Omgaan met patiënten met een paniekstoornis.

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Les: Interventie bij paniek

Opleiding Mbo verpleegkundige
Vak: psychosociale verpleegkunde
Niveau 4
ROC Midden Nederland
Gezondheidszorg College

Programma

Lesdoelen
Theorie over angst
Theorie over paniek(stoornissen)
Casus Alwin
Toepassingsopdracht - kennistest
Terugblik op lesdoelen

Over deze online les

Klik op het teksticoontje voor meer informatie > 

Klik op de luidspreker voor een mondelinge instructie > 

Zoals deze

Goed zo, je hebt het tekstwolkje gevonden. Klik hierop voor meer informatie over het onderwerp van de les.

Zoals deze

Algemeen lesdoel

Aan het eind van deze online les kun jij de patiënt die angst ervaart als gevolg van een paniekstoornis geruststellen dat hij/zij veilig is en niets hem/haar kan overkomen. 

Aan het eind van deze les heb je een score van minimaal 70% behaald voor de toepassingsopdracht. 

Subdoelen

Subdoel 1: Je weet wat 3 manieren zijn om een zorgvrager gerust te stellen die paniek ervaart door hem/haar ervan te overtuigen dat hem/haar niets kan overkomen.
Subdoel 2: Je kunt deze 3 manieren toepassen op een virtuele zorgvrager die paniek ervaart.
Subdoel 3: Je hebt de toepassingsopdracht afgerond met en behaald met een score van minimaal 70%.

Over paniekstoornissen

In je werk als verpleegkundige krijg je te maken met patiënten die een paniekstoornis hebben. Als verpleegkundige is het vaak jouw taak om deze patiënten gerust te stellen. 

Luister dit eerst

Eerst even over angst

In de volgende dia's krijg je uitleg over angststoornissen. 

Zoals je weet, is de DSM-5 een gids waarin alle psychologische stoornissen die voorkomen bij mensen worden omschreven. Bij iedere stoornis worden er symptomen beschreven waar de patiënt last van 'moet' hebben om gediagnosticeerd te worden met de stoornis. 
In deze les gaan we het hebben over de paniekstoornis.

vervolg angst

Zie de volgende dia om te zien wat er in de DSM-5 gids staat over paniekstoornissen >>>

Bekijk onderstaande video

Het

Het doel van het bekijken van deze video, is dat je uitleg krijgt over wat er in het lichaam gebeurt bij angst.
Bekijk de gehele video. 

Vrees en somberheid

Mensen die lijden aan een angststoornis, hebben vaak last van vrees en sombere gevoelens.

Opgesloten voelen

Mensen die aan een angststoornis lijden, kunnen zich opgesloten of sociaal geïsoleerd voelen.

Boosheid en irritatie

Mensen die aan een angststoornis lijden, kunnen last krijgen van frustratie en irritatie.

Stemmingswisselingen

Het hebben van stemmingswisselingen kan een symptoom zijn van een angststoornis.

Angst en spanning

Iemand die lijdt aan een angststoornis, heeft last van angst en vaak ook van een gespannen gevoel. 

Emotionele vermoeidheid

Het hebben van een angststoornis kan fysiek, maar ook emotioneel vermoeiend zijn. 

Instructie

Misselijkheid

Misselijkheid kan optreden bij angststoornissen.

Duizeligheid

Mensen die lijden aan een angststoornis, kunnen last hebben van duizeligheid of zich licht in het hoofd voelen. 

Instructie

Veelvuldig toiletgebruik

Mensen die angst of paniek ervaren, kunnen vaker gebruik willen maken van het toilet.

Slaapstoornissen

Bij veel mensen die angst of paniek ervaren, treden ook stoornissen in het slaapritme op. Dit kan gaan om slapeloosheid, bijvoorbeeld door piekeren. 

Verhoogde spiertonus

Mensen die angst en/of paniek ervaren kunnen door extra spanning onbewust hun spieren aanspannen. Dit leidt tot verhoogde spierspanning, wat weer kan leiden tot (over)vermoeidheid.

Verhoogde hartslag

Een verhoogde hartslag kan een symptoom zijn van angst en paniek. De patiënt ervaart hartkloppingen of een sensatie dat het hart 'overslaat'.

Wat wordt er verstaan onder 'angst - paniek'?

In het boek 'psychiatrie in de verpleegkunde' (Nevid, 2020) wordt angst (paniek) als volgt gedefinieerd: 

Definitie: een vaag gevoel van onbehagen of onveiligheid vergezeld van een autonome respons (met een voor de betrokkene meestal onduidelijke of onbekende bron); een gevoel van apprehensie door anticipatie op gevaar. Het is een signaal tot anticipatie dat waarschuwt voor naderend gevaar en dat de persoon in staat stelt maatregelen te nemen tegen bedreiging. 

Wat zijn de oorzakelijke factoren van een paniekstoornis?

De oorzakelijke factoren van een paniekstoornis worden onderverdeeld in vier categorieën. Klik op het gele knopje voor een toelichting.

