H5 Systeem aarde 2.1

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

2.1

Kringlopen.

Jij weet dat:

Er onder invloed van de gesteentekringloop en de hydrologische kringloop nieuwe gesteenten en nieuw reliëf ontstaat

Jij kunt

- De interactie tussen endogene en exogene processen beschrijven en verklaren

- Verschillende kringlopen (gesteentekringloop, waterkringloop, CO2kringloop) op verschillende schalen naar ruimte en tijd vergelijken.

- Relaties leggen tussen de verschillende kringlopen.

Jij kunt nog meer

Gesteente herkennen op basis van kleur, aanwezigheid kristallen, gelaagdheid en fossielen:

- Graniet en basalt (Stollings- /dieptegesteenten)

- Marmer en leisteen (Metamorfe gesteenten)

- Zandsteen en kalksteen (Sediment- gesteenten)

Hydrologische kringloop

Koolstofkringloop

De koolstofkringloop

Koolstof zit opgeslagen in de atmosfeer, de lithosfeer, de biosfeer en de hydrosfeer.

De koolstof in de atmosfeer draagt bij aan het broeikaseffect van de aarde. 

Maar alle andere sferen zorgen juist dat dat broeikaseffect niet te sterk wordt. 

Gesteentekringloop

Gesteentekringloop

Gesteentekringloop: 3 hoofdgroepen

Uiterlijke kenmerken

Stollingsgesteente:

• Geen gelaagdheid
• Geen fossielen
• Mineralen zijn zichtbaar als aparte kristallen

Voorbeeld: 

Uiterlijke kenmerken

Sedimentgesteente:

• Gelaagd
• Vaak met fossielen
• Oorspronkelijke sedimentdeeltjes kunnen zichtbaar zijn

Voorbeeld: 

Uiterlijke kenmerken

Metamorf gesteente:

• Helemaal gekristalliseerd
• Geen holtes of barsten
• Geen fossielen

Voorbeeld: 

Op welke manier kan een stollingsgesteente een metamorfe gesteente worden?

1. Door verwering en erosie
2. Door hoge druk en temperatuur
3. Door hoge druk en erosie
4. Door hoge druk en verwering

Sedimentgesteente

Stollingsgesteente

Metamorfgesteente

Stollingsgesteente

Sedimentsgesteente

Metamorf gesteente

Sediments

gesteente

Stollings

gesteente

Metamorf gesteente

Samenpersen

Hoge druk/temperatuur

Stollen

Wegzakken

Omvormen

Afkoelen

Stollingsgesteente

Sedimentgesteente

Metamorfgesteente

Marmer

Graniet

Zandsteen

Leisteen

Kalksteen

Basalt

Sleep de hotspots naar de juiste plek in de afbeelding

Sedimentgesteente

Als metamorf gesteente smelt

Stollingsgesteente

Als er bij stollingsgesteente sprake is van vewering en/of erosie

Als stollingsgesteente door hitte of druk verandert

Welk gesteente hoort bij welke omschrijving?

Dit gesteente wordt diep in de aarde gevormd

Dit gesteente wordt vaak bij of onder water gevormd

Dit gesteente wordt gevormd als lava of magma afkoelt

Stollingsgesteente

Metamorf gesteente

Sedimentgesteente

Welk gesteente is géén stollingsgesteente?

1. Basalt
2. Leisteen
3. Tufsteen
4. Graniet

Zandsteen is een voorbeeld van

1. een sedimentgesteente
2. een stollingsgesteente
3. een metamorf gesteente

Sleep de hotspots naar de juiste plek in de afbeelding

Sedimentgesteente

Als sedimentgesteente onder druk of hitte verandert

Als sedimentgesteente smelt

Als metamorf gesteente smelt

Stollingsgesteente

Als er bij stollingsgesteente sprake is van vewering en/of erosie

Als er bij metamorf gesteente sprake is van vewering en/of erosie

Als stollingsgesteente weer smelt

Als stollingsgesteente door hitte of druk verandert

Magma

Stolling/kristallisatie

Stollingsgesteente

Verwering en erosie

Sedimentatie

Sedimentgesteente

Hoge druk en temperatuur

Metamorf gesteente

Afsmelten