwijs vindt altijd en overal plaats. Traditioneel onderwijs wordt overschreven door digitale technologie. Onderscheid tussen formeel of informeel onderwijs vervaagt.

Er is een vrije markt voor onderwijsaanbieders. Leren is toegankelijk voor iedereen. Leerkrachten spelen een belangrijke rol in het aanbieden van onderwijs.

Overheid en bedrijven hebben toegang tot data en persoonlijke gegevens van gebruikers.

Scholen als sociaal instituut verdwijnen. Grenzen tussen werk/school/privé vervagen.

Scenario 4: Leren-overal en altijd

Opdracht

Voorspel in groepjes van 4-5 studenten hoe een klaslokaal eruit ziet in 2040. Maak een presentatie van minimaal 5 slides. Bekijk de 4 scenario's ter inspiratie.

1. Welke technologische veranderingen spelen een rol?

2. Hoe verandert jouw rol, als leerkracht? Welke vaardigheden heeft deze leerkracht nodig?

3. Welke taken van jouw beroep zullen niet veranderen door technologie?

4. Welke risico's zijn er verbonden aan deze (technologische) ontwikkelingen?

 

Gebruik de casus en 4 scenario's van OECD als inspiratie.