Biologische factoren

- Genetische aanleg

- Onregelmatigheden in het functioneren van neurotransmitters

- Afwijkingen in hersenbanen die betrokken zijn bij het signaleren van gebaar of het bedwingen van repeterend gedrag
- Prepared conditioning

Sociale factoren en omgevingsfactoren

- Blootstelling aan bedreigende of traumatische gebeurtenissen

- Observatie van angstresponsen van anderen
- Gebrek aan sociale steun

Gedragsmatige factoren

- Koppelen van aversieve stimuli aan voorheen neutrale stimuli (klassieke conditionering)

- Verlichting van de angst door compulsieve rituelen of vermijden van fobische stimuli (operante conditionering)

- Gebrek aan mogelijkheden om angst uit te doven door vermijding van gevreesde objecten of situaties

Emotionele en cognitieve factoren

- Onopgeloste emotionele conflicten (freudiaanse of psychodynamische theorie)

- Cognitieve factoren zoals overvoorspelling van angst, contraproductieve of irrationele gedachten, overgevoeligheid voor dreiging, angstgevoeligheid, misattributie van lichamelijke cues en gebrek aan zelfvertrouwen 

Wat kun je zien bij een patiënt die paniek ervaart?

- hartkloppingen, bonzend hart of versnelde hartactie

- transpireren

- trillen of beven

- gevoelens van ademnood of verstikking

- gevoel naar adem snakken

- pijn of onaangenaam gevoel op de borst

- misselijkheid of buikklachten

- duizeligheid, onvastheid, licht in het hoofd of flauwvallen

- koude rillingen of opvliegers

- paresthesieën (verdoofd of tintelend gevoel)

- derealisatie (gevoel van onwerkelijkheid) of depersonalisatie (gevoel los van zichzelf te staan)

- angst zelfbeheersing te verliezen of gek te worden

- angst dood te gaan

De DSM-5 gids omschrijft 13 symptomen die optreden bij een paniekaanval of paniekstoornis:

Wat kun jij als vpk doen bij een patiënt die paniek ervaart?

Er zijn 8 interventies die jij als verpleegkundige kunt inzetten om een patiënt die paniek ervaart, bij te staan. 

Je ziet alleen de eerste paar woorden. Klik op het cijfer om de volledige beschrijving van de interventie te zien.

Zorg ervoor dat

Zorg ervoor dat je altijd kalm en rustig overkomt op de patiënt.

1

Stel de patiënt gerust

Stel de patiënt gerust dat hij/zij veilig is en dan hem/haar niets kan overkomen. Ook de fysieke aanwezigheid van een verpleegkundige is geruststellend voor de patiënt. Laat hem/haar daarom op dit moment dit alleen.

2

Gebruik geen

Gebruik geen moeilijke woorden, praat rustig en duidelijk en leg de patiënt in zo kort mogelijke bewoordingen uit wat er in het ziekenhuis zal gebeuren.

3

Zorg dat

Zorg dat de directe omgeving van de patiënt zo min mogelijk zintuigelijke prikkels bevat: niet te veel licht, weinig mensen, een eenvoudige inrichting.

4

Dien volgens het voorschrift van de arts

Dien volgens het voorschrift van de arts kalmerende middelen toe. Controleer of de medicijnen effect hebben en let op eventuele vervelende bijwerkingen. 

5

Bekijk samen

Bekijk samen met de patiënt, als de angst is afgenomen, waar deze mogelijk door is veroorzaakt.

6

Moedig de patiënt aan

Moedig de patiënt aan over zijn traumatische ervaringen te praten op momenten waarop hij/zij zich niet bedreigd voelt. Help de patiënt met het verwerken van de schuldgevoelens die met de traumatische ervaring samenhangen. Help hem/haar in te zien dat de meeste mensen in dezelfde situatie op een soortgelijke manier zouden hebben gereageerd. Bied de patiënt ondersteuning als hij/zij een flashback ervaart.

7

Leer de patiënt

Leer de patiënt de tekenen en symptomen die erop wijzen dat de angst aan het toenemen is, te herkennen en leer hem/haar hoe hij/zij dit proces kan onderbreken (bijvoorbeeld met ontspanningstechnieken, ademhalingsoefeningen, lichaamsbeweging, door het maken van stevige wandelingen, te joggen, te mediteren).

8

Behandelmethoden

De behandelmethoden van een paniekstoornis worden onderverdeeld in vier categorieën. Klik op het gele knopje voor een toelichting.

Medicatie

- Onderdrukken van angstsymptomen 

Cognitieve gedragstherapie

- Afleren van fobische reacties en ontwikkelen van meer adaptieve manieren van denken 

Psychodynamische therapie

Inzicht verwerven in onderliggende conflicten die zich uiten in angstsymptomen.

Humanistische therapie

Identificeren en accepteren van authentieke gevoelens en behoeften.

Casus Alwin

Je gaat een filmpje kijken van een persoon (Alwin) die lijdt aan een angststoornis. Hij maakt hier een informerende video over omdat hij mensen wil meenemen in zijn aandoening.

In dit fragment filmt Alwin zichzelf op een moment dat hij veel paniek ervaart. Zijn vriendin Saske probeert hem gerust te stellen (zij is géén verpleegkundige of iemand met een medische achtergrond).

Bekijk dit fragment

Maak daarna de vragen in de toepassingsopdracht.

0

Toepassingsopdracht

Om jouw kennis te testen, ga je een online test maken.
Klik hier voor de online test: testmoz.com/12476086

Of scan de QR code met je telefoon: 

De score wordt automatisch naar je docent verstuurd. 

Terugblik op lesdoelen

Aan het eind van deze online les kun jij de patiënt die angst ervaart geruststellen dat hij/zij veilig is en niets hem/haar kan overkomen.

Subdoel 1: Je weet wat 3 manieren zijn om een zorgvrager gerust te stellen die angst ervaart.

Subdoel 2: Je kunt deze 3 manieren toepassen op een zorgvrager die angst ervaart.

Bedankt voor je aandacht!